Приказната на слугинката

„Приказната на слугинката“ (англиски: The Handmaid's Tale) — роман на канадската писателка Маргарет Атвуд од 1985 година.

Содржина

Романот се состои од 46 глави, распоредени во 15 делови, и додаток со наслов „Историски белешки“.

1. Ноќ: Во една поранешна спортска сала се сместени повеќе девојки (Алма, Џанин, Долорес, Мојра, Џун итн.), кои спијат во војнички кревети, а ги чуваат жени кои ги нарекуваат тетки — Тетка Сара и тетка Елизабет. Салата е затворена со жичена ограда и ја чуваат вооружени чувари од воениот одред „Ангели“.
2. Купување: Во Републиката Галад, во една голема куќа во старински стил живее една девојка, која пред пет недели е распоредена на должноста Слугинка на еден Заповедник и неговата сопруга Серена Џој, поранешна телевизиска проповедничка на библиски приказни за деца. Во куќата работат уште неколу работнички, наречени Марти. Девојката излегува да купи прехранбени производи, а патем мора да се движи заедно со уште една Слугинка (Гленовица) од друга куќа. Галад е тоталитарна земја во која владеат строги правила за однесувањето на луѓето. Така, Слугинките се облечени во црвена облека и носат бели капи кои им ги кријат лицата, а нивното движење низ градот е строго ограничено. Кога Слугинката влегува во продавницата, таму ја среќава својата познаничка од Црвениот Центар, Џанин, која е горда на својата бременост. На улицата, Слугинката среќава група туристи, кои со интерес ја набљудуваат, а таа се присетува на својот поранешен живот, кога била слободна. Потоа, двете Слугинки одат кај Ѕидот, каде што се обесени неколку поранешни лекари кои ги прогонува власта.
3. Ноќ: Слугинката се присетува на една случка од детството, кога со мајка ѝ шетала крај езерцето во паркот, а таму група луѓе палеле „непристојни“ списанија.
4. Чекалницата: По враќањето во куќата на Заповедникот, Слугинката се сеќава на своето минато: средбите во хотелските соби со нејзиниот иден сопруг Лук, другарката Мојра од студентскиот дом, случката со обидот за грабнување на нејзината ќеркичка во една продавница итн. Кога оди на редовниот лекарски преглед, лекарот ѝ нуди да ја оплоди, но таа го одбива плашејќи се од можните несакани последици.
5. Дремеж: Слугинката се присетува на доѓањето на Мојра во центарот за обука и на одземањето на ќерка ѝ.
6. Домаќинството: Слугинката, која ја викаат Фредовица, оди во собата за седење, каде заедно со работничките ги гледаат телевизиските вести во кои се известува за борбите против бунтовниците. Додека чека да пристигне Заповедникот, таа се присетува на оној септемвриски ден, кога таа, Лук и ќеркичката тргнале на божемен излет преку границата, а со намера да побегнат во странство. Потоа доаѓа Заповедникот и започнува редовната церемонија во која тој им чита на присутните извадоци од Библијата, а потоа, сите заедно се молат. За време на читањето, Слугинката се сеќава на тајните средби со Мојра кои се одвивале во тоалетот на центарот за обука, како и на неуспешниот обид на Мојра да побегне, преправајќи се дека е болна. Подоцна, Заповедникот има полов однос со Слугинката во присуство на неговата сопруга при што сето тоа спаѓа во нивната должност така што никој од учесниците нема никакво задоволство. Кога се враќа во својата соба, таа се мачка со путер, зашто е забранета козметиката, а ноќта, таа оди во собата за седење со намера да украде некој ситен предмет. Тогаш, во собата влегува чуварот Ник со порака дека Заповедникот сака утредента да се сретне со неа во канцеларијата.
7. Ноќ: Слугинката го замислува својот поранешен сопруг Лук во три различни верзии: во првата, тој е убиен при обидот за бегство, во втората е фатен и затворен, додека во третата успева да побегне преку границата и да му се приклучи на движењето на отпорот, а тоа ѝ дава сила да истрае со надеж дека повторно ќе се види со него.
8. Денот на раѓањето: Во домот на Заповедникот доаѓа автомобил кој ја зема Слугинката и ја носи во домот на друг Заповедник каде треба да се породи нејзината познаничка од центарот за обука, Слугинката Џанин, наречена Вореновица. Бидејќи во Републиката Галад, раѓањето на секое бебе претставува голем настан (поради малиот наталитет), таму се собрани повеќе жени, вклучувајќи ги и сопругите на други Заповедници, со цел да го прослават настанот. Породувањето е успешно и Џанин раѓа женско бебе кое веднаш ѝ го даваат на сопругата на Заповедникот. Додека трае веселбата, Слугинката мисли на Мојра која успеала да побегне од центарот за обука. Вечерта, по враќањето назад, Слугинката влегува во канцеларијата на Заповедникот, кој бара од неа да играат една забранета игра, а на разделбата бара да го бакне.
