Збороред
Збороред[1] — поим во лингвистиката кој се однесува на проучувањето на редоследот на синтаксните елементи на еден јазик, но и какви видови зборореди постојат меѓу јазиците. Главниот збороред кој е од интерес е „составниот редослед“ на дел-реченицата, односно релативниот редослед на подметот, предметот и прирокот, редоследот на придавките, броевите, показните зборови во именската фраза и останати прилози.
Некои јазици имаат релативно строг збороред, кои често се ослонуваат на редоследот за да се изразат некои граматички функции/ информации. Од другата страна пак, јазиците имаат флекција, односно користат афикси, имаат пофлексибилен збороред. Како и да е, секој јазик претпочита еден збороред кој се користи најчесто.[2]
Видови зборореди
уреди| збороред | македонски пример |
застапеност кај јазиците[3][4] |
јазици | |
|---|---|---|---|---|
| SOV | Томе писмо носи. | 45% | хинди, јапонски, латински | |
| SVO | Томе носи писмо. | 42% | македонски, англиски, кинески | |
| VSO | Носи Томе писмо. | 9% | хебрејски, ирски, запотечки | |
| VOS | Носи писмо Томе. | 3% | фиџиски, малгашки | |
| OVS | Писмо носи Томе. | 1% | апалајски, тамилски | |
| OSV | Писмо Томе носи. | 0% | јамамадиски, вараоански | |
Постојат повеќе видови зборореди, кои се класифицираат од најчесто застапени до најретко застапени:
- подмет-предмет-прирок — најчесто застапен меѓу јазиците. Некои од јазиците кои го користат овој збороред се: јапонски јазик, турски јазици, баскиски јазик, дравидски јазици, персиски јазик, латински јазик и сл.
- подмет-прирок-предмет — застапен во македонскиот, англискиот, романските јазици, кинескиот јазик и сл.
- прирок-предмет-подмет — застапен во арапскиот јазик, келтските јазици и хавајскиот јазик, меѓу другите.
- прирок-предмет-подмет — застапен во фиџискиот и малгашкиот јазик.
- предмет-прирок-подмет — застапен во тамилскиот јазик.
- предмет-подмет-прирок — застапен во јамамадискиот јазик.
Наводи
уреди- ↑ „збороред“ — Дигитален речник на македонскиот јазик
- ↑ Comrie, 1981
- ↑ Introducing English Linguistics International Student Edition by Charles F. Meyer
- ↑ Russell Tomlin, "Basic Word Order: Functional Principles", Croom Helm, London, 1986, page 22
Дополнителни информации
уреди- A collection of papers on word order by a leading scholar, some downloadable
- Basic word order in English clearly illustrated with examples.
- Language Universals and Linguistic Typology: Syntax and Morphology – Bernard Comrie (1981) – this is the authoritative introduction to word order and related subjects.
- Order of Subject, Object, and Verb (PDF) A basic overview of word order variations across languages.
- Haugan, Jens Old Norse Word Order and Information Structure. Norwegian University of Science and Technology. 2001 ISBN 82-471-5060-3
- Song, Jae Jung (2012) Word order. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-87214-0 & ISBN 978-0-521-69312-7