Википедија

Марта Гелхорн

Марта Елис Гелхорн[1] (8 ноември 1908 – 15 февруари 1998) — американска писателка, репортерка и новинарка која се смета за една од најголемите воени дописници на 20-от век.[2][3] Таа вршела репортажа за речиси секој голем светски судир кој се случил за време на нејзината 60-годишна кариера. Гелхорн исто така била третата сопруга на Американскиот писател Ернест Хемингвеј, од 1940 до 1945 година. Таа починала во 1998 година најверојатно извршила самоубиство на возраст од 89, болна и скоро потполно слепа.[4] Марта Гелхорн наградата за новинарство е именувана по неа.

Марта Гелхорн
Гелхорн и Ернест Хемингвеј
Ју Ханмоу, Чунцин, Кина, 1941
Роден/аМарта Елис Гелхорн
8 ноември 1908(1908-11-08)
Сент Луис, Мисури, САД
Починат/а15 февруари 1998(1998-02-15) (возр. 89)
Лондон, Англија
ЗанимањеАвтор, воен дописник
НационалностАмериканка
Период1934–1989
ЖанрВојна, патување
Сопруг/аЕрнест Хемингвеј
 (в. 1940; раз. 1945)
Томас Метјус
 (в. 1954; раз. 1963)

Почетокот на животот

уреди

Гелхорн е родена на 8 ноември, 1908 во Сент Луис, Мисури, ќерка на Една Фишел Гелхорн, жена борец на човековите права на жени жртви на насилство, и Џорџ Гелхорн, по потекло Германец, гинеколог.[5][6] Нејзиниот татко и дедо по мајка биле Евреи, и нејзината баба по мајка потекнува од протестантско семејство. Нејзиниот брат Валтер станал истакнат професор по правни науки на Колумбискиот Универзитет,[7] и нејзиниот помал брат Алфред бил онколог и поранешен декан на Универзитетот во Пенсилванија, медицински универзитет.[8]

 
Златен Ред

Во 1916 година националната Демократска конвенција во Сент Луис, „Златен Ред“ претставува илјадници жени кои носат жолти чадори и жолти ленти наредени на двете страни што водат до Колосеумот. Фигурите од држави наредени пред Музејот на уметноста, кои не им даваат право на глас на жените се обвиткани во црно. Во предниот ред имало две мали девојчиња, Марија Тауциг и Марта Гелхорн, кои претставувале идни гласачи.[9]

Гелхорн дипломирала во 1926 година од Училиштето Џон Бароуз во Свети Луј, и се запишала во Брин Мавр Колеџ, неколку километри надвор од Филаделфија. Во 1927 година, таа го напуштила колеџот, без да дипломира, за да напредува во кариерата како новинар. Нејзината прва објавена статија се појавила во списанието Нова Република. Во 1930 година, решена да стане странски известувач, таа отишла во Франција на две години, каде работела во бирото Обединет Прес во Париз. Додека била во Европа, таа се активирала во пацифичкото движење, за кое пишувала во нејзината книга Кое лудо однесување (1934).

По враќањето во САД, Гелхорн била ангажирана од страна на Хари Хопкинс, кого го запознала преку нејзината пријателка Првата Дама Еленор Рузвелт,[10] како теренски истражувач за Сојузниот Заменска Интервентна Администрација (ФЕРА), создадена од страна на Франклин Д. Рузвелт за помош во војна и Големата депресија. Гелхорн патувала низ САД за да известува за ФЕРА за влијанието на Големата Депресија на земјата. Таа прво отишла во Гастонија, Северна Каролина, каде што таа ги користела своите вештини за набљудување и комуникација за да известува за тоа како луѓето од тој град биле погодени од Големата Депресија. Подоцна, таа работела со фотограферката Доротеја Ланг, за да го документира секојдневниот живот на гладните и бездомниците. Нивните извештаи подоцна станале дел од официјалните документи на владата за Големата депресија. Тие биле во можност да истражуваат на теми кои не биле обично достапни за жените на 1930-тите, што ги прави Гелхорн и Ланг, главни пишувачи на американската историја.[11] Нејзините наоди биле основа на колекцијата на раскази, Неволјите кои сум ги видел (1936).

