Селевкидско-римска војна
Селевкидската војна (192–188 п.н.е.), позната и како Антиохиева војна или Сириска војна, бил воен судир меѓу две коалиции предводени од Римската Република и Селевкидската Империја. Борбите се одвивале во денешна јужна Грција, Егејското Море и Мала Азија.
| Селевкидско-римска војна | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Дел од Македонско-римските војни | |||||||||
 Карта на Мала Азија и општиот регион после војната |
|||||||||
|
|||||||||
| Завојувани страни | |||||||||
| Селевкидска Империја Етолски сојуз Атаманија Кападокиско Кралство Галати |  Римска РепубликаАхајски сојуз Пергам Родос  Македонија
|
||||||||
| Команданти и водачи | |||||||||
| Антиох III Велики Ханибал Поликсенидас Аминандер Атамански Аријарат IV Кападокиски | Лукиј Емилиј Регил Скипион Азијатик Скипион Африкан Евмен II Пергамски Филип V Македонски |
||||||||
Војната била последица на „студената војна“ меѓу двете сили, која започнала во 196 година п.н.е. Во овој период Римјаните и Селевкидите се обиделе да ги решат сферите на влијание преку склучување сојузи со малите грчки градови-држави
Борбите завршиле со јасна римска победа. Во Апамејскиот договор, Селевкидите биле принудени да се откажат од Мала Азија, која паднала на римските сојузници. Како главен резултат на војната, Римската Република добила хегемонија над грчките градови-држави и Мала Азија, и станала единствената преостаната голема моќ околу Средоземното Море.
Претходница
уреди
Антиох III Велики, селевкидскиот крал, првпат се занимавал во јужниот Балкан кога тој потпишал сојуз со кралот Филип V Македонски во 203 п.н.е.[1] Во договорот било наведено дека Антиох и Филип ќе си помагаат едни на други во освојувањето на земјите на младиот Птоломејски фараон, Птоломеј V.
Во 200 п.н.е., Рим првпат се вклучил во работите на јужен Балкан, кога двајца негови сојузници, Пергам и Родос, кои се бореле против Филип во Критската војна, се обратиле до Римјаните за помош.[2] Како одговор на овој апел, Римјаните испратиле војска во Грција и го нападнале Македонија. Втората македонско-римска војна траела до 196 година п.н.е., и таа делотворно завршила кога Римјаните и нивните сојузници, вклучително и Етолската лига, го поразиле Филип во Битката кај Киноскефале. Условите на договорот го принудиле Филип да плати воена отштета и да стане римски сојузник додека Рим зазел некои области на Грција.
Во меѓувреме, Антиох се борел со војските на Птоломеј во Келесирија во Петтата сириска војна (201–195 п.н.е.). Војската на Антиох ја уништила египетската војска во Битката кај Паниум во 201 година п.н.е., а до 198 година п.н.е., Келесирија била во рацете на Антиох.
Антиох тогаш се сосредочил на нападите врз птоломејските имоти во Киликија, Ликија и Карија.[3] Додека ги напаѓал поседите на Птоломеј во Мала Азија, Антиох испратил флота да ги окупира крајбрежните градови на Птоломеј во областа, како и да го поддржи Филип. Родос, римски сојузник и најсилната поморска моќ во областа, се вознемирил и испрати пратеници до Антиох велејќи им дека ќе мора да му се спротивстават ако неговата флота помине покрај Хелидоне во Киликија, бидејќи не сакале Филип да добие помош.[4] Антиох ја игнорирал заканата и продолжил со своите поморски движења, но Родијците не постапиле затоа што слушнале дека Филип бил поразен кај Киноскефале и повеќе не претставувал закана.
Мир бил воспоставен во 195 година п.н.е. со бракот на ќерката на Антиох, Клеопатра, со Птоломеј. Рацете на Антиох сега биле чисти од проблемите во Азија и сега ги сврте погледите кон Европа.
