Википедија

Марсел Мос

Марсел Мос (француски: Marcel Mauss; 10 мај 1872 – 10 февруари 1950) ― француски социолог и антрополог познат како „татко на француската етнологија“..[1] Внукот на Емил Диркем, Мос, во својата академска работа, ги преминал границите помеѓу социологијата и антропологијата. Денес, тој е можеби подобро препознаен по неговото влијание врз последната дисциплина, особено во однос на неговите анализи на теми како што се магија, жртви и размена на подароци во различни култури низ светот. Мос имал значително влијание врз Клод Леви-Строс, основачот на структурната антропологија.[2] Неговото најпознато дело е Подарокот (1925).

Марсел Мос
Роден(а)10 мај 1872(1872-05-10)
Епинал, Вогези, Франција
Починал(а)10 февруари 1950(1950-02-10) (возр. 77)
Париз, Франција
Полиња
УстановиВисока школа за напредни социјални науки (ЕХЕСС)
ОбразованиеÉcole pratique des hautes études
Познат поThe Gift
Влијание одЕмил Диркем
Влијаел врз
Потпис

Биографија уреди

Мос бил роден во Епинал, Вогези, во еврејско семејство, татко му трговец, а мајка му сопственик на продавница за везење. За разлика од неговиот помлад брат, Мос не се приклучил на семејниот бизнис и наместо тоа се приклучил на социјалистичкото и кооперативното движење во Вогези. По смртта на неговиот дедо, семејствата Мос и Диркем се зближиле и во тоа време Мос почнал да се чувствува загрижен за неговото образование и да презема иницијативи за да учи. Мос се стекнал со религиозно образование и му била направена бар мицва, но на осумнаесетгодишна возраст престанал да ја практикува својата религија.[3]

Мос студирал филозофија во Бордо, каде што во тоа време предавал неговиот вујко по мајка Емил Диркем. Во 1890-тите, Мос го започнал своето доживотно проучување на лингвистиката, индологијата, санскритскиот јазик, хебрејскиот јазик и „историја на религиите и нецивилизираните народи“ во Практичната школа за виши студии[4]. Тој ја поминал агрегацијата во 1893 година. Тој исто така бил првиот братучед на многу помладата Клодет (родено Рафаел) Блох, морски биолог и мајка на Морис Блох, кој станал познат антрополог. Наместо да го следи вообичаениот пат на предавање во средно училиште, Мос се преселил во Париз и почнал да проучува споредбена религија и санскритски јазик.

Неговата прва публикација во 1896 година го означила почетокот на плодната кариера која ќе произведе неколку обележја во социолошката книжевност. Како и многу членови на групата на весникот Année Sociologique, Мос бил привлечен од социјализмот, особено оној што го застапува Жан Жоре. Тој бил особено ангажиран околу антисемитските политички настани од аферата Драјфус. Кон крајот на векот, тој помогнал во уредувањето на левичарските весници како Le Populaire, L'Humanité и Le Mouvement socialiste, последниот во соработка со Жорж Сорел.

Во 1901 година, Мос почнал повеќе да работи на етнографијата и неговата работа почнала да развива особини кои сега се поврзани со формалната антропологија.

Мос служел во француската војска за време на Првата светска војна од 1914 до 1919 година како преведувач.[5] Воената служба била ослободувачка од интензивните академско учење на Мос, како што изјавил тој: „Прекрасно ми оди. Едноставно не сум создаден за интелектуалниот живот и уживам во животната војна што ми ја дава“.[6] Додека ослободувал, тој се справил и со пустошењето и насилството од војната бидејќи многу негови пријатели и колеги загинале во војната, а неговиот вујко Диркем починал непосредно пред нејзиниот крај. Мос почнал да ја пишува книгата „За политиката“ која останала недовршена, но на почетокот на 1920-тите ја нагласил својата заинтересираност за политиката преку критики за присилното прибегнување на болшевиците кон насилството и нивното уништување на пазарната економија.[7]

Како и многу други следбеници на Диркем, Мос се засолнил во администрацијата. Тој го обезбедил наследството на Диркем со основање установи за спроведување на истражувања, како што се Францускиот институт за социологија (l'Institut Français de Sociologie) (1924) и Институтот за етнологија (l'Institut d'Ethnologie) во 1926 година. Овие установи го стимулирале развојот на антропологијата заснована на теренска работа од страна на младите академици. Меѓу студентите на кои влијаел биле Џорџ Деверо, Жан Кујзинје, Алфред Метро, Марсел Гриол, Жорж Димезил, Денис Полм, Мишел Леири, Жермен Дјетерлен, Луј Димон, Андре-Жорж Одрикур, Жак Сустел и Жермен Тилион.[5]

