Хокон VII Норвешки
Хoкон VII (роден како принц Карл од Данска; 3 август 1872 година – 21 септември 1957) бил крал на Норвешка од ноември 1905 година до неговата смрт во септември 1957 година.
Ран живот
уредиПринцот Карл се родил на 3 август 1872 година во палатата Шарлотенлунд северно од Копенхаген, за време на владеењето на неговиот дедо, кралот Кристијан IX.[1] Тој бил втор син на данскиот престолонаследник Фредерик (идниот крал Фредерик VIII) и неговата сопруга Луиза од Шведска.[1] По раѓањето, бил трет во редот за наследување на данскиот престол по неговиот татко и постариот брат, но без реални изгледи да го наследи престолот. Принцот бил крстен на 7 септември 1872 година во палатата Шарлотенлунд како Кристијан Фредерик Карл Георг Валдемар Аксел и бил познат како принц Карл.[1]
Принцот Карл припаѓал на Олденбуршката династија, данско кралско семејство од 1448 година; помеѓу 1536 и 1814 година, владеела и со Норвешка, која тогаш била дел од Кралството Данска-Норвешка.
Како помлад син на престолонаследникот, не се очекувало дека Карл ќе стане крал. Карл бил две години помлад од неговиот брат Кристијан, а двата принца се школувале заедно и во 1887 година имале заедничко миропомазание во капелата на палатата Кристијансборг.
Во согласност со неговите желби било одлучено да се приклучи на Кралската данска морнарица. Од 1889 до 1893 година се школувал на Кралската данска поморска академија, каде што дипломирал како втор поручник. Во 1894 година бил унапреден во чин прв поручник и останал во служба со Кралската данска морнарица до 1905 година.[2]
На 22 јули 1896 година,[3] во приватната капела во Бакингемската палата, принцот Карл се оженил со својата прва братучетка принцезата Мод од Велс. Принцезата Мод била најмлада ќерка на принцот од Велс, идниот крал Едвард VII од Обединетото Кралство и неговата сопруга, принцезата Александра од Данска, најстарата ќерка на кралот Кристијан IX и кралицата Луиз. На венчавката присуствувала и бабата на невестата, 77-годишната кралица Викторија.
По венчавката, заедно заминале за Копенхаген, каде што принцот Карл ја продолжил својата кариера како поморски офицер. Таму, на 2 јули 1903 година им се родило единственото дете, принцот Александар, идниот престолонаследник Улав (и конечно кралот Улав V од Норвешка).[3]
Стапување на норвешкиот престол
уредиИзбор
уредиПо распаѓањето на Унијата меѓу Шведска и Норвешка во 1905 година, комитет на норвешката влада одредила неколку принцови од европските кралски династии како кандидати за норвешката круна. Постепено, принцот Карл станал водечки кандидат, а тоа најмногу се должело на тоа што потекнувал од независните норвешки кралеви. Исто така, имал и син, и со тоа наследник на престолот, а фактот дека неговата сопруга, принцезата Мод, била член на британското кралско семејство, многумина го сметале за предност за новонезависната норвешка нација.[4]
Откако на референдумот 79 посто (259.563 гласови за и 69.264 против) од Норвежаните се изјаснале дека сакаат да ја задржат монархијата,[5] Стортинг (парламентот) на принцот Карл формално му го понудил престолот на Норвешка и бил избран за крал на 18 ноември 1905 година. Карл ја прифатил понудата истата вечер (со одобрение на неговиот дедо Кристијан IX од Данска), и го зел старонордиското име Хокон.[6]
Утрото на 20 ноември, толпа народ се собрала пред палатата Бернсторф во Копенхаген, резиденцијата на кралот Хокон и кралицата Мод. Присутните, откако кралската двојка се појавила на прозорецот, почнаале да ја пеат Ja, vi elsker dette landet. Истиот ден, данскиот крал Кристијан IX примил делегација од Стортинг во Амалиенборг. Делегацијата ја пренела пораката дека внукот на кралот е избран за крал на Норвешка, а Кристијан IX изразил согласност за изборот на принцот Карл.
Пристигнување во Норвешка
уреди
На 23 ноември, новото кралско семејство на Норвешка го напуштило Копенхаген и запловила за Ослофјорд. По тридневно патување, утрото на 25 ноември 1905 година тие пристигнале во Кристијанија (денес Осло), каде што кралот бил пречекан на пристаништето од премиерот на Норвешка Кристијан Михелсен.
Два дена подоцна, на 27 ноември, Хокон VII ја дал својата уставна заклетва пред парламентот како прв независен крал на Норвешка по 518 години.
