Луиз Маунтбатен

Луиз Александра Мари Ајрин Маунтбатен (13 јули 1889 - 7 март 1965 година) била кралица на Шведска како сопруга на кралот Густаф VI Адолф. Родена како принцеза од германската куќа Батенберг, Луиз била тесно поврзана со владејачките семејства на Британија и Русија. За време на Првата светска војна, Луиз служела како медицинска сестра во Црвениот крст. Таа се омажила за вдовецот Густаф Адолф во 1923 година и ја презела улогата на прва дама на Шведска, но не станала кралица до неговиот прием во 1950 година. Кралицата Луиз била забележана по нејзината ексцентричност и прогресивни ставови.

Луиз Маунтбатен

Ран живот

Луиз е родена како принцеза од Батенберг во Шлос Хајлигенберг, Зехејм-Југенхајм, во Големото Војводство Хесен. Нејзиниот татко, принцот Лудвиг од Батенберг, кој бил адмирал во британската кралска морнарица, се откажал од својата германска титула за време на Првата светска војна и го прекрстил своето семејство во „Маунтбатен“ по налог на Џорџ V. Потоа бил создаден како првиот маркиз од Милфорд Хевен во врсниците на Обединетото Кралство. Според тоа, од 1917 година, неговата ќерка била позната како „Лејди Луиз Маунтбатен“. Нејзината мајка била принцезата Викторија од Хесен и Рајна, внука на кралицата Викторија. Луиз била сестра на Луис Маунтбатен, 1. Ерл Маунтбатен од Бурма и на принцезата Алиса од Батенберг, која била мајка на принцот Филип, војводата од Единбург. Таа била внука и на царицата Александра Фјодоровна од Русија.

Луиз со нејзините родители и сестрата Алис во 1889 година

Поради работата на нејзиниот татко, семејството се движело меѓу различни територии во Британската империја, како што е Малта, но тие често се враќале во Хајлигенберг надвор од Дармштат, кој го сметале за нивна викендичка, секогаш задржувајќи престој во Англија. Луиз често ја посетувала нејзината прабаба, кралицата Викторија на островот Вајт со нејзината мајка за време на нејзиното детство. Семејството е опишано како хармонично; родителите на Луиз живееле во среќна љубовна врска, а не во договорен брак, а Луиз била особено блиска со нејзиниот брат, со кого се допишувала до нејзината смрт. Луиз и нејзината сестра биле школувани од гувернанти, освен за краток период во училиштето за девојки Текстер во Дармштат.

Во 1914 година, Луиз и нејзината мајка ја посетиле Руската империја и биле поканети на патување по Волга со нивните царски роднини. За време на нејзината посета, Луиз со загриженост го забележа влијанието на Распутин. Патувањето било прекинато поради ненадејното избувнување на Првата светска војна, а таткото на Луиз телеграфирал веднаш да се вратат. Мајката на Луиз ѝ го дала накитот на царицата на безбедно чување, а тие ја напуштиле Русија со брод од Хапсал во Естонија и отпатувале во неутрална Шведска, плаќајќи го патувањето со злато, бидејќи нивните пари одеднаш биле неприфатлива валута во Русија. Тие останале во Шведска како гости на престолонаследникот Густаф Адолф и на престолонаследничката принцезата Маргарет, нејзината роднина, во палатата Дротнингхолм, само една вечер пред да се вратат во Велика Британија.

За време на Првата светска војна, Луиз за прв пат била активна во Здружението за семејства на војници и морнари и Смоукс фор Солџрс анд Сејлорс, но таа наскоро се пријавила во Црвениот крст за служба како медицинска сестра. Била активна во француската воена болница во Невер, а потоа и во воена болница во Палавес надвор од Монпелје, од март 1915 до јули 1917 година. Таа била пофалена за нејзината напорна работа и била наградена со Медалите за британска војна и победа, медал од британскиот Црвен крст, како и Медал на извидување француски. По војната, таа била активна во социјална работа за децата во сиромашните квартови на Батерси во Лондон.