9. Ноќ: Ноќта, додека е сама во својата соба, Слугинката размислува како да го искористи настанот со Заповедникот во своја полза. Притоа, неа ја зафаќа силен напад на смеење кое едвај успева да го совлада.
10. Свитоци за душата: Слугинката и Заповедникот се среќаваат два-три пати неделно. Притоа, за време на втората средба, тој ѝ поклонува стар број на списанието „Вог“ (кое е забрането, но тој сочувал еден примерок), а при следната средба ѝ поклонува лосион за кожа. Еден летен ден, за време на прошетката со Гленовица, Слугинката дознава дека таа е отпадничка и дека постојат повеќе такви слугинки. Слугинката се присетува на деновите на воспоставувањето на диктатурата: набргу по убиството на претседателот и на членовите на Конгресот бил суспендиран уставот, а потоа била воведена цензура, биле укинати книжните пари и постепено се ограничиле човековите права и слободи; во тоа време, таа веќе била во брак со Лук, работела во библиотека, а нивната ќерка имала 3-4 години; еден ден, неочекувано, сите жени биле отпуштени од работа и им било забрането да имаат банкарски сметки. При една средба со Заповедникот, Слугинката дознава дека претходната Слугинка, исто така, имала блиски односи со него, но се обесила откако била откриена од неговата сопруга.
11. Ноќ: Ноќта, додека седи крај прозорецот, Слугинката го забележува чуварот Ник во дворот при што двајцата се гледаат некое време. Тогаш, таа се присетува на денот на денот кога таа, Лук и ќерката тргнале на пат преку границата, а пред да заминат, Лук ја убил домашната мачка. Меѓутоа, нивниот обид завршил неуспешно, зашто власта веќе знаела за нивната намера да побегнат од земјата.
12. Езавел: Серена ја наговара Слугинката да се обиде да зачне бебе со Ник, ветувајќи дека за возврат ќе ѝ набави фотографија од нејзината ќерка. Еден ден, Слугинката присуствува на групната молитва на која истовремено се одржува и групна венчавка на офицерски ќерки со војници. На молитвата присуствува и Џанин за која Слугинката дознава дека родила бебе со недостатоци кое го зачнала со некој лекар. Исто така, дознава дека Гленовица и другите слугинки знаат за нејзините тајни средби со Заповедникот. Тогаш, таа се сеќава на доаѓањето на граничната контрола, кога додека траела проверката на лажните пасоши, тие бегаат во полето и во шумата, каде наскоро бил убиен Лук. За брзо време, Серена ѝ ја носи фотографијата на ќерката која Слугинката ја гледа првпат по многу години. За време на една средба, Заповедникот ѝ подарува долна облека и фустан (кои се забранети), а потоа тајно ја носи во една зграда (хотелот во кој своевремено се среќавале таа и Лук) во која Заповедниците се забавуваат со проститутки. Таму ја среќава Мојра која за време на кратката средба во тоалетот ѝ ја раскажува својата историја: откако побегнала од центарот за обука, неколку месеци се криела во куќите на припадниците на подземјето, но била уапсена за време на обидот да побегне преку границата; по мачењето, таа била принудена да избира меѓу префрлање во смртоносните Колонии или работа како проститутка. Тоа е последната средба меѓу Слугинката и Мојра. Заповедникот ја носи Слугинката во една од хотелските соби со намера да водат љубов.
13. Ноќ: Една ноќ, во собата на Слугинката доаѓа Серена и ја пушта да излезе надвор, а Слугинката оди во собата на Ник и со него води љубов.
14. Спасение: Слугинката редовно го посетува Ник при што ужива додека води љубов со него. Во тој период, таа станува рамнодушна кон пријателката Гленовица и ги одбива нејзините барања за соработка со движењето на отпорот. Еден ден, Слугинката учествува на групната церемонија наречена Спасение, наменета само за жени. На церемонијата, јавно се обесени две слугинки и една сопруга, а потоа на слугинките им дозволуваат да убијат еден човек обвинет за силување. Тогаш, напред се пробива Гленовица, која го онесвестува човекот за да не се мачи, бидејќи во него препознава еден политички затвореник. Подоцна, кога Слугинката оди на пазарење, наместо Гленовица ја придружува друга слугинка, која ѝ соопштува дека Гленовица се обесила откако го забележала доаѓањето на тајната полиција. Кога Слугинката се враќа дома, Серена ѝ кажува дека знае за нејзините средби со Заповедникот и за нивната посета на офицерскиот клуб.
15. Ноќ: Додека Слугинката размислува што да направи, во дворот на куќата пристига автомобил на тајната служба (наречени „Очи“) и двајца Очи, предводени од Ник, ја земаат со себе. Притоа, Ник ѝ шепнува дека не треба да се плаши и дека Очите, всушност, се припадници на движењето на отпорот „Мајски ден“ кои дошле да ја спасат.

