Сојузна Држава Австрија
Сојузна Држава Австрија (германски: Bundesstaat Österreich или „Ständestaat„) — продолжение на Првата Австриска Република помеѓу 1934 и 1938 година кога претставувала еднопартиска држава предводена од конзервативниот, националистички и корпоратистички Татковински фронт. Концептот на земјата (Ständestaat или Стандештат) го предводел водечките режимски политичари како Енгелберт Долфус и Курт Шушниг. Резултатот бил авторитарна влада заснована на мешавина од италијански фашисти и конзервативни католички влијанија.
Сојузна Држава Австрија Bundesstaat Österreich (германски)
| |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1934–1938 | |||||||||
| Химна: Sei gesegnet ohne Ende (македонски: "Бидете бескрајно благословени ") | |||||||||
.svg) Сојузна Држава Австрија во 1938 година | |||||||||
| Главен град | Виена | ||||||||
| Говорени јазици | Германски (Австриски Германски) | ||||||||
| Вероисповед | Христијанство (Католичка, Православно, Протестантски), Јудаизам | ||||||||
| Демоним(и) | Австријски | ||||||||
| Уредување | Сојузна еднопартиска република под австриска фашистичка диктатура | ||||||||
| Претседател | |||||||||
• 1934–1938 | Вилхелм Миклас | ||||||||
| Канцелар | |||||||||
• 1934 | Енгелберт Долфус | ||||||||
• 1934–1938 | Курт Шушник | ||||||||
• 1938 | Артур Зајс-Инкварт | ||||||||
| Legislature | Национален совет[1] | ||||||||
| Историски период | Меѓувоен период | ||||||||
• Мајски Устав | 1 мај 1934 | ||||||||
| 25 јули 1934 | |||||||||
| 12 февруари 1938 | |||||||||
• Аншлус | 13 март 1938 | ||||||||
| Валута | Австриска круна | ||||||||
| |||||||||
.svg)
.svg)
Земјата престанала да постои со Аншлус во март 1938 година (германска анексија на Австрија). Австрија повторно нема да стане независна земја до 1955 година, кога Австрискиот државен договор ставил крај на Сојузничката окупација на Австрија.
Историја
уреди
Во 1890-тите, основачите на конзервативно-свештеничката Христијанско-социјална партија (КС) како Карл фон Фогелсанг и градоначалникот на Виена Карл Лугер веќе имале развиено антилиберални ставови,[2] иако првенствено од економска перспектива земајќи ја предвид сиромашноста на пролетаријатот и долната средна класа. Силно повикувајќи се на доктрината на католичкото општествено учење, Христијанско-социјална партија агитирала против австриското работничко движење предводено од Социјалдемократската партија на Австрија.
Преврат
уреди
Но - и тоа беше важно „но“ - теророт никогаш не достигна ништо слично на репресивната сила на нацистичкиот терор. Повеќето од уапсените веднаш излегоа од затвор. Дури и во неговата најекстремна фаза, беше тешко целоснои сериозно да се сфати диктатурата на Шушниг, иако судењето на Шуцбундерс во 1935 година доби безмилосно тешки казни. Ова беше поради австриската благост, австрискиот ген за компромис, австриската љубов кон заматените правни апстракции и австриската Schlamperei.
За време на Големата депресија во Првата Австриска Република од раните 1930-ти, Христијанско-социјална партија врз основа на енцикликата Quadragesimo anno издадена од папата Пиј XI во 1931 година ја следела идејата за надминување на тековната класна борба со имплементација на корпоративна форма на владеење, моделирана за италијанскиот фашизам и португалскиот Естадо Ново. Политичарот на КС, Енгелберт Долфус, назначен за канцелар на Австрија во 1932 година, на 4 март 1933 година видел можност во оставката на социјалдемократот Карл Ренер како претседател на австрискиот националрат, откако се случиле нерегуларности за време на процесот на гласање. Долфус го нарекол инцидентот „само-елиминација“ на парламентот и го имал следниот состанок на 15 март насилно одложен од силите на виенската полиција. Оттогаш па натаму, Долфус управувал со декрет за итни случаи. Неговиот сопартиец, претседателот Вилхелм Миклас, аналогно на победата на Адолф Хитлер на германските избори од 5 март 1933 година, не презел ништо за враќање на демократијата.
