Матица (пчела)

Матица — зрела женка во пчелна колонија, чија задача е да несе јајца и на тој начин да го остварува опстанокот на колонијата, како и да ја држи пчелната колонија заедно преку феромоните што ги лачи. Пчелите (работнички или матици) се развиваат од оплодени јајца, додека мажјаците (трутови) се развиваат од неоплодени јајца. Една пчелна колонија може да има само една матица. Ако се изведат повеќе матици, колонијата ќе биде поделена со природно роење. Матицата ја оплодуваат тругови. Во текот на својот живот, матицата излегува од кошницата само еднаш, за време на парењето, а исклучително ако дојде до роење. Оплодената матица ги снесува јајцата во ќелиите на саќето. Од најголем број јајца се изведуваат работнички, од мал број јајца излегуваат трутови, а од неколку специјално изградени ќелии се изведуваат матици. Лачи хормони по кои пчелите ја препознаваат.

Матица

Развој на матицата

Развој на матицата

Матицата се изведува од јајце, а дали ќе опстане зависи од нејзината исхрана. Дневно матицата може да несе од 3.000 до 5.000 јајца. Матицата по изглед се разликува од пчелата работничка. Телото и е многу подолго, а стомачниот дел од телото е со посветла боја (бронзен), нозете ѝ се подолги, а грбот без влакна. На задните нозе нема корпа за чување полен (како работничките) и обликот на убодот е поинаков отколку кај работничката. Матицата во кошницата се движи во правец на Сонцето. Наутро е на источниот дел од кошницата, напладне меѓу централните рамки, а навечер на западната страна.

Изложеноста на ларвите кај пчелите трае 6 дена, кај матиците - 5, а кај дронови - 7 дена. Во првите три дена, младите пчели кои се хранат ги хранат ларвите на пчелите, матици и дронови со матичен млеч, кој содржи секрет на максиларните и фарингеалните жлезди и е богат со лесно сварливи хранливи материи и биостимулатори. Се верува (Зеребкин) дека составот на матичен млеч го вклучува лачењето на париеталната жлезда, која е богата со маснотии. Третиот ден се хранат ларвите од пчели и дронови и додаваат мед и поленска каша кои ги подготвуваат во своето саќе, а од четвртиот ден до крајот на таа фаза само каша. Во текот на целиот период, ларвите на матицата богато се хранат само со млеко, што им овозможува да одгледуваат целосно развиени женски матици. Како што се зголемуваат ларвите на матицата, пчелите постепено ги извлекуваат ѕидовите на матицата. Пчелите кои се хранат ја посетуваат ларвата во просек 1.300 пати на ден за да и дадат храна, или околу 8.000 пати во текот на целиот нејзин развој. Со помош на перисталтички движења на телото, ларвата се движи во круг на дното на клетката и преку устата прима храна, која преку предниот дел поминува до средното црево. Несварените остатоци од храна не се излачуваат во клетката, туку се акумулираат во средното црево, поради што е прилично голем и ја зафаќа речиси целата телесна празнина. На тој начин храната во ќелијата не е загадена со измет. Благодарение на зголеменото хранење, ларвата брзо расте и акумулира голема понуда на хранливи материи - масно тело.

Потребни услови за одгледување на висококвалитетни матици

Јајца или ларви во најмладата фаза на развој. Пчели негувателки на возраст од 5-15 дена кои лачат матичен млеч и восок. Полен или поленска погача кој на пчелите ќе им ги обезбеди потребните белковини за лачење на матичен млеч. Мед или шеќерен сируп кој би го стимулирал лачењето на восок.

Замена на стара матица

Додавањето млади матици за замена на старите не е ниту лесно ниту едноставно, освен ако тоа не се прави при обилно пасење. Генерално важат следниве правила: младите матици не се додаваат во пчелните заедници каде што има матица трутуша (лажна матица) или во заедниците каде што има изградени матичници. Исто така, колку е постара популацијата на пчели во кошницата, толку потешко ќе биде прифатена младата матица. Со оглед дека без млада матица нема силна пчелна колонија, а со тоа и нема добар принос на мед, потребно е еднаш годишно да се заменат старите матици со млади. Како подвижен пчелар особено е важно пчелните колонии да бидат силни и затоа секогаш има резерви на нуклеуси со млади матици, а по потреба се набавуваат и матици за приплод. Матиците се додаваат заедно со целиот нуклеус, што е најбезбедно или поединечно.

