Википедија

Голема џамија во Самара

Големата џамија во Самара (арап. جَامِع سَامَرَّاء ٱلْكَبِيْر, арап. مَسْجِد سَامَرَّاء ٱلْكَبِيْر, или арап. ٱلْمَسْجِد ٱلْجَامِع فِي سَامَرَّاء) — џамија од 9 век која се наоѓа во Самара, Ирак. Џамијата започнала да се гради во 848 година, а била завршена во 851 година од страна на абасидскиот калиф ел-Мутавакил, кој владеел (во Самара) од 847 до 861 година. Во времето на изградбата, таа била најголемата џамија на светот.[1] Позната е по своето високо минаре опкружено со спирална рампа од 52 метри. Џамијата се наоѓа во рамките на археолошкиот град Самара и е вклучена во списокот на светското наследство на УНЕСКО, наведено во 2007 година [2]

Голема џамија во Самара
арапски: جَامِع سَامَرَّاء ٱلْكَبِيْر
مَسْجِد سَامَرَّاء ٱلْكَبِيْر
ٱلْمَسْجِد ٱلْجَامِع فِي سَامَرَّاء
Минаре на џамијата
Основни податоци
МестоСамара, Ирак
ПрипадностИслам
Духовно-организациски статусџамија
Статусактивна
Архитектонски опис
Архитектонски типисламска архитектура
Архитектонски стилабасидска архитектура
Основачел-Мутавакил
Основан848
Завршен851
Уништен1278
Особености
Минариња1
Висина на минарето52 метарs (171 ст)
Предлошка:Infobox УНЕСКО Светско Наследство
Џамија Малвија, Самара, Ирак

Историја

уреди

Некое време, џамијата била најголемата во светот; минарето, кулата Малвија, е спирален конус висок 52 метри и широк 33 метри со спирална рампа.[3] Владеењето на ел-Мутавакил имало големо влијание врз изгледот на градот, бидејќи се смета дека тој бил љубител на архитектурата и одговорен за изградбата на големата џамија во Самара.[4] Ел-Мутавакил и неговите најмени работници, како и други луѓе од областа ја изградиле оваа џамија користејќи октагонални столбови од печени тули кои вклучувале четири мермерни столбови во аглите. Мермерните столбови биле увезени, што се потпира на фактот дека ел-Мутавакил ангажирал уметници и архитекти од целиот Абасидски калифат да му помогнат во изградбата на Големата џамија.[5] Во списокот на неговите градежни проекти, кој се појавува во неколку различни верзии, се споменува новата Конгрегациска џамија и до дваесет палати, во вкупна вредност помеѓу 258 и 294 милиони дирхами. Новата Конгрегациска џамија, со своето спирално минаре, изградено помеѓу 849 (235 н.е.) и 851 (235 г. н.е.), било дел од проширувањето на градот на исток, протегајќи се во стариот ловечки парк.[6]

Умот зад џамијата, ел-Мутавакил, бил убиен во 861 година, а структурите како оваа џамија тогаш било тешко да се заслужат за последователен калиф. Имало немири и десетгодишен период на неволји, вклучително и граѓанска војна во 865–866 година. Оваа Голема џамија била една од последните градби со познато име што и се припишува во овој период.[7]

Самата џамија била уништена во 1278 година (656 н.е.), по инвазијата на Хулагу Кан на Ирак. Остануваат единствено надворешниот ѕид и неговото минаре.[8] Сепак, Ирачката државна организација за антиквитети тесно соработува со историчари и архитекти во процесот на реставрација кој започнала во 1956 година. Тие ги задолжиле луѓето да обноват разни споменици во Самара, вклучувајќи ја и Големата џамија. Била извршена обемна реставрација и на дворот на џамијата и на спиралното минаре. Претходно, во минарето останале само 6 скалила и многу малку комплетни сводови го опкружувале дворот.[9]

Поранешна џамија

уреди

Џамијата имала 17 патеки, а нејзините ѕидови биле обложени со мозаици од темно сино стакло. Таа била дел од проширувањето на Самара кон исток. Уметноста и архитектурата на џамијата биле влијателни; Штуко резбите во џамијата во цветни и геометриски дизајни претставуваат рана исламска декорација. Џамијата на Ибн Тулун во Каиро, Египет, била заснована на џамијата Самара во многу погледи и слично стои на голем отворен простор.[10]

Во времето на изградбата, друга главна карактеристика на Самара биле влезовите на големиот канал Нахраван. Ова обезбедило поплавени рамнини за богат земјоделски центар. Во околината се ловело и мал и среден дивеч. Ова ја опфаќало главната област на градот во која имало исламски структури како главната палата и помошните палати на Вазири и Умари, како и голем број куќи во станбена област. Големата џамија била изградена веднаш надвор од оваа главна област и станала основна храна за жителите на Самара, како и за посетителите и странците. Овој проект, заедно со другите на ел-Мутавакил, го трансформирале градот Самара од среден центар во огромниот град што се гледа денес.