Во 1901 година, Мос бил назначен на Катедрата за историја на религии на нецивилизирани народи на Практичната школа за виши студии.[8] Две години подоцна, во 1931 година, Мос бил избран за прв носител на Катедрата за социологија на Колеџот на Франција, а набргу потоа се оженил со својата секретарка во 1934 година, која набрзо после тоа била тешко болна по инцидент со отровен гас. Подоцна, во 1940 година, Мос бил принуден да ја напушти својата работа како носител на Катедра за социологија и да го напушти Париз поради германската окупација и донесеното антисемитско законодавство. Мос останал општествено изолиран по војната и починал во 1950 година.[7]

Теоретски ставови уреди

Марсел Мос и Емил Диркем

Студиите на Марсел Мос под неговиот вујко Диркем во Бордо довела до нивна заедничка работа на Примитивната класификација која била објавена во Année Sociologique. Во ова дело, Мос и Диркем се обиделе да создадат француска верзија на социологијата на знаењето, илустрирајќи ги различните патеки на човековата мисла поведени од различни култури, особено како просторот и времето се поврзани со општествените обрасци. Тие ја насочиле својата студија на племенските општества со цел да постигнат длабочина.

Додека Мос се нарекувал себеси како Диркем, тој ја толкувал школата на Диркем како своја. Неговите рани дела ја одразуваат зависноста од школата на Диркем, но бидејќи се читале повеќе дела, вклучително и необјавени текстови, Мос претпочитувал да започнува многу проекти и често да не ги завршува. Мос како член на Колективистите, Француската работничка партија и Револуционерната социјалистичка работничка партија повеќе се занимавал со политика отколку неговиот вујко. Неговиот политички ангажман довел до и по Првата светска војна.[9]

Дарот

Мос е заслужен за неговата аналитичка рамка која е окарактеризирана како поеластична, посоодветна за примена на емпириски студии и поплодна од неговите претходни студии со Диркем. Неговото дело спаѓа во две категории, едната е главните етнолошки дела за размена како симболичен систем, техниките на телото и категоријата на личноста, а втората е методологијата на општествените науки.[10] Во неговото класично дело Подарокот, Мос тврдел дека подароците никогаш не се вистински бесплатни, туку човечката историја е полна со примери на подароци што доведуваат до реципрочна размена. Познатото прашање што го поттикнало неговото истражување за антропологијата на подарокот било: „Каква моќ се наоѓа во дадениот предмет што го натера примателот да му врати?“.[11] Одговорот е едноставен: подарокот е „тотална увереност“ (види закон за облигационите односи ), проткаена со „духовни механизми“, привлекувајќи ја честа и на давателот и на примателот (поимот „вкупно уверување“ или „вкупен општествен факт“ (fait social total) кој бил измислен од неговиот ученик Морис Ленхард по општествениот факт на Диркем). Ваквите односи ги надминуваат поделбите меѓу духовното и материјалното на начин што, според Мос, е речиси „магичен“. Давателот не дава само предмет, туку дава и дел од себе, бидејќи предметот е нераскинливо врзан за давателот: „предметите никогаш не се целосно одвоени од луѓето што ги разменуваат“ (1990:31). Поради оваа врска помеѓу давателот и подарокот, чинот на давање создава социјална врска со обврска за возврат од страна на примачот. Да не се возвраќа значи да се изгуби честа и статусот, но духовните импликации можат да бидат уште полоши: во Полинезија, неуспехот да се возврати значи да се изгуби маната, духовниот извор на авторитет и богатство. Да се цитира резимето на Голдман-Ајда, „Мос направи разлика помеѓу три обврски: давање, неопходниот почетен чекор за создавање и одржување на општествени односи; примање, за да одбиеш да добиеш значи да ја отфрлиш социјалната врска; и возврати со цел да ја покажеш својата сопствена либералност, чест и богатство“ (2018:341). Мос опишува како општеството е заслепено од идеологијата, и затоа системот на престации опстојува во општествата кога се работи за економијата. Установите се засноваат на единството на поединците и општеството, а капитализмот почивa на неодржливо влијание врз желбите на поединецот. Наместо да се насочува на пари, Мoс ја опишува потребата да се насочува на вкупните општествени факти, кои се правни, економски, религиозни и естетски факти кои го оспоруваат социолошкиот метод.[7]

