Слугинка Господарка (Перголези)

Слугинка Господарка е комична опера во два чина компонирана од Џовани Батиста Перголези.

Слугинка Господарка

Напишана за роденденот на Елизабета Кристина од Бранзвик-Волфенбител на либрето од Џенаро Антонио Федерико, за прв пат била изведена во Театро Сан Бартоломео во Неапол на 5 септември 1733 година, како вовед за сериозната опера Одличниот затвореник, исто од Перголези, која ни оддалеку не ја достигнала славата на Слугинка Господарка. Првата изведба во сите погледи била заслужна за почетокот на новиот жанр опера буфа (италијанска комична опера). Истото либрето го презеде Џовани Паизиело за истоимената комична опера.

Во 1734 година, премиерата се одржала во Кралската Академија за музика во Париз и во Версајската палата, во 1746 година во Италијанскиот Театар во Париз и во 1750 година во Театарот на Нејзиното Височество во Лондон. Големиот успех при повторната изведба во 1752 година на Кралската Академија за музика предизвикала спор, познат како Кавга меѓу дворските шутови, меѓу поддржувачите на традиционалната француска опера, отелотворена во стилот на Жан-Батист Лили и Жан-Филип Рамо, и поддржувачите на новата комична опера вклучувајќи и некои интелектуалци (особено Жан-Жак Русо, исто така композитор). Спорот го поделило француското музичко општество и самиот двор (со кралицата која застана на страната на „Италијанците“) на две години, и довело до брза еволуција на музичкиот вкус на трансалпската земја кон помалку шематски и помодерни модели. Во 1754 година била повторно изведена во Италијанскиот Театар како La servante-maîtresse, преведена во стихови од Пјер Боран и Шарл Симон Фавар и во 1862 година ја доживеала премиерата во Националниот театар за комична опера во Париз со Селестин Гали-Мари .

Заплет

Еден богат и постар господин по име Уберто ја има на услуга младата и паметна Серпина која со својот препотентен карактер ја користи добрината на својот господар. Уберто, за да ѝ одржи лекција, и кажува дека сака да се ожени; Серпина бара од него да се ожени со неа, но тој одбива, дури и ако е многу заинтересиран. За да го направи љубоморен, Серпина му кажува дека нашла сопруг, извесен капетан Темпеста, кој всушност е другиот слуга на Уберто, Веспоне, преправен во војник. Серпина бара од Уберто мираз од 4.000 скуди; Уберто, за да не плати, ќе се ожени со Серпина, која од слугинка конечно станува господарка.

Синопсис

Кетрин Нелидова како Серпина (од Дмитриј Левицки, 1773)

Чин 1

Претсобје

Уберто, штотуку разбуден, е лут затоа што слугата Серпина доцни да му ја донесе шолјата чоколада со која вообичаено го започнува денот (Aspettare e non venire) и затоа што слугата Веспоне се уште не го избричил. Потоа го испраќа момчето во потрага по Серпина, а таа се појавува по одредено време и тврди дека и е доста, и дека и покрај тоа што е слугинка, сака да биде почитувана и почитувана како вистинска дама. Уберто го губи трпението со тоа што ѝ наредува на младата жена да го промени својот став (Semper in contrasti con te si sta). Серпина, не многу вознемирена, за возврат се жали дека добива само прекор и покрај постојаното внимание што му го посветува на својот господар и му наредува да замолчи (Stizzoso, mio stizzoso). За да ја направи љубоморна, Уберто решава да се ожени, му наредува на Веспоне да тргне во потрага по жена за да се ожени и бара да му донесат облека и бастон за да излезе, на што Серпина му наредува да остане дома бидејќи веќе е доцна, и дека ако се осмели да замине, таа ќе го затвори надвор. Следува бурна кавга, која очигледно веќе се случила неколку пати, и во која Серпина бара нејзиниот господар да се омажи, но Уберто категорично одбива (Дует знам до тие очи / Signorina v'ingannate).

Чин 2E

Истото претсобје

Серпина се обидува да го привлече вниманието на Уберто, откривајќи му дека и таа нашла сопруг и дека тој е војник наречен Капитан Темпеста. Уберто, болно погоден од веста, се обидува да не покаже исмејувајќи ја слугинката, но знае дека ќе му недостига. Серпина, сфаќајќи дека е блиску до победата, го дава последниот удар, играјќи на картата на милосрдието, велејќи му да не ја заборави и да ѝ прости ако понекогаш била дрска (A Serpina penserete). Серпина потоа го прашува Уберто дали сака да го запознае нејзиниот сопруг, а тој неволно прифаќа; Серпина излегува преправајќи се дека го повикува свршеникот. Оставен сам, Уберто се прашува и иако сфаќа дека е заљубен во својата слугинка, знае дека според ригидните правила од тоа време незамисливо е за еден благородник да се ожени со својата слугинка (Son imbrogliato io gia). Неговите мисли се прекинати со доаѓањето на Серпина во друштво на Веспоне/Капетан Темпеста. Уберто е зачуден и во исто време љубоморен. Капетанот, кој не зборува за да не биде препознаен, преку Серпина му наредува на Уберто да и плати мираз од 4.000 скуди или во спротивно бракот нема да се случи и Уберто наместо тоа ќе мора да се ожени со неа. По негодувањата на Уберто, војникот се заканува дека ќе прибегне кон силни методи, на кои Уберто попушта и изјавува дека ја прифаќа Серпина за жена. Веспоне ја трга својата маска, но господарот, всушност задоволен од тоа како се наместиле работите, му простува и работата завршува со фразата што е клучот на целата приказна: И од слугинка станав станав господарка.