Големата џамија во Самара била во голема мера уништена по инвазијата на Ирак во 13 век, по што паднала во употреба. Веќе во уништена состојба, џамијата претрпела дополнителни оштетувања во 2005 година, кога главно непроменетиот минаре - еден од ретките делови што преживеале - исто така бил делумно уништен.[11] Ова паднало поради употребата на современа технологија и бомбардирањето што се случило. Овој бомбашки напад се одржал од бунтовниците во Самара. Има многу приказни зошто тоа се случило, но вистината, во најголем дел, останува неоткриена. Имало реновирање по овој бомбашки напад како обид да се врати џамијата во нејзиниот поранешен сјај.[11]

  •  
    План за градба на џамијата
  •  
    Целосен воздушен поглед на џамијата, со храмот ел-Аскари во позадина
  •  
    Страничен поглед на ѕид
  •  
    Минаре и ѕид од џамијата

Архитектура

уреди

Распоред

уреди

Главната структура на џамијата е опкружена со печен ѕид од тули на надворешниот раб, вклучувајќи четириесет и четири полукружни кули што ја поддржуваат структурата. Надворешниот ѕид вклучува дваесет и осум прозорци. Дваесет и четири од нив се свртени кон југоисточната страна, киблата. Има по еден прозорец за секоја патека, со исклучок на местото за михраб. Зградата има вкупно шеснаесет врати кои овозможуваат пристап. Внатрешноста на џамијата претставува голем двор опкружен со покриени патеки од сите страни.[12] Молитвената сала имала голем михраб врамен како лак. Во центарот на дворот имало фонтана која била покриена и украсена со мермерни плочки и мозаици. Се верувала дека оваа фонтана е издлабена од еден голем камен (наречен касат ел-фираун или, Фараонова чаша) и носена во оваа област од слонови. Таа била изградена од калифот ел-Ватик. Традиционалниот двор на џамијата бил квадрат, меѓутоа, Големата џамија во Самара прикажувала правоаголен двор опкружен со овие два слоја ѕидови. За историчарите и архитектите е познато дека ѕидовите на џамијата се покриени со застаклени или стаклени панели. Овие би биле во традиционалните сини, бели и златни бои што се користат во многу други џамии. Фрагменти од овие панели се пронајдени од археолозите кои работат на џамиите.[12] Внатрешноста на џамијата има тавани со висина од 11 метри со вкупно 464 столбови кои го потпираат овој таван од печени тули. Во најголем дел внатрешноста е обична и фокусот е ставен на цврста основа поставена од континуирана плоча од тули што ги држи заедно тие столбови.[13]

 
Џамија Малвија, Самара, Ирак

Минаре

уреди
 
Минаре

ел-Минарат ел-Малвије (арап. ٱلْمِنَارَة ٱلْمَلْوِيَّة, „Извртеното минаре“ или „Минаре од полжавска школка“)[14][15] првично било поврзано со џамијата со мост. Минарето или кулата е изградена во 848–852 година од песочник и е единствено меѓу другите минариња поради неговиот спирален конусен дизајн на нагорна линија. Тоа е високо 52 метри и широко 33 метри во основата, спиралата содржи скали кои достигнуваат до врвот.[16]

Висината на Малвија ја направила практично да се користи за езан (повик за молитва). Тоа е видливо од значително растојание во областа околу Самара и затоа можеби е дизајнирано како силна визуелна изјава за присуството на исламот во долината Тигар.

Некои велат дека уникатниот спирален дизајн на минарето потекнува од архитектурата на месопотамиските зигурати.[17] Овој дизајн, завршен во времето на ел-Мутавакил, бил за разлика од другите минариња создадени во ова време или што било друго видено во исламскиот свет поради обликот на неговата база. Месопотамиските зигурати имале квадратна основа, додека ова минаре и другите изградени како него во Ирак имаат кружна основа со извиткана спирала што води до врвот. Некои го сметаат за позначајно влијанието на Горскиот столб, кој исто така бил квадрат, а не кружен, изграден во Сасанидското Царство.[18] Овој стил на спирално минаре потоа го повторил калифот Абу Дулаф за неговата џамија (исто така во Самара). Овие минариња стануваат фокусна точка на хоризонтот во кој било град и се повик за внимание и молитва.[19]

Во 2005 година бил бомбардиран врвот на минарето Малвија.[20] Американските сили при нивната инвазија на земјата го користеле минарето како снајперска кула пред да биде уништено.[21][22]

Структури

уреди

Спиралната форма на минарето го инспирирала дизајнот на добитникот на Прицкеровата награда за архитектура Филип Џонсон за капелата на Денот на благодарноста од 1976 година на плоштадот за благодарност во Далас, Тексас, САД.[23][24][25] Од ова минаре се инспирирани и минарињата на истакнатата емиратска џамија, онаа на шеикот Калифа во ел-Ајн .[26] Влијанието на минарето и дворот на џамијата се гледа на овие места, како и во современите џамии.

