Киргиска азбука
Киргиска азбука е термин кој се користи да се означат три различни писма кои се користат/ користеле за запишување на киргискиот јазик. Во Киргистан, јазикот се пипува со кирилица, каде ова писмо е официјално на целата територија на државата. Во минатото јазикот се пишувал и со латинично писмо, но денес е скоро во целосна неупотреба. Во НР Кина, во Автономната префектура Кизилу-Киргиз, киригискиот јазик официјално се пишува со персиско-арапско писмо.
Арапското писмо било традиционално за запишување на киргискиот јазик до воведувањето на првата латинична азбука во 1927 година. Подоцна латиницата била заменета со кирилица, а денес арапското писмо останало во употреба само во Кина.[1]
Азбука
уредикирилица | кирилично име | арапско писмо[2] | транслитерација | латиница (1928—1940) |
МФА |
А а | а | ا | A a | A a | /ɑ/ |
Б б | бе | ب | B b | B в | /b/, [w], [v] |
В в | ве | ۋ | V v | V v | /v/ |
Г г | ге | گ ع* |
G g | G g, Ƣ ƣ | /ɡ/ [ʁ] |
Д д | де | د | D d | D d | /d/ |
Е е | e | ه | E e | E e | /je/, /e/ |
Ё ё | ё | يو | Yo yo | Yo yo | /jo/ |
Ж ж | же | ج | J j | Ç ç (Ƶ ƶ from 1938) | /dʒ/ |
З з | зе | ز | Z z | Z z | /z/ |
И и | и | ى | İ i | I i | /i/ |
Й й | ий | ي | Y y | J j | /j/ |
К к | ка | ك ق* |
K k | K k, Q q | /k/, [q], [χ] |
Л л | эл | ل | L l | L l | /l/ |
М м | эм | م | M m | M m | /m/ |
Н н | эн | ن | N n | N n | /n/ |
Ң ң | ың | ڭ | Ñ ñ | Ŋ ŋ | /ŋ/ |
О о | о | و | O o | O o | /o/ |
Ө ө | ө | ۅ | Ö ö | Ɵ ɵ | /ø/ |
П п | пе | پ | P p | P p | /p/ |
Р р | эр | ر | R r | R r | /r/ |
С с | эс | س | S s | S s | /s/ |
Т т | те | ت | T t | T t | /t/ |
У у | у | ۇ | U u | U u | /u/ |
Ү ү | ү | ۉ | Ü ü | Y y | /y/ |
Ф ф | эф | ف | F f | F f | /f/ |
Х х | ха | ح | H h | X x (H h before 1938) | [χ] /k/ |
Ц ц | це | تس | C c | Ts ts | /ts/ |
Ч ч | че | چ | Ç ç | C c | /tʃ |
Ш ш | ша | ش | Ş ş | Ş ş | /ʃ/ |
Щ щ | ща | - | Şç şç | Şc şc | /ʃtʃ/, /ʃː/ |
Ъ ъ | ажыратуу белгиси | - | - | - | (no phonemic value; only found in borrowings) |
Ы ы | ы | ى | İ i | Ь ь | /ɯ/ |
Ь ь | ичкертүү белгиси | - | - | - | (no phonemic value; only found in borrowings) |
Э э | э | ه | É é | E e | /e/ |
Ю ю | ю | يۋ | Yu yu | Yu yu | /ju/, /jy/ |
Я я | я | يا | Ya ya | Ya ya | /ja/, /jɑ/ |
- К - ك се менува во ق ако претходно има а, о, у, ы.
- Г - گ се менува во ع ако претходно има а, о, у, ы.