Додворувања

Во 1909 година, Луиз добила предлог од Мануел II од Португалија. Нејзиниот вујко, Едвард VII, британскиот монарх, бил за бракот, но Луиз одбила, бидејќи сакала да се омажи за љубов. На дваесетгодишна возраст, Луиз тајно се свршила со принцот Кристофер од Грција, но тие биле принудени да се откажат од врската поради финансиски причини. Непосредно пред избувнувањето на Првата светска војна, Луиз се заљубила во човек кој нејзините родители го одобрувале, но тој бил убиен во раните денови на војната. Подоцна за време на војната, додека волонтирала како медицинска сестра во Неверс, започнала врска со Александар Стјуарт-Хил, шкотски уметник кој живеел во Париз. Очекувајќи дека нејзините родители ќе бидат разочарани од нејзиниот избор, Луиз ја чувала нивната свршувачка во тајност. На крајот, таа им се доверила на нејзините родители, кои првично биле со разбирање, и двапати го поканиле Стјуарт-Хил на посети во Кент Хаус. Всушност, нејзиното семејство, нарекувајќи го „Шекспир“ поради неговиот чуден изглед, го сметало „екцентричен“. Поради недостиг на ресурси, свршената двојка се согласила да го одложи бракот за по војната. Но, во 1918 година таткото на Луиз и објаснил дека Стјуарт-Хил најверојатно е хомосексуалец и дека бракот со него е невозможен.

Свадбен портрет од 1923 година на Лејди Луиз и престолонаследникот Густаф Адолф

Во 1923 година, шведскиот престолонаследник Густаф Адолф, кој три години бил вдовец на братучетката на мајката на Луиз, принцезата Маргарет од Конат, го посетил Лондон и, на изненадување на Луиз, почнал да ѝ се додворува. Иако како млада Луиз рекла дека никогаш нема да се омажи за крал или вдовец, таа го прифатила предлогот на мажот кој бил двете. Меѓутоа, според §5 од шведскиот закон за наследување од 1810 година (Закон 1810:0926), принцот од шведската кралска куќа го изгубил правото на наследство на престолот доколку „со или без знаење и согласност на кралот, се оженил со приватен Швеѓанец или ќерка на странец“. Откако била објавена свршувачката на парот, имало живи дискусии во медиумите за тоа дали идната невеста има уставно право да стане идната кралица на Шведска. Како одговор, шведското Министерство за надворешни работи, цитирајќи го предметниот закон, го појасни терминот „ќерка на приватен Швеѓанец или странец“ да значи „оној кој не припаѓал на суверено семејство или на семејство кое, според меѓународната практика, не би биде еднаков на тоа“, и објавило дека шведската влада „побарала од британската влада објаснување за позицијата на Лејди Луиз Маунтбатен во овој поглед“. Министерството дополнително објавило дека по одговорот на британската влада на нејзината истрага и последователната истрага за ова прашање, било утврдено дека изборот на идна сопруга на престолонаследникот е во согласност со законот за наследување, со што се заклучува дебатата за претстојната венчавка.

На 27 октомври 1923 година, соодветните ополномоштеници на Шведска и Велика Британија го потпишале „Договорот меѓу Велика Британија и Шведска за брак на Лејди Луиз Маунтбатен со неговото кралско височество принцот Густаф Адолф, престолонаследник на Шведска“. Договорот, делумно, навеле дека кралевите на Обединетото Кралство и Шведска „кога процениле правилно дека сојузот меѓу нивните соодветни кралски куќи треба повторно да се склучи со брак...се договориле и ги склучиле следните членови“, кои членовите објавиле дека бракот ќе се слави во Лондон и ќе биде соодветно потврден, дека финансиските спогодби на двојката ќе бидат изразени во посебен брачен договор кој бил прогласен за „интегрален дел од сегашниот Договор“, и дека двете нации ратификувале договорот кој ќе биде разменет во Стокхолм, што формално се случило на 12 ноември 1923 година.

