Википедија

Неологизам

Неологизам[1][2] (од грчки νέο- néo-, „нов“ и λόγος lógos, „говор, исказ“) или новотвореница — релативно неодамнешен или изолиран поим, збор или фраза што може да биде во процес на влегување во општа употреба, но не е целосно прифатен во општоприфатениот јазик.[3] Неологизмите често се водени од промените во културата и технологијата.[4][5] Во процесот на образување на јазикот неологизмите се позрели од протологизмите.[6] Зборот чија развојна фаза е помеѓу онаа на протологизмот (скоро создаден) и неологизмот (нов збор) е прелогизам.[7]

Популарни примери на неологизми може да се најдат во науката, фантастиката (особено научната фантастика), филмовите и телевизијата, брендирањето, книжевноста, жаргонот, лингвистиката, визуелните уметности и популарната култура.

Поранешните примери се ласер (1960) од засилување на светлината со стимулирана емисија на зрачење (Light Amplification by Stimulated Emission of Radiation); робот (1941) од драмата RUR на чешкиот писател Карел Чапек (Росумови универзални роботи);[8] и агитпроп (1930) (стопеница на „агитација“ и „пропаганда“).[9]

Заднина

уреди

Неологизмите често се образуваат со комбинирање на постоечки зборови (види сложенки) или со давање на зборовите нови и единствени наставки или претставки. Неологизмите може да се формираат и со спојување на зборови, на пример, „појчек“ е спој на зборовите „појадок“ и „ручек“, или преку кратенка или акроним, со намерно римување со постоечки зборови или едноставно преку играње со звуци. Релативно редок облик на неологизам е кога се користат соодветни имиња како зборови (на пример, бојкот, од Чарлс Бојкот).

Неологизмите можат да станат популарни преку меметиката, преку масовните медиуми, интернетот и усно пренесување, вклучително и академски дискурс во многу области познати по нивната употреба на карактеристичен жаргон, и често стануваат прифатени делови од јазикот. Други времиња, тие исчезнуваат од општа употреба исто толку лесно како што се појавиле. Дали неологизмот ќе продолжи како дел од јазикот зависи од многу фактори, од кои веројатно најважен е прифаќањето од јавноста. Невообичаено е зборот да добие популарност ако јасно не наликува на други зборови.

Историја и значење

уреди

Поимот неологизам првпат е потврден во англискиот јазик во 1772 година, како заемка од францускиот néologisme (1734). Во академска смисла, не постои професионален неолог, бидејќи проучувањето на такви нешта (културен или етнички народен јазик, на пример) е интердисциплинарно. Неологизмите може да ги проучуваат разни професии, како што се лексикографи или етимолози, бидејќи нивната употреба го опфаќа опсегот на човековото изразување, и како, благодарение на науката и технологијата, тие се шират побрзо од кога било досега во сегашно време.[10]

Поимот неологизам има пошироко значење кое вклучува и „збор кој добил ново значење“.[11][12][13] Понекогаш, овој процес се нарекува семантичко поместување,[11] или семантичко проширување.[14][15] Неологизмите се разликуваат од идиолектот на една личност, уникатните модели на вокабулар, граматика и изговор.

Неологизмите обично се воведуваат кога ќе се открие дека на одреден поим му недостасува термин, или кога на постоечкиот речник му недостасуваат детали или кога говорникот не е свесен за постојниот речник.[16] Законите, владините тела и технологијата имаат релативно висока честота на воведување неологизми.[17][18] Друга причина што го води до создавање на неологизам е да се разјасни поимот кој можеби е нејасен поради многуте значења.[19]

Преводи

уреди

Бидејќи неологизмите потекнуваат од еден јазик, преводите на друг јазик може да бидат тешки.