Важен поим во концептуализацијата на Мос за размена на подароци е она што Грегори (1982, 1997) го нарекува „неотуѓивост“. Во стоковната економија постои силно разграничување меѓу предметите и лицата преку поимот приватна сопственост. Предметите се продаваат, што значи дека сопственичките права се целосно пренесени на новиот сопственик. Предметот со тоа станал „отуѓен“ од неговиот првичен сопственик. Меѓутоа, во економијата на подароци, предметите што се даваат се неотуѓени од давателите; тие се „позајмени наместо продадени и отстапени“. Фактот дека идентитетот на давателот е секогаш поврзан со дадениот предмет што предизвикува подарокот да има моќ што го принудува примателот да возврати. Бидејќи подароците се неотуѓиви, тие мора да се вратат; чинот на давање создава подарок-долг кој треба да се врати. Поради ова, идејата за очекувано враќање на подарокот создава врска со текот на времето помеѓу две лица. Со други зборови, преку давање подароци, еволуира социјална врска за која се претпоставува дека ќе продолжи низ просторот и времето до идниот момент на размена. Затоа, размената на подароци води до взаемна меѓузависност помеѓу давателот и примателот. Според Мос, „бесплатниот“ подарок што не се враќа е контрадикција бидејќи не може да создаде општествени врски. Следејќи ја Диркемовата потрага за разбирање на социјалната кохезија преку концептот на солидарност, аргументот на Мос е дека солидарноста се постигнува преку социјалните врски создадени со размена на подароци. Мос нагласува дека размената на подароци произлезе од волјата за приврзување на други луѓе – „да ги стави луѓето под обврски“, бидејќи „теоретски таквите подароци се доброволни, но всушност тие се даваат и се враќаат под обврска“.[12]

Избрани дела уреди

  • Essai sur la nature et la fonction du sacrifice, (со Анти Ибер) 1898.
  • La sociologie: objet et méthode, (со Пол Фоконе) 1901.
  • De quelques formes primitives de classification, (со Емил Диркем) 1902.
  • Esquisse d'une théorie générale de la magie, (со Анти Ибер) 1902.
  • Essai sur le don, 1925.
  • Les techniques du corps, 1934. Marcel Mauss, "Les techniques du corps" (1934) Journal de Psychologie 32 (3–4). Reprinted in Mauss, Sociologie et anthropologie, 1936, Paris: PUF.
  • Sociologie et anthropologie, (избрани пишани состави) 1950.
  • Manuel d'ethnographie. 1967. Editions Payot & Rivages. (Manual of Ethnography 2009. Преведено од Н. Џ. Ален. Berghan Books.)

Поврзано уреди

Наводи уреди

  1. ↑ Hughes, Alex; Reader, Keith, уред. (1998). „anthropology and ethnology“. Encyclopedia of Contemporary French Culture. Лондон и Њујорк: Routledge. стр. 16. ISBN 978-1-134-78865-1.
  2. ↑ Moebius, Stephan; Nungesser, Frithjof (2014): ‚La filiation est directe‘ – L’influence de Marcel Mauss sur l’œuvre de Claude Lévi-Strauss. In: Eric Brian, Stephan Moebius, Frithjof Nungesser and Florence Weber (Eds.): Relire Mauss/Relektüren von Marcel Mauss. Trivium. Revue franco-allemande de sciences humaines et sociales. Deutsch-französische Zeitschrift für Geistes- und Sozialwissenschaften. http://trivium.revues.org/4836. See also Barth, Fredrik (2005). One Discipline, Four Ways: British, German, French, and American Anthropology. University of Chicago Press, p. 208.
  3. ↑ Fournier, Marcel (1994). Marcel Mauss: A Biography. Франција: Arthème Fayard. ISBN 0691117772.
  4. ↑ Sica, Alan. Social Thought: From Enlightenment to the Present. стр. 306.
  5. ↑ 5,0 5,1 Scott, John. Fifty Key Sociologists: The Formative Theorists.
  6. ↑ (Фурние 2006: 175)
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 Hart, Keith (2007). Marcel Mauss: In Pursuit of the Whole. Anthropology, Goldsmiths University of London.
  8. ↑ Cashmore, Ellis; Rojek. Dictionary of Cultural Theorists. Chris.
  9. ↑ Fournier, Marcel (1994). Marcel Mauss: A Biography. Италија: Arthème Fayard.
  10. ↑ Cashmore, Ellis; Rojek, Chris. Dictionary of Cultural Theorists.
  11. ↑ Mauss, Marcel (2002). The Gift: The Form and Reason for Exchanges in Archaic Societies (PDF). Лондон: Routledge. стр. 4. ISBN 978-0-203-71568-0.
  12. ↑ „D. Walczak. 2015. The process of exchange, solidarity and sustainable development in building a community of responsibility. Mediterranean Journal of Social Sciences, 6 (1S1), p. 506“. Архивирано од изворникот на 8 February 2015.

 

Надворешни врски уреди

Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Марсел_Мос&oldid=4984870“