Канцеларот Долфус тогаш управувал со итен декрет, забранувајќи ја Комунистичката партија на 26 мај 1933 година, паравоената организација Социјалдемократска Република Шуцбунд на 30 мај и австрискиот огранок на Нацистичката партија на 19 јуни. На 20 мај 1933 година тој го основал Татковинскиот фронт како партија за единство на „автономна, христијанска, германска, корпоративна Сојузна држава Австрија“. На 12 февруари 1934 година, обидите на владата да ја спроведе забраната на Шуцбунд во хотелот Шиф во Линц ја поттикнало австриската граѓанска војна. Бунтот бил потиснат со поддршка од Бундесхир и десничарските трупи на Хајмвер под водство на Ернст Рудигер Стархемберг, а завршил со забрана на Социјалдемократската партија и синдикатите.
Патот до диктатурата бил завршен на 1 мај 1934 година, кога Уставот на Австрија бил преработен во строго авторитарен и корпоратистички документ од страна на Национален совет. Укинати станале директните парламентарни избори. Наместо вообичаените избори, пратениците биле номинирани од четири неизборни, корпоратистички совети - Државниот совет (Staatsrat), Сојузниот совет за култура (Bundeskulturrat), Сојузниот економски совет (Bundeswirtschaftsrat) и Советот на држави (Länderrat). Меѓутоа, во пракса, целата владејачка моќ веќе била во рацете на Долфус.
Долфус продолжил да владее според она што претставувало воена состојба до неговиот атентат на 25 јули 1934 година за време на нацистичкиот Јулски пуч. Иако државниот удар првично бил поттикнат од Хитлер, тој бргу бил потиснат и министерот за образование на Долфус, Курт Шушниг, го наследил на Долфус. Хитлер официјално негирал каква било вмешаност во неуспешниот пуч, но тој продолжил да ја дестабилизира австриската држава со тајно поддржување на нацистичките симпатизери како Артур Зајс-Инкварт и Едмунд Глез-Хорстенау. За возврат, Австрија под Шушниг ја барала поддршката од својот јужен сосед, фашистичкиот италијански диктатор Бенито Мусолини. Работите се превртеле по Втората италијанско-абисинска војна од 1935–36 година, кога Мусолини, меѓународно изолиран, му пришол на Хитлер. Иако Шушниг се обидел да ги подобри односите со нацистичка Германија амнестирајќи неколку австриски нацисти и прифаќајќи ги во Татковинскиот фронт, тој немал шанса да надвладее против „оската“ Берлин и Рим, прогласена од Мусолини на 1 ноември 1936 година.
Една од причините за неуспехот на пучот била италијанската интервенција: Мусолини собрал армиски корпус од четири дивизии на австриската граница и му се заканил на Хитлер со војна со Италија во случај на германска инвазија на Австрија како што првично било планирано, доколку пучот биде успешен. Поддршката за нацистичкото движење во Австрија надминувала само со онаа во Германија, која наводно изнесувала 75% во некои области.
Идеологија
уредиСојузната Држава Австрија ја величела историјата на Австрија. Хабсбуршката Монархија била издигната како време на величина во австриската историја. Католичката црква одиграла голема улога во дефиницијата на нацијата за австриската историја и идентитет, што служело за отуѓување на германската култура. За разлика од релативно секуларниот режим на Хитлер, Католичката црква добила истакнат глас во различни прашања. Во образованието, државата ги десекуларизирала училиштата, барајќи веронаука за да се завршат матурските испити. Според оваа идеологија, Австријците биле „подобри Германци“.[3] Во согласност со католицизмот на режимот, режимот ги издигнал некомунистичкото и некапиталистичкото учење на Папските енциклики,од кои најистакната била Quadragesimo anno.