Војната во Европа и бракот со Хемингвеј

уреди

Гелхорн првпат се запознала со Ернест Хемингвеј во текот на 1936 година за време на Божиќно семејно патување во Ки Вест, Флорида. Тие се согласиле да патуваат во Шпанија заедно за време на Шпанската Граѓанска Војна, каде Гелхорн била испратена да известува за списанието Колиер Неделно. Парот го празнувале Божиќ заедно во 1937 година во Барселона.

Подоцна, од Германија, таа известувала за подемот на Адолф Хитлер. Во пролетта 1938 (неколку месеци пред Минхенскиот договор), таа била во Чехословачка. По почетокот на Втората светска војна, таа ги опишала овие настани во романот Нападнато Поле (1940 година). Таа подоцна известувала за војната од Финска, Хонгконг, Бурма, Сингапур, и Англија. Поради недостатокот на официјални прес акредитации за да биде сведок на Нормандиските слетувања, таа се криела во бањата на авионска болница, и при слетувањето се претставила како што подоцна изјавила: „јас ја следев војната од секаде каде што можев да го постигнам тоа.“ Таа била единствената жена која што била во Нормандија, на Д-денот, на 6 јуни 1944.[12] Таа исто така била меѓу првите новинари кои известувале од логорот „Дахау“ откако била разоткриена од страна на американски војници на 29 април 1945 година.

Таа и Хемингвеј живееле заедно четири години, пред венчавката во декември 1940 година. (Хемингвеј наводно живеел со својата втора сопруга, Полин Фејфер, до 1939). По честите отсуства на Гелхорн за време на нејзините известувачки задачи, Хемингвеј и напишал откако таа го напуштила неговиот дом Финка Вирџиа во близина на Хавана во 1943 година за да го покрива италијанскиот Фронт: "Дали сте воен дописник, или жена во мојот кревет?" Хемингвеј, сепак, подоцна ја испратил пред нејзиното тргнување на фронтот, непосредно пред нормандските случувања, иако Хемингвеј се обидувал да го спречи нејзиниот патување. Кога таа пристигнала од опасното прекуокеанско патување разрушениот Лондон во текот на војната, таа го известила дека и е доволно и ја прекинува врската. Таа од неговите врски со други жени, дека, како што е опишано од страна на Бернис Керт во списанието Хемингвејските жени: "Хемингвеј никогаш не може да се одржи долгорочна, целосно задоволителна врска со ниту една од неговите четири жени. Браковите за него можеби изгледаат романтични и исполнети со љубов, но порано или подоцна му стануваат досадни и напорни, критични и исполнети со насилство." По четири години брак, тие се развеле во 1945 година.

Филмот Хемингвеј и Гелхорн од 2012 година бил заснован врз основа на овие години. Документарниот филм "Нема Работа за една жена: Жените кои се бореле да известуваат за време на Втората светска војна" од 2011 година ја претставува Гелхорн и како таа придонела за известување за време на војната.[13]

Подоцнежна кариера

уреди

По војната, Гелхорн работела за списанието Атлантик месечно, ја покривала Виетнамската војна и Арапско-израелскиот судир во 1960-70 години. Таа го поминала својот 70 роденден во 1979 година, но продолжила да работи во следната деценија, покривајќи ги граѓанските војни во Средна Америка. Како што се приближувала кон 80 години, Гелхорн почнала да запаѓа физички, но таа сепак успевала да ја покрива Американската инвазија на Панама во 1989 година, и конечно се повлекла од новинарството во почетокот на 1990. Операцијата на катарактата била неуспешна и ја оставила со трајно оштетен вид. Гелхорн изјавила дека таа била "премногу стара" за да покрива Балканските конфликти во 1990.[14] Но таа успеала да отиде на своето последно патување во Бразил, во 1995 година и да испрати извештај за сиромаштијата во таа земја, кој бил објавен во книжевното списание Гранта. Овој последен подвиг бил отежнат поради оштетениот вид на Гелхорн, бидејќи таа не можела да си ги прочита своите ракописи.

Гелхорн објавила повеќе книги, вклучувајќи збирка на статии за време на војната, На Лицето на Војната (1959); Најниските Дрвја Имаат Врвови (1967), роман за МекКартизим; репортажи од нејзините патувања (вклучувајќи го и она патување со Хемингвеј), Патувања со себе и други (1978); и колекција од нејзините репортажи во состојба на мир, Поглед од Земјата (1988).

Како човек без постојан дом по природа, Гелхорн сметала дека во 40 годишниот период од нејзиниот живот, таа го создала домови на 19 различни локации.

