Паргали Ибрахим-паша
Паргали Ибрахим-паша (турски: Pargalı İbrahim Paşa; исто така „Ибрахим-паша од Парга“; 1493 — 15 март 1536) познат и како Френк Ибрахим-паша („Европеецот“), Макбул Ибрахим-паша („Омилениот“), кое подоцна било променето во Мактул Ибрахим-паша („Погубениот“) по неговото погубување во Топкапи-сарај — првиот Голем везир на Отоманското Царство назначен од султанот Сулејман Величествениот.
| Паргали · Френк · Макбул · Мактул · Дамат Ибрахим Паша | |
|---|---|
| |
| Графика на Ибрахим-паша | |
| Голем везир на Отоманското Царство | |
| На должноста 27 јуни 1523 – 14 март 1536 | |
| Монарх | Сулејман I |
| Претходник | Пири Мехмед-паша |
| Наследник | Ајас Мехмед-паша |
| Отомански управител на Египет | |
| На должноста 1525–1525 | |
| Монарх | Сулејман I |
| Претходник | Ѓузелце Касим-паша |
| Наследник | Ѓузелце Касим-паша |
| Лични податоци | |
| Роден(а) | 1493 Парга, Венецијанска Република |
| Починал(а) | 15 март 1536 Цариград, Отоманско Царство |
| Националност | Отоман |
| Сопружник | Султанија Хатиџе |
| Деца | Ханим Султан Фулане Султан |
| Вероисповед | ислам, претходно православие |
| Етничка припадност | Грк |
Ибрахим, роден како христијанин, бил заробен во неговата младост. Тој и Сулејман станале блиски пријатели како деца. Во 1523 година, Сулејман го назначил Ибрахим како Голем везир, заменувајќи го Пири Мехмед-паша, кој бил назначен во 1518 година од таткото на Сулејман, претходниот султан Селим I. Ибрахим останал во служба наредните 13 години. Се здобил со моќ и влијание како малкумина од другите големи везири на Царството, но во 1536 година бил погубен по наредна на Сулејман и неговиот имот бил конфискуван од државата.
Животопис
уредиИбрахим бил Грк роден во семејство на грчки православни христијани во Парга, Епир, северна Грција, тогаш дел од Венецијанската Република.[1][2][3][4][5][6]
Бил син на морнар во Парга и како дете бил земен од пирати и продаден како роб на палатата во Маниса во западна Анадолија, каде биле образувани отоманските принцови. Таму се спријател со принцот Сулејман, кој бил на иста возраст. Ибрахим го добил своето образование во отоманскиот двор и станал полиглот и полимат. По стапувањето на Сулејман на отоманскиот престол во 1520 година добил различни функции, а првата била соколар на Султанот. Ибрахим ги докажал своите вештини во бројни дипломатски средби и воени борби и набрзо бил унапредуван толку брзо поради што го молел Сулејман да не го унапредува толку брзо од страв поради љубомора и непријателство од другите везири, кои ги очекувале некои од тие титули за нив. Задоволен од прикажаната скромност на Ибрахим, Сулејман наводно се заколнал дека никогаш нема да биде осуден на смрт во текот на неговото владеење. Откако бил назначен за голем везир, Ибрахим-паша продолжил да добива други дополнителни задачи и титули од султанот (како титулата „сераскер“) и неговата моќ во Отоманското Царство станала апсолутна скоро како и на неговиот господар.
Откако неговиот соперник Хаин Ахмед-паша, управител на Египет, објавил независност од Отоманското Царство и бил погубен во 1524 година, Ибрахим-паша патувал до Египет во 1525 година и го реформирал граѓанскиот и воено-административниот систем на Египет. Издал декрет, Kanunname, со кој го објавил системот.[7][8]
Иако се оженил со сестрата на Сулејман, Султанија Хатиџе, и со тоа младоженец (дамат) на Отоманската династија, оваа титула не е често користена од историчарите, веројатно со цел да не се помеша со други големи везири со исти имиња (Дамат Ибрахим-паша и Невшехирли Дамат Ибрахим-паша). Обично е нарекуван како „Паргали Ибрахим-паша“ или „Френк (Европеецот) Ибрахим-паша“ поради неговите вкусови и однесување. Сепак, и други име му било дадено, како „Макбул Мактул“ (омилен и убиен) Ибрахим-паша.
Неговата палата, која се наоѓа на западната страна на хиподромот во Истанбул, била претворена во Турски и исламски музеј на уметноста.
Дипломатски, работата на Ибрахим со западниот христијански свет била целосен успех. Претставувајќи се како „вистинската моќ зад Отоманското Царство“, Ибрахим користел различни тактики за преговарање со предводниците на католичките сили. Венецијанските дипломати дури и го нарекувале како „Ибрахим Величествениот“, варијанта од прекарот на Сулејман. Во 1533 година го убедил Карло V да ја предаде Унгарија како отоманска вазалска држава. Во 1535 година го завршил монументалниот договор со Франсоа I кој ѝ дал трговски права на Франција во Отоманското Царство во замена за заедничка акција против Хабсбурзите. Овој договор ќе ги означи почетокот на заедничките француско-османлиски поморски маневри, вклучувајќи ги сместувањето на отоманската флота во јужна Франција (во Тулон) во текот на зимата 1543–1544.