И покрај нејзиното номинално прифаќање на корпоратизмот и избегнување на либералниот капитализам, сојузната држава водела извонредно капиталистичка монетарна политика, слична на Нацистичка Германија и Фашистичка Италија. Капиталистичкиот економист Лудвиг фон Мизес, кој соработувал со Долфус пред државниот удар, бил назначен за претседател на австриската стопанска комора, а со водство на Мизес и други економисти, сојузната држава спроведувала енергична политика на штедење како реакција на Големата депресија. .[4]
Сојузната држава водела остри дефлаторски политики за да ја балансира валутата. Исто така, драстично ги намалила трошоците, а високите каматни стапки биле норма. Буџетскиот дефицит бил намален од над 200 милиони шилинзи на помалку од 50 милиони.[5] До 1936 година, само 50% од невработените добивале бенефиции за невработеност. Овие политики се совпаднале со катастрофалната економска контракција. Според проценките на Ангус Медисон, невработеноста достигнала врв на 26% во 1933 година, не успевајќи да падне под 20% до 1937 година [6] Ова може да се спореди со невработеноста во Германија, која го достигнала својот врв од 30% во 1932 година и паднала на помалку од 5% до 1937 година. Дополнително, реалниот БДП пропаднал, не се вратил на нивоата од пред 1929 година до 1937 година.
Дали Сојузната држава може да се смета за вистински фашистичка е дискутабилно. Иако претставувала авторитарен режим по природа и користела фашистички симболи, никогаш не постигнала широка поддршка меѓу Австријците. Нејзината најистакната политика била прифаќањето на католицизмот, а нејзините економски и социјални политики имале само минлива сличност со оние на фашистичка Италија и нацистичка Германија.
Граѓански права
уредиЏон Гинтер во 1940 година напишал дека државата „на фантастичен начин ги нападна правата на граѓаните“, истакнувајќи дека во 1934 година полицијата извршила рација во 106.000 домови во Виена и извршила 38.141 апсење на нацисти, социјалдемократи, либерали и комунисти. Тој, сепак, додадел:[7]
Аншлус
уредиСпоред Меморандумот на Хосбах, Хитлер во ноември 1937 година ги објавил своите планови за австриска кампања на состанокот со командантите на Вермахтот. Под посредство на германскиот амбасадор Франц фон Папен, Шушниг на 12 февруари 1938 година отпатувал во резиденцијата на Хитлер Бергхоф во Берхтесгаден, само за да се соочи со ултиматум повторно да ја прими Нацистичката партија и да ги назначи Артур Зајс-Инкварт и австриецот Глез-Хорстен. Шушниг, импресиониран од присуството на шефот на Врховната команда на Вермахтот, генерал Вилхелм Кајтел, попуштил и на 16 февруари Зајс-Инкварт застанал на чело на стратешки важното австриско Министерство за внатрешни работи.
Откако британскиот амбасадор во Берлин, Невил Хендерсон на 3 март 1938 година изјавил дека германските претензии кон Австрија се оправдани, Шушниг започнал последен обид да ја задржи австриската автономија со закажување национален референдум на 13 март. Како дел од неговите напори да обезбеди победа, тој ги ослободил социјалдемократските лидери од затвор и ја добил нивната поддршка во замена за растурање на еднопартиската држава и легализирање на социјалистичките синдикати. Хитлер реагирал со мобилизација на трупите на Вермахт на австриската граница и побарал назначување на Зајс-Инкварт за австриски канцелар. На 11 март австриските нацисти упаднале во Сојузната канцеларија и го принудиле Шушниг да поднесе оставка. Зајс-Инкварт положил заклетва како негов наследник од Миклас, а следниот ден трупите на Вермахт ја преминале границата без никаков отпор.