Личен живот

уреди

Првата голема афера на Гелхорн била со францускиот економист Бертран де Жувенел. Аферата започнала во 1930 година, кога таа била 22 години и траела сè до 1934 година. Таа ќе била во брак со де Жувенел доколку неговата сопруга се согласила на развод.[15]

Таа се сретнала со Ернест Хемингвеј во Ки Вест, Флорида во 1936 година. Тие стапиле во брак во 1940 година. На Гелхорн не ѝ се допаднало да биде трета сопруга на Хемингвеј и изјавила дека таа нема намера "да биде фуснота во нечиј живот." Како услов за давање на интервјуа, таа јасно истакнала името на Хемингвеј да не се споменува.[16] Таа еднаш изјавила, "јас бев писателка над 40 години. Јас бев писател пред сè сретнам со него и јас бев писателка, откако го напуштив. Зошто јас треба да бидам само фуснота во неговиот живот?"

Додека била во брак со Хемингвеј, Гелхорн имала афера со Американскиот падобранец Мајор Генерал Џејмс М. Гевин, командант генерал на 82та Воздушна Поделба. Гевин бил најмладиот командант на Американската армија во втората Светска Војна.

По разводот со Хемингвеј во 1945 година, Гелхорн имала романтичен контакт со "Л" Лоренс Рокфелер, американски стопанственик (1945); новинарот Вилијам Валтон (1947) (не е британскиот композитор); и докторот Дејвид Гурвитч (1950). Во 1954 година, таа била во брак со поранешниот главен уредник на Тајм магазинот, T. С. Метјус. Таа и Метјус се развеле во 1963 година.[17] Таа останала во Лондон на некое време пред да се пресели во Кенија и потоа во Девауден во Гвент, јужен Велс, каде што таа била многу импресионирана од љубезноста на Велшкиот народ, пред конечно да се врати во Лондон, поради нејзиното нарушено здравје.

Во 1949 година, посвоила машко дете, Сенди, од еден италијански дом за сираци. Иако Гелхорн не била мајка по природен пат, сепак била посветена мајка. Таа го оставила Сенди под закрила од роднини во Енглвуд, Њу Џерси за долг период, со трајните отсуства од страна на Гелхорн за време на нејзините патувања, и најверојатно тој бил сместен во интернат. Нивната врска била огорчена.[18]

Во однос на сексот, во 1972 година Гелхорн напишала:

Ако јас практикував секс надвор од моралните граници, тоа е една работа, но за да уживате во него ... се чинеше невозможно. Јас ги придрував мажите и беше проследено со акција, во социјалниот дел од животот; јас паѓав на тоа ... но не и на секс; што се чинеше да се биде нивна радост, и од сите добив задоволство да се биде посакуван, претпоставувам, и нежноста (ни приближно доволно) дека човекот дава тогаш кога тој е задоволен. Се колнам дека бев најлош партнер за во кревет во петте континенти.[19]

За нејзината врска со Хемингвеј, таа изјавила: "јас по сите изговори не успевав да го избегнам и имав секс со надеж дека тоа ќе заврши брзо."

Сепак, наследството од личниот живот на Гелхорн останал обвиткан во контроверзии. Поддржувачите на Гелхорн велат дека нејзиниот неовластен биограф, Карл Ролисон, е виновен за "лажните сексуални скандали." Неколку од нејзините истакнати блиски пријатели (меѓу нив глумица Бетси Дрејк, новинар Џон Пилџер, писателот Џејмс Фокс, и помалиот брат на Марта, Алфред) ги отфрлиле обвинувањата за неа како сексуално манипулативна и незрела. Нејзините поддржувачи го вклучуваат нејзиниот посвоен син, Сенди Mетјус, кој ја опишува Гелхорн како "многу совесна" во нејзината улога како маќеа;[20] и Џек Хемингвеј еднаш изјавил дека Гелхорн, третата сопруга на неговиот татко, била неговата "омилена втора мајка."[21]

Смрт и наследство

уреди

Во нејзините последни години, Гелхорн била со слабо здравје, речиси слепа и болни од рак на јајниците кој почнал да се шири кон црниот дроб. На 15 февруари 1998 година, таа извршила самоубиство во Лондон, очигледно со голтање на капсула цијанид.[22]

Наградата „Марта Гелхорн“ за новинарство е воведена во 1999 година во нејзина чест.