Крунисување
уредиНа 22 јуни 1906 година, кралот Хокон и кралицата Мод биле свечено крунисани и помазани во катедралата Нидарос во Трондхајм.[3]
Кралот и кралицата се преселиле во Кралската палата во Осло. Хокон е првиот монарх кој трајно ја користел палатата и затоа палатата била обновена две години пред тој, кралицата Мод и престолонаследникот Улав да можат да се вселат. По крунисувањето, кралот Хокон и кралицата Мод го добиле и имотот Конгесетерен во Воксенколен во Осло како подарок од норвешкиот народ.
Владеење
уреди
Кралот Хокон ги придобил симпатии од норвешкиот народ. Тој често патувал низ Норвешка. Како крал, Хокон се трудел да ја редефинира улогата на монархијата во егалитарната Норвешка и да најде рамнотежа помеѓу неформалниот норвешки начин на живот и потребата на монархијата за формално претставување. Хокон се ограничил на непартиски улоги и не се мешал во политиката, а долгото владеење му дало морален авторитет како симбол на единството на земјата.
Кралицата Мод неочекувано починала при нејзината посета на Обединетото Кралство на 20 ноември 1938 година.[7]
Втора светска војна
уредиГерманска инвазија
уредиНа 9 април 1940 година во раните утрински часови Норвешка била нападната од нацистичка Германија. Норвешкото кралско семејство, кабинетот и повеќето од 150-те членови на Стортинг (парламентот) успеале со специјален воз набрзина да заминат од Осло.
Следниот ден, Курт Бројер, германскиот амбасадор во Норвешка, побарал средба со Хокон. Германскиот дипломат го повикал Хокон да ги прифати барањата на Адолф Хитлер за ставање крај на отпорот и да го назначи Видкун Квислинг за премиер. Квислинг, водачот на норвешката фашистичка партија, неколку часа претходно во Осло се самопрогласил за премиер на германската марионетска влада.[8] Бројер го повикал Хокон да го следи примерот на данската влада и неговиот брат, Кристијан X, кои претходниот ден се предале речиси веднаш по инвазијата, и ѝ се заканил на Норвешка со остри репресалии ако не се предаде. Хокон му рекол на Бројер дека не може сам да одлучува, и дека може да дејствува само по совет на Владата.
Хокон исто така рекол дека не може да го назначи Квислинг за премиер, бидејќи знае дека ниту народот ниту Стортинг немаат доверба во него. Меѓутоа, доколку кабинетот смета поинаку, кралот рекол дека ќе абдицира за да не ја попречува одлуката на Владата.
Норвешка кампања
уреди
Следното утро, на 11 април 1940 година, бомбардери на Луфтвафе го нападнале Нибергсунд и го уништиле гратчето во кое престојувала Владата. Иако биле на 26 км од неутралната Шведска, шведската влада се изјаснила дека ќе го „приведе и затвори“ кралот Хокон ако ја премине нивната граница. Норвешкиот крал и неговите министри се засолниле во снежните шуми и успеале да се спасат, па продолжиле на север кон Молде на западниот брег на Норвешка. Откако британските сили ја изгубиле контролата врз областа по бомбардирањето на Луфтвафе, кралот со неговите придружници биле однесени до Тромсо, каде на 1 мај бил воспоставен привремен главен град. Хокон и престолонаследникот Улав се сместиле во областа Тромс, каде што ќе останат до евакуација во Обединетото Кралство.
Сојузниците до крајот на мај успешно ја контролиралесеверна Норвешка. Меѓутоа, состојбата драматично се променила по поразите во битката за Франција. Откако Германците набрзина ја прегазиле Франција, сојузничката врховна команда одлучила да ги повлече силите од северна Норвешка. На 7-ми јуни, кралското семејство и норвешката влада биле евакуирани од Тромсо. Бродот Девоншир безбедно пристигнал во Лондон и кралот Хокон и неговиот кабинет формирале норвешка влада во егзил во британскиот главен град.[9][10]
Влада во егзил
уредиНа почетокот, кралот Хокон и престолонаследникот Улав биле сместени во Бакингемската палата, но по започнувањето на Лондонскиот Блиц во септември 1940 година, биле преместени во Баудаун Хаус во Беркшир, а во март 1942 година уште еднаш се преселиле во паркот Фолиехон во Винкфилд каде што останале до ослободувањето на Норвешка.[11]
Откако завршила војната, Хокон и норвешкото кралско семејство 7 јуни 1945 година се вратиле во Норвешка,[12] точно пет години по нивната евакуација од Тромсо.[13] Престолонаследникот Улав се вратил неколку недели претходно, на 13 мај 1945 година.[14]
Повоени години
уредиПо неговото враќање, Хокон престанал да ја врши политичката улога која ја имал за време на војната и се ограничил на неговите уставни должности како шеф на државата. Кон крајот на летото 1945 година тргнал на посета на градовите низ Норвешка за да ги оцени штетите од војната и да го охрабри населението. Поради неговата улога за време на војната и неговиот личен интегритет, Хокон VII се сметал за највисок морален авторитет во земјата и уживал голема почит кај сите класи на населението.
