Германска окупација на Белорусија (1941-1944)
Германска окупација на Белорусија — окупација од страна на нацистичките сили на територијата на Белоруска ССР во периодот од 1941 до 1944 година.
Окупацијата на Белорусија започнала со германската инвазија на Советскиот Сојуз на 22 јуни 1941 година (Операција Барбароса) и завршила во август 1944 година со советската Операција Багратион. Западните делови на Белоруска ССР (од 1940 година) станале дел од Рајхскомесаријатот Остланд во 1941 година, но во 1943 година германските власти им дозволиле на локалните соработници да формираат марионетска држава на чело со Белоруската Централна Рада, која траела до ослободувањето на регионот од страна на Советите.
Заднина
уредиСоветската и белоруската историографија ја проучуваат германската окупација во контекст на современа Белорусија, односно Белоруска ССР, која била во состав на Советскиот Сојуз во границите во 1941 година како целина. Полската историографија инсистира на посебен, па дури и одделен третман на источните делови на Полска во границите од 1921 година (се однесува за Западна Белорусија), кои биле прдадени кон Белоруска СССР, откако Советскиот Сојуз ја нападнал Полска на 17 септември 1939 година. Повеќе од 100.000 луѓе од различна етничка припадност, главно Полјаци и Евреи во Западна Белорусија биле затворени, погубени или транспортирани во Советскиот Сојуз од страна на советските власти пред германската инвазија. Од страна на НКВД (Советска тајна полиција) биле убиени повеќе од 1.000 затвореници во текот на јуни и јули 1941 година, во Червен, Глибокај и Вилејка. Овие злосторства предизвикале антикомунистички чувства кај белоруското население и биле искористени од нацистичката антисемитска пропаганда.
Инвазија
уредиПо дваесет месеци советско владеење во Западна Белорусија и Западна Украина, Нацистичка Германија и нејзините сојузници на Оската извршиле инвазија на Советскиот Сојуз на 22 јуни 1941 година. Источна Белорусија особено пострадала за време на борбите. По крвавите борби, сите тековни на белоруските територии биле окупирани од Германците до крајот на август 1941 година. Во времето кога дел од Полска била анексирана кон Советскиот Сојуз, мнозинството полски државјани не побарале советско државјанство и како резултат на тоа биле полски државјани под советска и подоцнежна нацистичка окупација.
Окупација
уреди
Во раните денови на окупацијата се појавило моќно и секако добро координирано советско партиско движење. Криејќи се во шумите, партизаните нанесувале тешки оштетувања на германските линии за снабдување и комуникации, попречувајќи ги железничките пруги, мостовите, телеграфските жици, напаѓајќи складишта за снабдување, депонии за гориво и слично. Во најголемата партиска саботажа на целата Втора светска војна, таканареченото пренасочување кон Асиповичи на 30 јули 1943 година, биле уништени четири германски возови со резерви. За да се борат против партизанската активност, Германците морале да повлечат значителни сили зад нивната линија на фронтот. На 22 јуни 1944 година започнала големата советска стратешка офанзивна Операција Багратион, која конечно ја ослободила цела Белорусија до крајот на август.
На окупираната територија од Третиот Рајх, под окупација биле околу 8 милиони луѓе, а 900.000 биле советски воени заробеници[1]. Германската администрација спровела политика на геноцид, грабежи и насилство, што се случил преку германскиот план „Ост“. Првиот чекор на окупаторот било воведувањето на ограничувања за граѓанските слободи на месното население. Била објавена вонредна состојба. Целото население кое живеело на окупираната територија било предмет на задолжителна регистрација. Забранети биле активностите на сите организации, како и сите митинзи и состаноци. Од првите денови на војната Германците извршиле масовно чистење: убиство на комунисти, советски активисти, интелектуалци и слично. Со посебна суровост биле убивани Евреите, Циганите и физички и ментално болните.
На територијата на Белорусија, нацистите создале 260 концентрациони логори за смртта[2]. Најголемиот бил логорот Тростанец, во кој биле убиени 206.500 луѓе[3].
Воени злосторства
уреди
Германија наметна брутален режим, депортирајќи околу 380.000 луѓе за робска работна сила и убивајќи стотици илјади цивили. Населението требало да биде истребено за германска колонизација. Најмалку 5.295 белоруски населби биле уништени од страна на нацистите и некои или сите нивни жители биле убиени (од 9.200 населени места кои биле изгорени или на друг начин уништени во Белорусија за време на Втората светска војна[4]). Повеќе од 600 села како Катин биле уништени со целото население[4]. Вкупно, 2.230.000 луѓе биле убиени во Белорусија за време на тригодишната германска окупација[4].
Студијата од 2017 година покажала дека „советските партизански напади врз германскиот персонал предизвикало репресии против цивилите, но дека нападите врз железниците имале спротивен ефект. Кога партизаните се фокусирале на попречување на германските снабдувачки линии, наместо да ги убијат Германците, окупаторските сили спроведувале помалку репресии , гореле помалку куќи и убивале помалку луѓе“[5].
Холокауст
уредиНајголемо еврејско гето во Советска Белорусија пред завршувањето на Втората светска војна било Минското гето. Речиси целото, претходно бројното еврејско население во Белорусија кое не било евакуирано кон исток пред германскиот напредок, било убиено за време на холокаустот со куршум.
Американската историчарка Луси Давидович, автор на „Војна против Евреите“, оценила дека 66% од еврејскиот народ што живел во Белоруска ССР загинал во холокаустот, од 375.000 Евреи во Бела Русија пред Втората светска војна, според советските податоци.
По војната
уредиСевкупно, Белорусија изгубила една четвртина од своето предвоено население во Втората светска војна, вклучувајќи ја и практично целата нејзина интелектуална елита. Околу 9.200 села и 1.200.000 куќи биле целосно уништени. Големите градови како Минск и Витебск изгубиле над 80% од нивните згради и градска инфраструктура. За одбраната против Германците и издржливоста за време на германската окупација, главниот град Минск ја добил титулата „Херојски град“ по војната.
Наводи
уреди- ↑ Коваленя 2004, стр. 96.
- ↑ Коваленя 2004, стр. 98.
- ↑ Коваленя 2004, стр. 99.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 (англиски) „Genocide policy“. Khatyn.by. SMC "Khatyn". 2005. Архивирано од изворникот на 2018-12-26. Посетено на 2006-08-26.
- ↑ Zhukov, Yuri M. (2017-01-01). „External Resources and Indiscriminate Violence: Evidence from German-Occupied Belarus“. World Politics. 69 (1): 54–97. doi:10.1017/S0043887116000137. ISSN 0043-8871.