Во научната заедница, каде англискиот е доминантен јазик за објавени истражувања и студии, понекогаш се користат преводи со сличен звук (наведени како „натурализација“).[20] Алтернативно, англискиот збор се користи заедно со кратко објаснување за значењето.[20] Четири методи на преведување се користат при преведувањето на неологизмите: транслитерација, транскрипција, употреба на аналогизми, преведеници или заемки.[21]

Познати новотвореници

уреди

Поврзано

уреди

Наводи

уреди
  1. ↑ „неологизам“ — Дигитален речник на македонскиот јазик
  2. ↑ „неологизам“ — Официјален дигитален речник на македонскиот јазик
  3. ↑ Anderson, James M. (2006). Malmkjær, Kirsten (уред.). The Linguistics encyclopedia (Ebook. изд.). London: Routledge. стр. 601. ISBN 0-203-43286-X.
  4. ↑ McDonald, L. J. (2005). The meaning of e- : neologisms as markers of culture and technology /.
  5. ↑ Forgue, Guy (1979). "American Neologisms as a Reflection of Cultural Change since 1945". Proceedings of a Symposium on American Literature: 199–211.
  6. ↑ Gryniuk, D (2015). On Institutionalization and De-Institutionalization of Late 1990s Neologisms. Cambridge Scholars Publishing. стр. 150. This process [of lexicalization] does not seem to be coincidental because neologisms themselves are prone to go through certain stages of transformation. They began as unstable creations (otherwise called prelogisms), that is, they are extremely new, being proposed, or being used only by a small subculture
  7. ↑ Anesa, Patrizia (2018). „Three, 3“. Lexical Innovation in World Englishes: Cross-fertilization and Evolving Paradigms. Routledge.
  8. ↑ Zunt, Dominik. „Who did actually invent the word "robot" and what does it mean?“. The Karel Čapek website. Архивирано од изворникот на 2013-01-23. Посетено на 2017-02-05.
  9. ↑ Leshchenko, Svetlana (December 6, 2015). Modern Russian-English Dictionary. Lulu Press, Inc. стр. 7. ISBN 978-1-329-74063-1.
  10. ↑ „THE MEANING OF "e-": Neologisms as Markers of Culture and Technology“. 2019-03-28. Архивирано од изворникот 2019-03-28. Посетено на 2022-05-08.
  11. ↑ 11,0 11,1 Zuckermann, Ghilʻad (2003). Language contact and lexical enrichment in Israeli Hebrew (2. изд.). New York: Palgrave Macmillan. стр. 3. ISBN 978-1403917232.
  12. ↑ Sally Barr Ebest Writing from A to Z: the easy-to-use reference handbook 1999 – p. 449 "A neologism is a newly coined word or phrase or a new usage of an existing word or phrase."
  13. ↑ Lynne Bowker, Jennifer Pearson Working With Specialized Language 2002 p. 214 "Neologisms can also be formed in another way, however, by assigning a new meaning to an existing word."
  14. ↑ Ole Nedergaard Thomsen Competing models of linguistic change: evolution and beyond 2006 – p. 68 "Extensions, by contrast, are applications of extant means in new usage. Note that since individual speakers differ in their command of their shared tradition of speaking, one person's Extension may be experienced by another as a Neologism"
  15. ↑ Michael D. Picone Anglicisms, Neologisms and Dynamic French 1996 – p. 3 "Proceeding now to the task of defining terms, I will begin with the more general term 'neologism'. ...A neologism is any new word, morpheme or locution and any new meaning for a pre-existent word, morpheme or locution that appears in a language. ... Likewise, any semantic extension of a pre-existent word, morpheme or locution.. but is also, by accepted definition, a neologism."
  16. ↑ Mesthrie, Rajend (1995). Language and Social History: Studies in South African Sociolinguistics. стр. 225.
  17. ↑ Solan, Lawrence (2012). The Oxford Handbook of Language and Law. стр. 36.
  18. ↑ Greiffenstern, Sandra (2010). The Influence of Computers, the Internet and Computer-Mediated Communication on Everyday English. стр. 125.
  19. ↑ Cowan, Robert. "Shadow of a Doubt: A Phantom Caesura in Horace Odes 4.14." Classical Journal, The 109.4 (2014): 407–417.
  20. ↑ 20,0 20,1 Linder, Daniel (2016). „Non-native scientists, research dissemination and English neologisms: What happens in the early stages of reception and re-production?“. Iberica. 32: 35–58.
  21. ↑ „The Translation of English Neologisms“. Terminology Coordination Unit [DGTRAD]. European Parliament. 22 June 2015. Архивирано од изворникот на 2020-09-26. Посетено на 2022-05-08.

Надворешни врски

уреди
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Неологизам&oldid=5258556“