Примери
уредикирилица | персиско-арапско | транслитерација | македонски |
Бардык адамдар өз беделинде жана укуктарында эркин жана тең укуктуу болуп жаралат. Алардын аң-сезими менен абийири бар жана бири-бирине бир туугандык мамиле кылууга тийиш. | باردىق ادامدار ۅز بەدەلىندە جانا ۇقۇقتارىندا ەركىن جانا تەڭ ۇقۇقتۇۇ بولۇپ جارالات.۔ الاردىن اڭ-سەزىمى مەنەن ابئيىرى بار جانا بئرى-بئرىنە بئر تۇۇعاندىق مامئلە قىلۇۇعا تئيىش. | Bardyk adamdar öz bedelinde jana ukuktarynda erkin jana teň ukuktuu bolup jaralat. Alardyn aň-sezimi menen abiýiri bar jana biri-birine bir tuugandyk mamile kyluuga tiýiş. | Сите човечки суштества се раѓаaт слободни и еднакви по достоинство и права. Tие се обдарени со разум и совест и треба да се однесуваaт еден кон друг во дуxот на општочовечката припадност. |
Арапско писмо
уредикиргиско име | транслитерација | МФА | крајна | средна | почетна | самостојна |
---|---|---|---|---|---|---|
a | [a] | ﺎ | ﺎ | ا | ||
b | [b] | ﺐ | ﺒ | ﺑ | ﺏ | |
p | [p] | ﭗ | ﭙ | ﭙ | پ | |
n | [n] | ﻦ | ﻨ | ﻧ | ﻥ | |
t | [t] | ﺖ | ﺘ | ﺗ | ﺕ | |
j | [ʒ] | ﺞ | ﺠ | ﺟ | ﺝ | |
č / ch | [t͡ʃ] | ﭻ | ﭽ | ﭼ | ﭺ | |
ĥ / x | [χ] | ﺢ | ﺤ | ﺣ | ﺡ | |
f | [ɸ] | ﻒ | ﻔ | ﻓ | ﻑ | |
q | [q] | ﻖ | ﻘ | ﻗ | ﻕ | |
ġ | [ʁ] | ﻊ | ﻌ | ﻋ | ﻉ | |
k | [k~q] | ﮏ | ﮑ | ﮐ | ک | |
g | [ɡ~ʁ] | ﮓ | ﮕ | ﮔ | گ | |
ṅ / ng | [ŋ] | ڭ | ||||
l | [l] | ﻞ | ﻠ | ﻟ | ﻝ | |
m | [m] | ﻢ | ﻤ | ﻣ | ﻡ | |
o | [o] | ﻮ | ﻮ | و | و | |
ö / oe | [ø] | ۅ | ||||
u | [u] | ۉ | ||||
ü | [y] | ﯗ | ||||
v | [v] | ﯞ | ||||
s | [s] | ﺲ | ﺴ | ﺳ | ﺱ | |
š / sh | [ʃ] | ﺶ | ﺸ | ﺷ | ﺵ | |
d | [d] | ﺪ | ﺪ | ﺩ | ﺩ | |
r | [r] | ﺮ | ﺮ | ﺭ | ﺭ | |
z | [z] | ﺰ | ﺰ | ﺯ | ﺯ | |
e | [je/e] | ﻪ | ﻬ | ﻫ | ﻩ | |
ı(b) | - | ﻯ | ||||
o(f) | [y] | ﯗﺀ | ||||
i(f) | ﻰﺋ | |||||
y | [j] | ي | ﻴ | ﻳ | ﻲ | |
i/ı | ﻯ | ﻯ | ||||
- | ء | |||||
() | (la) | ([]) | () | () | () | (ﻻ) |
Наводи
уреди- ↑ Minglang Zhou (2003). Multilingualism in China: the politics of writing reforms for minority languages, 1949-2002. Published Walter de Gruyter. стр. 149. ISBN 3-11-017896-6. Посетено на 2011-01-01.
- ↑ Kyrgyz alphabet, language and pronunciation
Поврзано
уредиНадворешни врски
уреди- Претворач за киргиска кирилица-латиница-арапско писмо
- Киргиски писма Архивирано на 13 мај 2008 г.
- Киргиско мрежно место на арапски Архивирано на 29 април 2009 г.
Оваа статија за писмо е никулец. Можете да помогнете со тоа што ќе ја проширите. |