На 3 ноември 1923 година, на 34-годишна возраст, Луиз се омажила за престолонаследникот Густаф Адолф, во Кралската капела во палатата Свети Јаков во присуство на Џорџ V и членовите на двете кралски семејства.

Престолонаследничка

Луиз украсена со кралски орнаменти во своето време како круна принцеза

Бракот меѓу Луиз и Густав Адолф бил според сите сметки љубовно спарување и бил опишан како многу среќен. Таа и се допаднала и на нејзината свекрва поради нејзината пријателска природа, иако ретко се гледале, бидејќи кралицата Викторија поголемиот дел од времето го поминувала во Италија. Фактот дека кралицата го поминувала поголемиот дел од своето време во странство значело дека Луиз од самиот почеток презела многу кралски должности, што на почетокот и било тешко бидејќи во овој момент била опишана како прилично срамежлива.

По смртта на кралицата во 1930 година, Луиз била официјално првата дама на нацијата, од која се очекувало да ги извршува сите должности на кралица, дваесет години пред да стане кралица. Тоа значело дека Луиз требало да ја преземе заштитата на сите организации и здруженија кои традиционално и се доделуваат на кралицата. Таа била направена заштитник на шведскиот Црвен крст, Детска болница на принцезата Луиз, „Комисија за помош на кралицата за итни случаи", „Промовирање на внимание“, Софијахемет и „Шведско занаетчиско друштво“. Во врска со оваа работа, Луиз забележала: „Тешко ми е да бидам заштитник на различни институции, бидејќи сум навикната на практична работа, како обичен човек, пред мојот брак“. Како поранешна медицинска сестра, факт што со гордост го истакнувала, Луиз била заинтересирана за подобрување на условите за работа на медицинските сестри.

Единственото дете на Луиз, ќерката, било мртво родено на 30 мај 1925 година.

Во 1926-1927 година, принцот на престолонаследникот направил меѓународно патување низ светот во корист на шведските интереси, што било опишано како голем успех, особено патувањето во Соединетите држави, за време на кое тие патувале низ целата земја од Њујорк до Сан Франциско. Јавниот интерес бил голем, а парот се здобил со репутација на „демократски“, откако одбиле такви формалности како што е поздравување на гостите на прием седнати на тронови, што тие биле поканети да го направат на приемот на американски милионер. За време на интервјуто во Солт Лејк Сити, Луиз изјавила дека верува во родовата еднаквост и дека жените се целосно способни да бидат активни во сите професии и во деловниот свет, како и во политиката: „Жените се целосно интелектуално еднакви со мажите и под услов да им се даде доволно образование, се способни да заслужат почит и восхит како и мажите на ова поле“. Во 1934–35 година, таа направила слично патување со Густав Адолф во Грција и околу Блискиот Исток и Африка, наречено Ориент турнеја. Во 1936 година, Луиз присуствувала на погребот на Џорџ V од Велика Британија.

Престолонаследникот и принцезата во 1945 година

За време на Втората светска војна, Луиз била активна во хуманитарната работа во рамките на Црвениот крст . Таа собирала свеќи и други неелектрични извори на светлина за сиромашните за време на кампањата „Винтерљус“. Друг придонес бил Комитетот за подароци на круната на принцезата за гардата за неутралност, кој им обезбедил на војниците мобилизирани да ги чуваат границите на неутрална Шведска со подароци: обично чорапи, шалови и капи плетени од сите соработници. над земјата. Како граѓанин на неутрална земја, Луиз можела да делува и како гласник меѓу роднините и пријателите преку воените граници. Таа, исто така, обезбедувала залихи на многу приватни граѓани на овој начин, како што се „две стари дами во Минхен“, поранешната наставничка по германски јазик на покојната сопруга на нејзиниот сопруг и протераната принцеза Татјана од Русија во Палестина. Се вели дека многумина би умреле, да не била помошта на Луиз. На пример, во 1940 година, таа му испратила намирници на британскиот мајор Мајкл Смајли од Пушкачката бригада, кој бил заробен и сместен во логор за воени заробеници, откако неговата свекрва Алиша Пирсон побарала од неа помош. За време на Финската зимска војна, Луиз основала дом за фински воени сираци во палатата Улриксдал.