Галерија

уреди
  •  
    Џамија Малвија,Самара,Ирак
  •  
    Џамија Малвија,Самара,Ирак
  •  
    Минарето наџамијата Абу Дулаф, исто така во Самара, Ирак
  •  
    Минаре на џамијата на Ибн Тулун во Каиро, Египет
  •  
    Капелата на благодарноста наплоштадот за благодарност во Далас, Тексас, изградена во 1976 година

Наводи

уреди
  1. ↑ al-Amid, Tahir Muzaffar (1973), „The Abbasid Architecture of Samarra in the Reign of both al-Mu'tasim and al-Mutawakkil“, Baghdad: Al-Ma'aref Press: 156–193
  2. ↑ „Unesco names World Heritage sites“. BBC News. 2007-06-28. Посетено на 2010-05-23.
  3. ↑ „Historic Mosques site“. Архивирано од изворникот на 2006-07-10.
  4. ↑ Dennis, Sharp (1991). The Illustrated Encyclopedia of Architects and Architecture. New York: Whitney Library of Design. стр. 204.
  5. ↑ Roxburgh, David (2019), Architecture of Empire The Abbasids
  6. ↑ D. Hoag., John. Islamic Architecture. Electra/Rizzoli.
  7. ↑ Northedge, Alastair (1991), Creswell, Herzfeld, and Samarra, Brill
  8. ↑ „مسجد سامرا ؛ برخوردار از مناره ای 53 متری و حلزونی شکل“ (персиски). Mehr News Agency. Посетено на 27 March 2012.
  9. ↑ Tariq, Al-Janabi (1983), „Islamic Archaeology in Iraq: Recent Excavations at Samarra.“ (PDF), World Archaeology, 14 (3): 305–327, doi:10.1080/00438243.1983.9979871, JSTOR 124344
  10. ↑ Behrens-Abouseif, Doris (2005), Islamic architecture in Cairo: an introduction, American University in Cairo Press, стр. 51–57
  11. ↑ 11,0 11,1 9th Century Abbasid Mosque, Damaged in Modern Warfare, Atlas Obscura
  12. ↑ 12,0 12,1 Al-Amid, T.M. (1873). Abbasid architecture of Samarra in the reign of both Al-Mu'tasim and Al-Mutawakkil. Baghdad: Al-Maʻaref Press. стр. 156–193.
  13. ↑ The Great Mosque of Samarra, Architecture and Religion, UKessays, 18 May 2020
  14. ↑ Kuban, Doğan (1974). „The Development of Early Mosque Architecture“. The Mosque and Its Early Development. Leiden, Netherlands: Brill. стр. 16. ISBN 9004038132.
  15. ↑ Kleiner, Fred (2011). „The Islamic World“. Gardner's Art through the Ages: Backpack Edition, Book 3. Boston, the USA: CEngage Learning. стр. 289. ISBN 9781133711209.
  16. ↑ Kleiner, Fred S.; Christin J. Mamiya (2005). Gardner's Art Through the Ages (12th. изд.). Thomson Wadsworth.
  17. ↑ Henri, Stierlin (1977). Comprendre l'Architecture Universelle 2. Fribourg, Switzerland: Office du Livre. стр. 347. Great mosque, Samarra, was built during the caliphate of al-Mutawakkil. It is the largest mosque in the world. Built entirely of brick within a wall flanked with towers, it has a 55 m high minaret with a spiral ramp that recalls the ziggurats of Mesopotamia
  18. ↑ „The city of Samarra was built during the Mu'tokul Abbasid period“. Rch.ac.ir. Посетено на 10 February 2019.
  19. ↑ Roxburgh, David (2019), Architecture of Empire The Abbasids
  20. ↑ „Ancient minaret damaged in Iraq“. news.bbc.co.uk. 1 April 2005.
  21. ↑ „US snipers co-opt Samarra mosque's spiral minaret“. www.theartnewspaper.com. March 2005. Посетено на 2020-12-18.
  22. ↑ „Reflections on Islamic Art and Architecture: Samarra: an Islamic archeological site under fire“ (англиски). Посетено на 2020-12-18.
  23. ↑ „Self-Guided Tour“. Thanksgiving.org. Архивирано од изворникот на 2017-05-26. Посетено на 2016-11-16.
  24. ↑ „Travel Tips: Thanks-Giving Chapel's Islamic Design a Visual, Spiritual Gem in Downtown Dallas“. WRMEA. Посетено на 10 February 2019.
  25. ↑ Schulze, Franz (1996). Philip Johnson: Life and Work. University of Chicago Press. стр. 334. ISBN 978-0-226-74058-4.
  26. ↑ Al Nuaimi, Rashid (2019-06-28). „Iconic Al Ain mosque work in final stages“. Gulf Today. Посетено на 2019-07-24.

Надворешни врски

уреди
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Голема_џамија_во_Самара&oldid=5256090“