Избувнување на војната
уреди
Во меѓувреме, Ханибал, картагинскиот генерал, кој се борел против Рим во Втората пунска војна, побегнал од Картагина во Тир, и оттаму побарал засолниште во дворот на Антиох во Ефес, каде што кралот одлучувал што ќе преземе против Рим.[5]
Поради продолженото римско влијание во Грција, Етолците, и покрај филохеленскиот конзул Тит Квинтиј Фламинин штотуку ја прогласи Грција за „слободна“, сега гарнизонираните Халкис и Деметрија, за кои самите Римјани тврделе дека се клучни за македонската доминација во Грција, станале анти-римски. Тие исто така негодувале како Римјаните ги спречиле да ги вклучат Ехин и Фарсал, кои порано биле дел од Лигата, на крајот на Втората македонско-римска војна.[6] Во 195 година п.н.е., кога Римјаните решиле да ја нападнат Спарта, Етолците, сакајќи Римјаните да ја напуштат Грција, се понудиле да се справат со Спарта. Сепак, Ахајската лига, не сакајќи да расте моќта на Етолија, одбила.[7] Современиот историчар Ерих Груен предложил дека Римјаните можеби ја користеле војната како изговор за да стават неколку легии во Грција, со цел да спречат Спартанците и Етолската лига да се приклучат на селевкидскиот крал Антиох III доколку тој ја нападнел Грција.[8]
Откако ја победиле Спарта во 195 година п.н.е., римските легии под водство на Фламинин ја напуштиле Грција следната година. Во 192 година п.н.е., ослабената Спарта упатила апел до Етолците за воена помош.[9] Етолците одговориле на ова барање испраќајќи единица од 1.000 коњаници.[10] Меѓутоа, откако стигнале таму, оваа војска го убила Набис, последниот независен владетел на Спарта, и се обидела да ја добие контролата врз Спарта, за потоа да биде поразена.
Воениот судир
уреди
Зголемувајќи се на анти-римското расположение во Грција, особено меѓу градовите-држави на Етолската лига, Антиох III предводел војска преку Хелеспонт планирајќи да ја „ослободи“. Антиох и Етолската лига не успеале да ја добијат поддршката на Филип V Македонски и Ахајската лига. Римјаните одговориле на инвазијата испраќајќи војска во Грција, која ја поразила војската на Антиох кај Термопилите.
Овој пораз се покажал како огромен и Антиох бил принуден да се повлече од Грција. Римјаните под команда на Скипион Азијатик го следеле преку Егејот. Комбинираната римско-родиска флота ја победила селевкидската флота командувана од Ханибал во Битката кај Евримедон и во Битката кај Мионес. После некои борби во Мала Азија, Селевкидите се бореле против војските на Рим и Пергам во Магнезија. Римско-пергамската војска ја добила битката, а Антиох бил принуден да се повлече.
Апамејскиот мир
уреди
Битката била катастрофална за Селевкидите и Антиох бил принуден да се помири. Меѓу условите на Апамејскиот договор, Антиох морал да плати 15.000 таленти (450 тони) сребро како воена отштета, и тој бил принуден да ја напушти својата територија западно и северно од планините Таур. Родос добил контрола над Карија и Ликија, додека Пергамците ја добија северна Ликија и сите други територии на Антиох во Мала Азија.
Поврзано
уредиНаводи
уреди
Библиографија
уредиАнтичка литература
уреди- Ливиј, во превод на Хенри Бетисон, (1976). Rome and the Mediterranean. Лондон: Penguin Classics. ISBN 0-14-044318-5.
- Полибиј, во превод на Френк В. Валбанк, (1979). The Rise of the Roman Empire. Њујорк: Penguin Classics. ISBN 0-14-044362-2ISBN 0-14-044362-2.
Современа литература
уреди- Ернст Бадијан, (1959). Rome and Antiochos the Great: A Study in Cold War. CPh 54, страница 81–99.
- Џон Д. Грејнџер, (2002). The Roman War of Antiochos the Great. Лајден и Бостон.
- Питер Грин, (1990). Alexander to Actium: The Historical Evolution of the Hellenistic Age, (2. издание). Лос Анџелес: University of California Press. ISBN 0-500-01485-XISBN 0-500-01485-X.
- Ерих Груен, (1984). The Hellenistic World and the Coming of Rome. Лос Анџелес: University of California Press. ISBN 0-520-05737-6ISBN 0-520-05737-6
- Безалел Бар-Кочва, (1976). The Seleucid Army. Organization and Tactics in the Great Campaigns. Кембриџ
- Роберт М. Ерингтон, (1989). Rome against Philipp and Antiochos. Во: АЕ Астин (Hrsg. ) CAH VIII2, S. 244–289.
Дополнителна литература
уреди- Шервин-Вајт, Адријан Н. 1984 година. Roman foreign policy in the East 168 B.C. to A.D. 1. Лондон: Duckworth.
- Саливан, Ричард Д. 1990 година. Near Eastern royalty and Rome: 100–30 B.C. Торонто: University of Toronto Press.