Кралица

Во 1950 година, Луиз станала кралица по доаѓањето на нејзиниот сопруг на престолот. Луиз е опишана како вистински демократ во душата, и затоа била малку вознемирена што ја слават само во својство на кралица. Во врска со вниманието, таа забележала: „Луѓето ме гледаат како да сум нешто посебно. Сигурно не изгледам поинаку денес од она што изгледав вчера!“

На Луиз не и се допаднал строгиот протокол пред Првата светска војна на дворот, задржан во ерата на нејзината свекрва и го реформирала кога станала кралица, воведувајќи нови упатства во 1954 година со кои се демократизирале многу стари обичаи. Во 1962 година, таа ги укинала презентациите на судот, ги заменила со „демократски дамски ручеци“, на кои поканила професионални жени од кариера, обичај што требало да продолжи и под принцезата Сибила по нејзината смрт. Луиз исто така ја реновирала и украсила внатрешноста на Кралската палата во Стокхолм.

Кралицата Луиз во 1963 година

Луиз била опишана како ексцентрична за кралското семејство и темпераментна; можела многу да се налути, но било кажано дека поседува добро срце, одлична смисла за хумор, чувство за самоиронија и дека можела да направи разлика помеѓу себе и нејзината кралска улога. Таа можела отворено да ги покаже своите симпатии, а тоа било сфатено како знак на нејзината искреност. Еден дворјанин коментирал: „Би ја опишал кралицата како „џентлмен“. Таа никогаш не би избегнала да ги признае сопствените грешки.“ Луиз е опишана како голем љубовник и патриот на нејзината нова родна земја и често била шокирана од шведските непатриотски обичаи. Таа била поддржувач на политичкиот систем и демократијата во формата што се развил во Шведска и го кажала своето мислење на нејзините роднини дека ниту еден друг политички систем освен шведскиот не создал таков среќен развој за ниедна нација. Кралицата Луиз, исто така, се восхитувала на шведската природа и особено на Швеѓанките, поради она што го сметала за нивното природно достоинство без разлика на класата, и забележала дека никогаш не видела земја со помала вулгарност од Шведска.

Кралицата Луиз имала неколку кучиња од померанец кои ги криела при посетата во странство, што предизвикувало проблеми при патувањето низ царината (што обично го правела под псевдонимот „Грофица од Грипхолм“ или „Госпоѓа Олсон“). Откако секоја година земала летни одмори со нејзиниот сопруг во Италија, таа секогаш заминувала пред него за да ја посети Англија пред да се врати во Шведска. Популарната приказна раскажана за нејзините тврдења дека Луиз, откако за малку ќе ја удрил автобус во Лондон (затоа што често пешачела ), зела мала картичка со зборовите: „Јас сум шведската кралица“ испечатени на неа, за луѓето да знаат која е таа во случај да ја удри возило. Во Лондон, таа често престојувала во хотелот Хајд Парк, често поминувајќи ја улицата каде што имала голема трговска дејностза да купува, што ја поттикнало нејзината белешка.

Во 1963 година, Луиз го придружувала својот сопружник во државна посета на Франција, каде што оставила голем впечаток кај претседателот Шарл де Гол . На вечерата, таа му рекла: „Морам да те замолам да го извиниш мојот грд француски јазик. Мојот француски е тој што се зборувал во рововите во 1914 година.“ Де Гол подоцна присуствувал на нејзината комеморација во Париз, што била прва прилика францускиот претседател да ја посети тамошната шведска црква, како и една од само двете прилики кога Де Гол посетил комеморација од тој вид. Последниот официјален ангажман на кралицата Луиз била вечерата за Нобеловата награда во 1964 година, за време на која никој не забележал дека таа всушност е веќе болна.

