Почитељ (Босна и Херцеговина)
Почитељ ― населба и историско село во Општина Чапљина, Босна и Херцеговина. Нејзиното ѕидинско јадро е заштитен Национален споменик на Босна и Херцеговина и музеј на отворено.[1] Населбата се наоѓа на левиот брег на реката Неретва, на главниот пат Мостар-Метковиќ.
| Почитељ | |
|---|---|
| Град | |
| Држава |  Босна и Херцеговина |
| Ентитет | Федерација Босна и Херцеговина |
| Кантон |  Херцеговско-неретвански кантон |
| Општина-град |  Чапљина |
| Површина | |
| • Вкупна | 6,97 км2 (269 ми2) |
| Население (2013) | |
| • Вкупно | 799 |
| • Густина | 1,1/км2 (3,0/ми2) |
| Час. појас | СЕВ (UTC+1) |
| • Лето (ЛСВ) | СЕЛВ (UTC+2) |
| Повик. бр. | +387 036 |
.jpg)
Географија
уредиСе наоѓа во градот Чапљина, во Херцеговско-неретванскиот кантон во Федерацијата Босна и Херцеговина. Селото е сместено на левиот брег на реката Неретва, на главниот пат Мостар-Метковиќ и е на околу 30 км јужно од Мостар и околу 3 км од центарот на Чапљина. Јадрото на селото е изградено во природен карстен амфитеатар покрај реката Неретва во средниот век.
Историја
уредиНајраното спомнување или забележано повикување на Почитељ е во повелбите на кралот Алфонсо V и Фридрих III од 1444 до 1448 година. Сепак, селото најверојатно е пред овие документи. Точниот датум не може да се одреди, но веројатно е дека утврдениот град заедно со неговите дополнителни населби бил изграден од босанскиот крал Твртко I некаде во 1383 година.[1][2][3] Почитељ се сметал за административен центар и центар на управување на жупата Дубрава и точка од големо стратешко значење. Во текот на годините по падот на босанската средновековна држава и османлиските освојувања, помеѓу 1463 и 1471 година, градот бил утврден од Владислав Херцеговиќ, со поддршка на Дубровник, кралот Матијас Корвин од Унгарија и папата. Од оваа точка, градот Почитељ со ѕидини продолжил да се развива, особено во периодот од 16 до 18 век.[1][2][4]
Во периодот помеѓу 1463-1471 година во градот имало унгарски гарнизон и бил зајакнат во стратешко одбранбено упориште. Во 1471 година, по кратка опсада, градот бил освоен од Османлиите и останал во рамките на Отоманската Империја до 1878 година. Од 1782 до 1879 година Почитељ бил седиште на кадилак (област под јурисдикција на кадија, или судија) и центар на воениот округ Почитељ од 1713 до 1835 година.
По воспоставувањето на австроунгарската власт во Босна и Херцеговина во 1878 година, Почитељ ја изгубил својата стратешка важност и почнал брзо да се влошува. Населението постепено се намалувало. Губењето на стратешката улога на градот помогнало во зачувувањето на оригиналниот урбан архитектонски ансамбл, така што градот останал во својата првобитна форма до денес.
Целото историско урбано место Почитељ и околината претрпело голема штета за време на Војната во Босна и Херцеговина од 1992 до 1995 година.[5][6][7] По бомбардирањето, ремек-делата на исламската уметност и архитектура од шеснаесеттиот век на Почитељ биле уништени, а голем дел од населението на градот било етнички исчистено.[6][7]
Значење и заштита
уредиПочитељ претставува еден од најважните и најдобро зачуваните архитектонски целини во рамките на градските ѕидини во регионот. Градот може да се спореди со некои од забележаните места на светско наследство како што се старите градови Мостар (Босна и Херцеговина), Охрид (Македонија), Сафранболу (Турција), Ѓирокастро (Албанија).[4]
Почитељ во 1996 година бил именуван од страна на World Monuments Watch како едно од 100-те најзагрозени места на културно наследство во светот. Во 2000 година, Владата на Федерацијата на Босна и Херцеговина ја иницирала Програмата за трајна заштита на Почитељ.[4] Од 2008 година, Меѓународниот совет за споменици и локалитети (ИКОМОС) изразил загриженост за предложената изградба на мост за блискиот автопат, на Коридорот Вц.[8] Додека се истражува нова потенцијална локација за преминот на мостот, во изградба се неконтроверзни делници.[9]
Демографија
уредиОд пописот во 2013 година, Почитељ имал население од 106 луѓе помалку во споредба со југословенскиот попис што бил спроведен во 1991 година. Резултатите од пописот во Почитељ во 2013 година биле следни.
Вкупно население: 799[10]
Поврзано
уредиНаводи
уреди- ↑ 1,0 1,1 1,2 „The historic urban site of Počitelj“. old.kons.gov.ba (босански, хрватски, српски, и англиски). Commission to preserve national monuments. 5 November 2002. Архивирано од изворникот на 2020-07-26. Посетено на 25 March 2019.
- ↑ 2,0 2,1 Čelić, Ing. arh. Džemal (20 December 2014). „Počitelj na Neretvi – Urbanističko-arhitektonska studija s osvrtom na problematiku održavanja“ (српскохрватски). Naše starine VII - 1959. Архивирано од изворникот (pdf) на 20 December 2014. Посетено на 25 March 2019.
- ↑ „Ing. arh. Džemal Čelić: Počitelj na Neretvi – Urbanističko-arhitektonska studija s osvrtom na problematiku održavanja“. katalog.kgz.hr - Katalog Knjižnica grada Zagreba (српскохрватски). NAŠE starine : godišnjak Zavoda za zaštitu spomenika kulture i prirodnih rijetkosti N. R. Bosne i Hercegovine. Посетено на 25 March 2019.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 UNESCO:The historic urban site of Počitelj
- ↑ Gort, Jerald (2002). Religion, Conflict and Reconciliation: Multifaith Ideals and Realities. Rodopi. стр. 347. ISBN 90-420-1460-1.
- ↑ 6,0 6,1 Layton, Robert (2001). Destruction and Conservation of Cultural Property. Routledge. стр. 171. ISBN 0-415-21695-8.
- ↑ 7,0 7,1 Sells, Michael (1998). The Bridge Betrayed: Religion and Genocide in Bosnia. University of California Press. стр. 103. ISBN 0-520-21662-8.
- ↑ ICOMOS Bosnia-Herzegovina (2008). "Appeal to Save Počitelj". In Christoph Machat, Michael Petzet and John Ziesemer (Eds.), „Heritage at Risk: ICOMOS World Report 2008-2010 on Monuments and Sites in Danger“ (PDF).. Berlin: hendrik Bäßler verlag, 2010, pg. 36.
- ↑ Bankwatch Network (18 July 2010). „Report from fact-finding mission on Corridor Vc motorway, Bosnia and Herzegovina, 23–25 February 2010“ (PDF). Посетено на 27 May 2011.
- ↑ http://www.statistika.ba/?show=12&id=10243 Official results from the 2013 census in Bosnia and Herzegovina