Структура на делото

Партитура, издание Барион (1930)

Прв чин

• Арија: Чекај и не доаѓај (Уберто)
• Речитатив: Ова е срам за мене (Уберто, Серпина)
• Арија: Секогаш во контрасти (Уберто)
• Речитатив: Се на се (Серпина, Уберто)
• Арија: лута, моја лута (Серпина)
• Речитатив: Многу добро. Разбра? (Уберто, Серпина)
• Дует: Ги познавам тие очиња (Серпина, Уберто)

Втор чин

• Речитатив: Сега што направи (Серпина, Уберто)
• Арија: Ќе помислите на Серпина (Серпина)
• Речитатив: Ах! Колку мислам дека е лошо (Уберто, Серпина)
• Арија: Веќе сум измамен (Уберто)
• Речитатив: Ве молам, господине, влезете (Серпина, Уберто)
• Дует: Среќен ќе бидеш (Серпина, Уберто).

Во текот на осумнаесеттиот век станало вообичаено да се замени Ќе бидеш задоволен (Contento tu sarai), со дуетот Во срцето за тебе имам (Per te ho io nel core) кое Перголези го напишал во 1735 година за операта Il Flaminio .

Дискографски плочи

• 1955 - Карло Марија Џулини (диригент) - Оркестар на театарот Ла Скала - Росана Картери, Никола Роси-Лемени - ЕМИ
• 1958 - Франко Ферара (диригент) - Римска филхармонија - Ана Мофо, Паоло Монтарсоло - RCA Виктор - саундтрак од филмот Ланфранчи
• 1960 - Ренато Фасано (диригент) - Виртуозите од Рим - Рената Ското, Сесто Брускантини - Рикорди - Фонит Цетра
• 1960 - Еторе Грачис (режисер) - Музички матинеа во Театро Нуово во Милано - Мариела Адани, Леонардо Монреале - Нонзух H-71043
• 1969 - Францјозеф Маер (диригент) - Collegium Aureum - Maгдалена Бонифачo, Зигмунд Нимсгерн - Deutsche Harmonia Mundi
• 1990 - Ханс Лудвиг Хирш (диригент) - Orchestra Musica Poetica Freiburg - Jeanne Marie Bima, Petteri Salomaa - Arts Pilz, во живо во Waldkirch
• 1996 - Sigiswald Kuijken (диригент) - La Petite Bande - Patricia Biccirè, Donato Di Stefano - Accent ACC 96123 D - аудио од постановката во Брисел
• 1997 - Марчело Пани (диригент) - Филхармониски оркестар Маркиџана - Елизабета Скано, Бруно Де Симон - Бонџовани, во живо во Џеси
• 2006 - Далара (режисер) - Занело/Гови - Тактус ЦД
• 2011 - Кристијан Делисо (диригент) - Фанзаго барокен ансамбл - Марина Зјаткова, Карло Ториани - Да Винчи, студио: Капела дел Реал Монте Мансо ди Скала, 19-21 јули
• 2011 година - Корадо Роварис (режисер) - Алесандра Маријанели, Карло Лепоре - Артхаус ДВД, од Џеси
• 2014 - Флавио Емилио Скоња (диригент) - Nisi/Benetti - I Solisti liriensi - Tactus Tc711606 2014 г.
• 2018 - Флавио Емилио Скоњa (диригент) - Лиуци/Ди Џоја - Оркестар Винченцо Галилеј од Фиесоле - (прво снимање на верзијата со ревизија од Франческо Деграда) - Brilliant Classics 95360

Кино

Има три филма инспирирани од Слугинка Господарка: првиот е снимен во Италија во 1934 година од Џорџо Манини, вториот е продукција на Раи од 1962 година со Ана Мофо и Паоло Монтарсоло, додека во 1998 година режисерката Карла Камурати го снимила првиот бразилски долгометражен филм од лирско дело базирано токму на операта од Перголези (претходната година таа се погрижила за театарската режија на истата).

Други проекти

• Wikimedia Commons содржи фотографии или други фајлови во врска со Слугинка Господарка