Префрлање на млада матица со нуклеус во стара заедница

Неколку дена пред замена на матиците, старата заедница ја храниме со шеќерен сируп, потоа ја наоѓаме старата матица и ја отстрануваме, а рамките со потомството и пчелите се преместуваат во саќето. Во процесот на преместување на рамката, со новинска хартија се одвојува медиштето од плодиштето. Потоа целиот нуклеус со леглот и пчелите се става во плодиштето. Во текот на ноќта, пчелите, без матицата, сместени во саќето, поминуваат низ хартијата и се поврзуваат со пчелите во кутијата за потомство, односно со младата матица, притоа формирајќи силна заедница. Значи, сега има млада кралица во кошницата, а заедницата станала уште посилна.

Секојдневен живот

Матицата е пчелата која директно ја контролира кошницата. Нејзината основна функција е репродукција. Добро спарена и добро нахранета матица може да снесе околу 1.500 јајца дневно во текот на пролетта - кои имаат многу поголема тежина од тежината на матицата. Постојано е опкружена со пчели кои ги задоволуваат сите нејзини потреби, давајќи ѝ храна и одлагајќи го нејзиниот отпад.

Матицата е во состојба да го контролира полот на пчелата чие јајце го полага. Матицата ги полага оплодените јајца според ширината на клетките. Матицата можеме да ја најдеме со насочување кон Сонцето. Се случува матицата да остане во кошницата до крајот на животот, но може да се случи и по некое време да ја напушти кошницата и да основа ново друштво.

Идентификација на матицата

За многу пчелари, особено почетници, голем проблем е да најдат и видат матица во мноштвото пчели. Треба да се запомни дека не е неопходно да се настојува да се најде и да се види матицата при секој преглед, ако во рамките постојат сите стадиуми на леглото и тоа изгледа сосема нормално. Ова во прв ред се однесува на поклопено легло .

Многу е полесно да се најде матица во рана пролет и есен отколку во полна развојна сезона на пчелната колонија. За да ја пронајдете и идентификувате матицата, треба да изберете ден со тивко и топло време. Добро е тој ден да има некое пасиште за да се избегне предизвикување грабеж поради продолжено отворање на кошницата. Кога во пролетта започнува развојот и ширењето на леглото, матицата обично се наоѓа во горниот дел на ЛР кошницата или во централниот дел на кошницата без продолжение, додека во време на пасење и посилно внесување нектар таа е потистната во долниот дел. Во тој случај потребно е да се отстрани горниот дел од телото на ЛР кошницата за да се дојде до леглото. При крајот на летото, кога претежно се отстрануваат наставките, полесно е повторно да се најде матицата.

Матицата треба да се бара само ако според евиденцијата се знае дека е стара или дека според квалитетот на леглото и јачината на друштовото има сомнеж во нејзината вредност. Исто така, во изразено непродуктивни дружтва треба да се замени матицата. Кога кошницата се отовра со намера да се најде матицата, не треба да се користи премногу чад за да не се предизвика вознемирување на пчелното друштво. Од кошницата се вади една рамка и започнува проверката. Не треба да се очекува дека матицата ќе биде на рамки со поклопено легло. Штом ќе се отстрани една рамка, погледнете ја надворешната страна на следната рамка. Ова треба да се направи пред да се погледне веќе извадената рамка. Во оние пчелни друштва чии пчели се мирни по природа, матицата е релативно лесно да се забележи, но во оние друштва кои се однесуваат немирно и се натрупуваат, матицата може да биде каде било во кошницата. Подобро е да се затвори така вознемирено друштво на кратко и да се разгледа повторно по некое време.

Најдобар начин да се идентификува матицата е да се користи боја за да се идентификува матицата. Оваа боја е специјално направена во форма на маркери со различни бои (бела, сина, црвена, зелена, жолта), можеме да сортираме по боја колку е стара нашата орев и кога треба да ја смениме.

Занимливости

• Медоносните пчели развиваат матици поради неколку причини, како што е смртта на претходната матица или пренаселената кошница и развој на нова колонија.
• Пчелите сочинуваат до 20 восочни „матичини“ ќелии.
• Матицата ќе се пари со до 20 машки пчели наречени „трутови“ и сите тие трутови ќе умрат по парењето.
• Матицата ќе остане во колонијата најмалку една година, по што ќе може да го напушти ројот и да започне нова колонија.
• Иако пчелата живее помеѓу 40-45 дена, матицата може да живее и до 5 години.
• Во секое време, има една матица во здрава кошница, од 40.000 до 80.000 женски пчели и неколку стотици трутови.
• Многу често матицата излетува од кошницата и се закачува на гранка на дрво.

Надворешни врски

• Матица на семрежното место на Пчела