Во популарната култура

уреди

На 5 октомври 2007 година, поштенската служба на САД објавила дека ќе уважи пет новинари на 20 век со првокласни класни поштенски марки, да бидат издадени на 22 април, 2008: Марта Гелхорн; Јован Херсеј; Џорџ Полк; Рубен Салазар; и Ерик Севареид. генералот Џек Потер објавил серија на печати Асошиетед Прес Управување со Уредниците на состанокот во Вашингтон, Д.Ц.[23]

Во 2011 година, Гелборн била предмет на едночасовната епизода на Светските медиумски права, серијата Посебни жени, која се емитувала на Би-би-си, и периодично во САД на ПБС.[24]

Во 2012 година, Гелхорн била одглумена од страна на Никол Кидман во филм на Филип Кауфман, Хемингвеј и Гелхорн.

Наводи

уреди
  1. ↑ "Martha Ellis Gellhorn", Encyclopædia Britannica
  2. ↑ "Martha Gellhorn: War Reporter, D-Day Stowaway", American Forces Press Service. Retrieved 2 June 2011
  3. ↑ "Iraqi journalist wins Martha Gellhorn prize", The Guardian, 11 April 2006. Retrieved 2 June 2011
  4. ↑ Moorehead, Caroline – Martha Gellhorn: A Life, Chatto & Windus, London, 2003. ISBN 0-7011-6951-6 (re-published as Gellhorn: A 20th-Century Life, Henry Holt & Co., New York (2003) ISBN 0-8050-6553-9).
  5. ↑ Ware, Susan; Stacy Lorraine Braukman (2004). Notable American Women: A Biographical Dictionary Completing the Twentieth Century. Harvard University Press. стр. 230. ISBN 0-674-01488-X.
  6. ↑ Review by Kirkus (UK) of Caroline Muirhead: Martha Gellhorn (2003)
  7. ↑ THOMAS Jr., ROBERT McG. (December 11, 1995). „Walter Gellhorn, Law Scholar And Professor, Dies at 89“. The New York Times. Посетено на February 3, 2018.
  8. ↑ Kee, Cynthia (22 April 2008). „Alfred Gellhorn“. The Guardian. London. Посетено на 12 May 2010.
  9. ↑ „The Golden Lane, suffragettes at the 1916 convention“. Архивирано од изворникот на 2018-01-20. Посетено на 4 August 2017.
  10. ↑ Kert, Bernice – The Hemingway Women: Those Who Loved Him – the Wives and Others, W.W. Norton & Co., New York, 1983.
  11. ↑ Gourley, Catherine (2007). War, Women and the News: How Female Journalists Won the Battle to Cover World War II. New York: Atheneum Books for Young Readers.
  12. ↑ „D-Day: 150,000 Men -- and One Woman“. The Huffington Post. 5 June 2014.
  13. ↑ Documentary No Job for a Woman Архивирано на 23 мај 2009 г. website
  14. ↑ Lyman, Rick (February 17, 1998). „Martha Gellhorn, Daring Writer, Dies at 89“. The New York Times. Посетено на February 3, 2018.
  15. ↑ Moorehead, 2003, p. 38, New York edition.
  16. ↑ Kevin Kerrane, "Martha's quest" (Archive), Salon, 2000, accessed 19 Oct 2009
  17. ↑ „I didn't like sex at all“. Salon. August 12, 2006. Посетено на 23 February 2012. Не се допушта закосување или задебелување во: |publisher= (help)
  18. ↑ Moorehead, 2003, p. 366, Vintage edition.
  19. ↑ Moorehead, 2003, p. 408, New York edition.
  20. ↑ "The War for Martha's Memory", The Telegraph, 15 March 2001
  21. ↑ Baker, Allie - "Luck, Pluck, and Serendipity: Bumby’s Wartime Experience" (with Hadley audio), The Hemingway Project, February 13, 2014 Accessed December 28, 2015
  22. ↑ Sturges, India (July 10, 2016). „John Simpson on his plan to commit suicide - and why he refuses to be an old bore“. The Daily Telegraph. Архивирано од изворникот на April 2, 2017. Посетено на April 2, 2017.
  23. ↑ "Stamps honor distinguished journalists", USA Today
  24. ↑ "Episode 7 : Martha Gellhorn" Архивирано на 8 декември 2014 г. Extraordinary Women
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Марта_Гелхорн&oldid=5066627“