• Историски белешки: На 12. симпозиум за историјата на Галад, во рамките на конгресот на Меѓународното здружение на историчарите, одржан на 25.6.2195 година, професорот Пјеишото од Универзитетот во Кембриџ говори за 30 касети, скриени во метална кутија која била откриена во еден град на поранешната сојузна држава Мејн, а кои се познати како „Приказната на Слугинката“. Од транскрипцијата на снимките и од архивските истражувања може да се утврди дека авторката на снимките била една од првите жени кои новиот режим на Галад, ги регрутирал за размножување во ерата на многу низок наталитет, меѓутоа историчарите не успеале да го откријат нејзиното вистински име. За таа цел, истражувањата ги насочиле кон ликот на Заповедникот кој веројатно го претставува еден од двајата високи претставници на Галад со името Фред. Што се однесува до ликот на Ник, историчарите претпоставуваат дека тој бил припадник на движењето на отпорот „Мајки ден“ кој бил уфрлен во тајната полиција. Според нивните претпоставки, Ник ја спасил Слугинката со намера да ја прикрие својата положба, но нејзината натамошна судбина не е позната, ондосно не се знае дали таа успеала да побегне во странство или повторно била фатена.

За делото

„Приказната на слугинката“ е едно од најпознатите дела на Атвуд со кое ги освоила наградата „Артур Кларк“ и наградата на Генералниот гувернер, а кое влегло во најтесниот избор за Букеровата награда. Според писателката Анџела Картер, романот е „извонредно четиво и длабоко промислена морална приказна“; Питер Кемп во весникот „Индепендент“ напишал: „Од повеста осенчена со ужас, светкаат остри увиди, брилијантни силни слики и саркастична интелигенција.“; слични оцени дала и Линда Тејлор во весникот „Сандеј тајмс“, пишувајќи: „Сликите на блескавата празнина се еден од највпечатливите аспекти на овој роман за тоталитаристичкото слепило... ефектот е морничав.“; додека Конор Круз О’Браен го опишал делото со следниве зборови: „Трогателно, живописно и застрашувачко. Само се надевам дека не е пророштво.“

Врз основа на романот, во 1990 бил снимен истоимениот филм во режија на Фолкер Шлендорф (Volker Schlöndorff) по сценариото на Харолд Пинтер. Покрај тоа, во 2017 година започнала да се прикажува и истоимената телевизиска серија.