Хрсово (Светиврачко)
Хрсово — село во Светиврачко, Пиринска Македонија, денес во општината Свети Врач на Благоевградската област, југозападна Бугарија.
| Хрсово Хърсово | |
|---|---|
  Хрсово | |
|
Местоположба во областа   Хрсово | |
| Координати: 41°27′N 23°23′E / 41.450° СГШ; 23.383° ИГД | |
| Земја | Бугарија |
| Област | Благоевградска област |
| Општина | Свети Врач |
| Површина | |
| • Вкупна | 1.198 км2 (463 ми2) |
| Надм. вис. | 301 м |
| Население (2015) | |
| • Вкупно | 200 |
| • Густина | 0,17/км2 (0,43/ми2) |
| Часовен појас | EET (UTC+2) |
| • Лете (ЛСВ) | EEST (UTC+3) |
| Пошт. бр. | 2819 |
| Повик. бр. | 074321 |
Географија и местоположба уреди
Селото Хрсово се наоѓа на 22 километри јужно од Свети Врач, во Светиврачко-петричката Котлина во југозападниот дел од планината Пирин. Селото се наоѓа на надморска висина од 301 метри, а релјефот е планински. Атарот на селото зафаќа површина од 1.198 км2. Климата е преодна средоземна со летни минимални и зимски максимални врнежи. Просечните годишни врнежи од дожд се околу 520 мм. Низ територијата на селото тече реката Мелник. Во Хрсово се одгледуваат на 1200 хектари лозови насади. Винаријата „Хрсово“ се наоѓа во селото.
Историја уреди
Османлиско Ццарарство уреди
Во текот на XIX век, селото било чисто македонско и припаѓало кон Мелничката каза. Црквата „Свети Атанасиј“ била изградена во 1860 година и се наоѓа на највисокиот дел од селото. Во „Етнографија на Адријанопол, Монастир и Салоника“ се вели дека во 1873 г. Големо Хрсово (Golémo Hërsovo) е село со 87 семејства и 310 Македонци, додека Мало Хрсово (Malo Hërsovo) е село со 11 семејства и 38 Македонци[1][2].
Во 1891 година Георги Стрезов за селото напишал:
Хрсово, село на север од Кромидово, до Катунци. Лежи на еден рид 1⁄2 час до Бистрица и Мелничка Река и од другата страна. Има богати ниви и лозја. Грчка црква и училиште со 14 ученици. 110 куќи, бугарски.[1][3]
Според статистиката на Васил К’нчов („Македонија. Етнографија и статистика“) во 1900 година селото имало 582 жители, сите Македонци[1][4]. Селото било под влијание на Бугарската егзархија. Според податоците на секретарот на егзархијата Димитар Мишев („La Macédoine et sa Population Chrétienne“) во 1905 година во селото живееле 720 Македонци под врховенството на Бугарската егзархија, работело едно егзархиско училиште со 1 учител и 42 ученици[1][5].
За време на Балканските војни, во 1913 година селото било окупирано од страна на грчката армија, а 100 куќи биле запалени[6].
Бугарија уреди
По крајот на Балканските војни, селото било вклучено во составот на Бугарија.
| Учители и ученици во прогимназијата во учебната 1926-1927 година[7] | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Класови | Ученици | Учители | Учителки | ||||||
| машки | женски | вкупно | редовни | нередовни | вкупно | редовни | нередовни | вкупно | |
| први | 24 | 3 | 27 | 0 | 3 | 3 | 0 | 1 | 1 |
| втори | 22 | 3 | 25 | ||||||
| трети | 9 | 2 | 11 | ||||||
Во 1932 година во селото била основана лозарската кооперација „Мелничка лоза“. Кон 1935 година, таа броела 56 членови[8].
Население[1][9] уреди
| Година | 1934 | 1946 | 1956 | 1965 | 1975 | 1985 | 1992 | 2001 | 2011 | 2015 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Жители | 834 | 974 | 889 | 873 | 685 | 498 | 438 | 341 | 245 | 200 |
 |
Личности уреди
- Родени во Хрсово
- Атанас Василев Ангелов (1920 - ?), бугарски комунист[11]
- Борислав Владиков (р. 1934) бугарски поет
- Димитар Г. Алексиев, доброволец во Македонско-одринските доброволни чети[12]
- Димитар Стаменов (1862 – 1939), македонски еволуционер и просветен деец
- Костадин Штерков (1882 – 1939), македонски еволуционер и просветен деец
- Починати во Хрсово
- Константин Деспотов (1864 - 1932), градоначалник на Сер во времето на Првата светска војна[13]
- Поврзани со Хрсово
- Валентин Караманчев (р. 1932), писател
Наводи уреди
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Како што е општопознато, Македонците во бугарските извори се присвојуваат и водат како Бугари, и покрај признанието дека самите се изјаснувале како Македонци.
- ↑ Македония и Одринско. Статистика на населението от 1873 г., Македонски научен институт, София, 1995, стр. 140 – 141.
- ↑ Стрезов, Георги. Два санджака от Източна Македония. Периодично списание на Българското книжовно дружество в Средец, кн. XXXVII и XXXVIII, 1891, стр. 24.
- ↑ Кънчов, Васил. Македония. Етнография и статистика, София, 1900, стр. 190.
- ↑ Brancoff, D.M. "La Macédoine et sa Population Chrétienne". Paris, 1905, pp. 192-193.
- ↑ Карнегиева фондация за международен мир. „Доклад на международната комисия за разследване причините и провеждането на Балканските войни“, София 1995, с. 298.
- ↑ Централен държавен архив, ф. 177 К (Министерство на народното просвещение), оп. 2, а.е. 18, л. 59.
- ↑ Списък на кооперативните сдружения, действали през 1935 година, по места, София 1936, с. 4 (не е отбелязана в изданието – околия Петрич)
- ↑ 9,0 9,1 (бугарски) https://web.archive.org/web/20160304125710/http://www.nsi.bg/nrnm/show9.php?sid=2212&ezik=bul. Архивирано од за населението на с. Хърсово , общ. Сандански, обл. Благоевград изворникот Проверете ја вредноста
|url=(help) на 2016-03-04. Посетено на 2018-02-04. Отсутно или празно|title=(help) - ↑ „Национален статистически институт. Население по области, общини, населени места и възраст към 01.02.2011 г.“ (бугарски). Архивирано од изворникот 2013-08-14. Посетено на 2012-03-18.
- ↑ Петрова, Любима, съставител (2011). Пътеводител по фондовете на Държавен архив – Благоевград (1944–2009) (PDF). София: Държавна агенция „Архиви“, Държавен архив - Благоевград. стр. 479. Архивирано од изворникот (PDF) на 2018-10-06.
- ↑ „Македоно-одринското опълчение 1912-1913 г. Личен състав“, Главно управление на архивите, 2006, стр. 16.
- ↑ Галчев, Илия (1994). Здравно-социалната дейност на Българската екзархия в Македония и Тракия (1870 - 1913). Юруков. стр. 125.