Вешт командант во војската на Сулејман, на крајот влегол во судир поради непретпазливот во текот на војната против династијата Сефевиди во текот на Отоманско-персиската војна, кога си доделил титула која го вклучувала зборот „султан“ (прифаќањето на титулата „сераскер султан“ било гледано како грев од Сулејман).[9] Друг конфликт настанал кога Ибрахим и неговиот поранешен ментор, Искендер Челеби, во повеќе наврати се спротивставиле со воедното водство во текот на војната. Овие инциденти започнале низа настани, кои резултирале во негово погубување во 1536 година, тринаесет години по неговото поставување како голем везир. (Искендер Челеби бил исто така погубен една година порано во 1535 г.) Било наведено и од бројни извори дека Ибрахим-паша бил жртва на интригите на Рокселана (жената на султанот) и влијанието на суверенот, особено во поглед на поддршката на Ибрахим на Шехзаде Мустафа, првиот син на Сулејман и наследник на престолот. Шехзаде Мустафа бил обвинет за предавство и задавен до смрт по наредба на неговиот татко на 6 октомври 1553 година, преку низа завери пуштени од Рокселана (која сакала еден од нејзините синови да стане следен султан, наместо Мустафа, кој бил син на Махидевран Султан).
Иако Ибрахим-паша долго бил преобратен во ислам, одржувал некои врски со неговите христијански корени, носејќи ги дури и неговите христијански родители да живеат со него во османлиската престолнина.[4]
Бидејќи Сулејман се заколнал дека нема да го одземе животот на Ибрахим во текот на неговот владеење, добил фатва од локален верски водач, која му овозможувала да ја повлече заклетвата со изградба на џамија во Цариград. Сулејман подоцна жалел за погубувањето на Ибрахим и тоа е забележливо во неговите песни, во кои дури и по 20 години, истакнува теми за пријателство и доверба помеѓу пријатели и често има имиња слични на Ибрахим-паша.
Медиуми
уреди- Во позната турска телевизиска серија Величествениот султан, Паргали Ибрахим-паша е одигран од глумецот Окан Јалабик.
Поврзано
уреди- Турски и исламски музеј на уметноста, порано Палата Паргали Ибрахим-паша
- Список на Големи везири на Отоманското Царство
Наводи
уреди- ↑ Margaret Rich Greer, Walter Mignolo, Maureen Quilligan. Rereading the Black Legend: the discourses of religious and racial difference in the Renaissance empires., University of Chicago Press, 2007. ISBN 978-0-226-30722-0, p. 41: "Ibrahim Pasha, his intimate and grand vezir, a Greek from Parga in Epirus"
- ↑ Willem Frederik Bakker.Studia Byzantina et Neohellenica Neerlandica. BRILL, 1972. ISBN 978-90-04-03552-2 ,p. 312
- ↑ Roger Bigelow Merriman.Suleiman the Magnificent 1520-1566. READ BOOKS, 2008. ISBN 978-1-4437-3145-4, p. 76
- ↑ 4,0 4,1 Walter G. Andrews, Najaat Black, Mehmet Kalpaklı.Ottoman lyric poetry: an anthology. University of Washington Press, 2006. ISBN 978-0-295-98595-4, p. 230.
- ↑ Machiel Kiel. on the Ottoman architecture of the Balkans. Variorum, 1990. ISBN 9780860782766, p. 416.
- ↑ Ostle, Robin (2008-10-14). Sensibilities of the Islamic Mediterranean: self-expression in a Muslim culture from post-classical times to the present day. I.B. Tauris. стр. 75. ISBN 978-1-84511-650-7. Посетено на 11 December 2011.
- ↑ Raymond, André (2001). Cairo: City of History. Translated by Willard Wood (Harvard. изд.). Cairo, Egypt; New York: American University in Cairo Press. стр. 191. ISBN 978-977-424-660-9.
- ↑ Holt, P. M.; Gray, Richard (1975). Fage, J.D.; Oliver, Roland (уред.). „Egypt, the Funj and Darfur“. The Cambridge History of Africa. London, New York, Melbourne: Cambridge University Press. IV: 14–57. doi:10.1017/CHOL9780521204132.003.
- ↑ Kinross, 230.
| Политички функции | ||
|---|---|---|
| Претходник Пири Мехмед-паша |
Голем везир на Отоманското Царство 27 јуни 1523 — 14 март 1536 |
Наследник Ајас Мехмед-паша |
| Претходник Ѓузелце Касим-паша |
Отомански управител на Египет 1525 |
Наследник Ѓузелце Касим-паша |