Во јули 1955 година, Кралот Хокон VII паднал во својата бања во Кралскиот имот Бигдој и се здобил со фрактура на бутната коска, и кралот почнал да користи инвалидска количка. Станал депресивен поради својата беспомошност и почнал да ја губи својата вообичаена заинтересираност за актуелните настани. Оттогаш, престолонаследникот Улав се појавувал во име на својот татко на церемонијални прилики и презел поактивна улога во државните работи.[15]
Хокон почина на 21 септември 1957 година во Кралската палата во Осло на свои 85 години.Бил погребан на 1 октомври 1957 година во белиот саркофаг (заедно со неговата сопруга) во Кралскиот мавзолеј во тврдината Акершус.
Поврзано
уреди- Список на државни посети на Норвешкиот крал Хокон VII
- Список на луѓе на насловната страница на магазинот Тајм: 1920 -ти - 3 мај 1926 година
Наводи
уреди- ↑ 1,0 1,1 1,2 Montgomery-Massingberd, Hugh, уред. (1977). Burke's Royal Families of the World. 1. London, UK: Burke's Peerage Ltd. стр. 71.
- ↑ . Oslo. Отсутно или празно
|title=(help);|access-date=бара|url=(help) - ↑ 3,0 3,1 3,2 „The Queen Receives“. Time. 18 June 1923. Архивирано од изворникот на 22 December 2008. Посетено на 17 January 2009.
- ↑ Berg, Roald (1995). Norge på egen hånd 1905–1920 (Norsk utenrikspolitikks historie, volume 2) (норвешки). Oslo: Universitetsforlaget. стр. 309. ISBN 8200223949.
- ↑ „Jubilee“. Time. 8 December 1930. стр. 1. Архивирано од изворникот на 13 August 2009. Посетено на 17 December 2008.
- ↑ English Heritage (2005). „Blue Plaque for King Haakon VII of Norway“. English Heritage. Посетено на 12 April 2008.
- ↑ „Queen Maud of Norway“. talknorway.no. Посетено на 1 November 2019.
- ↑ „Breivik, Quisling and the Norwegian spirit“. CBC. Посетено на 13 April 2021.
When the Germans demanded that the Norwegian king, Haakon VII, surrender and appoint Quisling as head of a puppet government, the king refused, even after the Nazis threatened to send all Norwegian men of military age to concentration camps.
- ↑ „Mine plikter – "Kongens andre nei"“. kongehuset.no. Посетено на 1 November 2019.
- ↑ „The Tragedy of HMS Glorious“. cam.ac.uk. Архивирано од изворникот на 2020-07-17. Посетено на 1 November 2019.
- ↑ „British Government News & Press Releases – 25 October 2005: Blue Plaque for King Haakon VII of Norway“. Архивирано од изворникот на 3 December 2013. Посетено на 8 April 2013.
- ↑ „First Out, First In“. Time. 11 June 1945. Архивирано од изворникот на 21 December 2011. Посетено на 17 January 2009.
- ↑ The Norwegian Royal House's official page about the escape, the five years in exile and the return after World War II (на англиски)
- ↑ „Olav V king of Norway“. Britannica. Посетено на 13 April 2021.
- ↑ Jon Gunnar Arntzen. „Bygdøy kongsgård“. Store norske leksikon. Посетено на 1 November 2019.
Библиографија
уреди
Надворешни врски
уреди- Официјална веб-страница на Кралската династија на Норвешка
- Кралот Хокон − биографија (Официјална веб-страница на Кралската куќа на Норвешка)
- Принцот Карл (Хокон VII) на веб-страницата на Кралската данска колекција во палатата Амалиенборг
- Кралскиот норвешки орден на Свети Улав - Н.М. Кралот Хокон VII, поранешниот голем мајстор на редот
Хокон VII Норвешки Помлада гранка на House of Oldenburg Роден(а): 3 August 1872 Починал(а): 21 September 1957
| ||
| Владејачки титули | ||
|---|---|---|
| Незаземено | King of Norway 1905–1957 |
Наследник Olav V |