Хитлер првично имал намера да ја задржи Австрија како марионетска држава на чело со Зајс-Инкварт. Меѓутоа, ентузијастичката поддршка за Хитлер го навела да го промени својот став и да поддржи целосен Аншлус помеѓу Австрија и нацистичка Германија. На 13 март Зајс-Инкварт официјално го декретираЛ Аншлус, иако претседателот Миклас избегнал да го потпише законот со тоа што веднаш поднел оставка. Зајс-Инкварт потоа ги презел повеќето должности на Миклас и го потпишал законот за Аншлус. Два дена подоцна, во својот говор на виенскиот Хелденплац, Хитлер го прогласил „пристапувањето на мојата татковина кон германскиот Рајх“.
Наводи
уреди- ↑ Пелинка, Антон; Ласнер, Александар (2003). Ера на Долфус / Шушник во Австрија. Transaction Publishers. ISBN 978-0-7658-0970-4.
- ↑ Chaloupek, Günther; ‘Conservative and Liberal Catholic Though in Austria’, in Chaloupek, Günther, Backhaus, Jürgen and Framback, Hans A. (editors); On the Economic Significance of the Catholic Social Doctrine. 125 Years of Rerum Novarum; pp. 73-75 ISBN 3319525441
- ↑ Ryschka, Birgit (1 January 2008). Constructing and Deconstructing National Identity: Dramatic Discourse in Tom Murphy's The Patriot Game and Felix Mitterer's In Der Löwengrube. Peter Lang. ISBN 9783631581117 – преку Google Books.
- ↑ Hoppe, Hans-Hermann (1997). „The Meaning of the Mises Papers“. mises.org.
- ↑ Berger, Peter (2003). The League of Nations and Interwar Austria: Critical Assessment of a Partnership in Economic Reconstruction. New Brunswick: Transaction Publishers. стр. 90.
- ↑ Maddison, Angus (1982). Phases of Capitalist Development. Oxford: Oxford University Press. стр. 206.
- ↑ Gunther, John (1940). Inside Europe. New York: Harper & Brothers. стр. 416.
Извори
уреди- Stephan Neuhäuser: “Wir werden ganze Arbeit leisten“- Der austrofaschistische Staatsstreich 1934, ISBN 3-8334-0873-1
- Emmerich Tálos, Wolfgang Neugebauer: Austrofaschismus. Politik, Ökonomie, Kultur. 1933–1938. 5th Edition, Münster, Austria, 2005, ISBN 3-8258-7712-4
- Hans Schafranek: Sommerfest mit Preisschießen. Die unbekannte Geschichte des NS-Putsches im Juli 1934. Czernin Publishers, Vienna 2006.
- Hans Schafranek: Hakenkreuz und rote Fahne. Die verdrängte Kooperation von Nationalsozialisten und Linken im illegalen Kampf gegen die Diktatur des 'Austrofaschismus'. In: Bochumer Archiv für die Geschichte des Widerstandes und der Arbeit, No.9 (1988), pp. 7 – 45.
- Jill Lewis: Austria: Heimwehr, NSDAP and the Christian Social State (in Kalis, Aristotle A.: The Fascism Reader. London/New York)
- Lucian O. Meysels: Der Austrofaschismus – Das Ende der ersten Republik und ihr letzter Kanzler. Amalthea, Vienna and Munich, 1992
- Erika Weinzierl: Der Februar 1934 und die Folgen für Österreich. Picus Publishers, Vienna 1994
- Manfred Scheuch: Der Weg zum Heldenplatz. Eine Geschichte der österreichischen Diktatur 1933–1938. Publishing House Kremayr & Scheriau, Vienna 2005, ISBN 978-3-218-00734-4
- Andreas Novak: Salzburg hört Hitler atmen: Die Salzburger Festspiele 1933–1944. DVA, Stuttgart 2005, ISBN 3-421-05883-0.
- David Schnaiter: Zwischen Russischer Revolution und Erster Republik. Die Tiroler Arbeiterbewegung gegen Ende des "Großen Krieges". Grin Verlag, Ravensburg (2007). ISBN 3-638-74233-4, ISBN 978-3-638-74233-7