Смрт и погреб

Гробот на Луиз, Густаф Адолф и Маргарет на островот Карлсборг во Солна, Шведска

Кралицата Луиз починала на 7 март 1965 година во болницата Свети Горан, во Стокхолм, Шведска, по итна операција по период на тешка болест. Таа го имала своето последно појавување во јавноста на церемонијата на доделување на Нобеловата награда во декември 1964 година. Кралицата Луиз е погребана покрај нејзиниот сопруг и неговата прва сопруга, престолонаследничката принцезата Маргарет, на Кралските гробишта во Солна северно од Стокхолм.

Почести

• Австрија: Голема ѕвезда на одликувањето за услуги на Република Австрија
• Данска: Витез од редот на слон
• Финска: Голем крст со јака од Редот на белата роза
• Франција:
  • Големиот крст на Легијата на честа
  • Добитник на Медал на француска благодарност
• Германија: Големиот крст на Орден за заслуги на Сојузна Република Германија
• Холандија:
  • Витез Големиот крст на Редот на Холандија Лав
  • Добитник на медалот „Кралицата Јулијана инвеститор“
• Шведска:
  • Член на кралскиот ред на Серафимите
  • Орден на кралското семејство на кралот Густаф V
  • Орден на кралското семејство на кралот Густаф VI Адолф
  • Добитник на медал за значка за 90-ти роденден на кралот Густаф V
  • Добитник на медал за значка за 70-ти роденден на кралот Густаф V
• Обединето Кралство:
  • Добитник на Кралскиот Црвен крст (ЦРК)
  • Добитник на Британскиот воен медал
  • Добитник на Медал
  • Добитник на Медал за доброволна медицинска служба

Грб и монограм

• 
  Грбот на Луиз како Кралската принцеза на Шведска
• 
  Кралски монограм на Кралицата Луиз од Шведска
• 
  Грбот на Луиз како Кралицата на Шведска

Предци

Кралицата Луиз била второто од четирите деца на принцот Лудвиг од Батенберг, од неговата сопруга принцезата Викторија од Хесен и од Рајна и правнука на британската кралица Викторија. И кралицата Луиз и нејзините посиноци биле правнуци на кралицата Викторија.

 

Извори

• Fjellman, Margit: Drottning Louise – En biografi (Кралицата Луиз – Биографија), Bonniers, 1965; 232 страници (Шведска)
• Фјелман, Маргит: Луиз Маунтбатен, шведска кралица, Лондон, Ален Унвин, 1968 година;ISBN 978-0-04-923044-6
• Fridh, Kjell: Gamle kungen Густаф VI Адолф. Биографија (стариот крал Густаф VI Адолф. Биографија). Wahlström & Widstrand (W&W), Стокхолм, 1995; 368 страници (Шведска)
• Северин, дете: Vår Drottning (Нашата кралица), Åhlén & Åkerlunds Förlags AB Стокхолм, 1963 година; 64 страници (Шведска)
• Ulfsäter-Troell, Agnetha: Drottningar är också människor: Sex kvinnoöden på Stockholms slott, Förlaget Ulfsäter, 1996, 479 страници (кап. Дроттининг Луиз / Поглавје. кралицата Луиз). Исто така ТВ-програма: Drottning av Sverige (Шведска кралица), историска програма за шесте сопруги на кралици Бернадот, од кралицата Дезир до кралицата Луиз (адаптирано од книгата), продуцирана од Агнета Улфсетер-Троел и Маријана Седерберг за Шведската телевизија СВТ, 1996–97 (Шведска)

Поврзано

• Louise Mountbatten at Svenskt kvinnobiografiskt lexikon

Надворешни врски

• Шведскиот кралски двор (официјална веб-страница)