Општини во Полска
Општината во Полска, наречена гмина (полски: gmina, мн. gminy) е третостепена и основна управна единица на државата. Во 2010 г. Полска имала вкупно 2.478 општини.[1] Поимот гмина доаѓа од германскиот збор „гемајнде“ (Gemeinde), со значење „општина“ или „заедница“[2].
Оваа единица е воведена во 1974 г. како замена за дотогашната помала единица „громада“ (gromada). Постојат три вида општини:
- градска општина (gmina miejska) која се состои едноставно од еден град
- градско-селска општина (gmina miejsko-wiejska) која се состои од помал град и околните села
- селска општина (gmina wiejska) која се состои само од села (поретко само од едно село).
Некои селски општини го имаат седиштето во град или гратче кое не се наоѓа на нивната територија. На пр. селската општина Агустув е со седиште во градот Аугустув, иако градот е градска општина сама по себе и со тоа не е дел од неа.
Законодавното и управно тело на секоја општина е општинскиот совет (rada gminy) или градскиот совет: (rada miasta) кај градовите. Извршната власт е во рацете на избран општински началник, наречен „вујт“ (wójt) кај селските, градоначалник (burmistrz) кај градските и градско-селските општини, или претседател (prezydent) во градовите со преку 400.000 жители. Една општина може да има помошни единици (jednostki pomocnicze) како потчинети управни единици. Во селските подрачја, тоа е началништвото (sołectwo), а во градските тоа е делницата (dzielnica) или населбата (osiedle); кај градско-селските општини, самиот град може да биде прогласено за помошна единица.
Видови задачи и цели
уредиСекоја општина има два вида надлежности: сопствени и поверени. Ова се работи на самоуправата во служба на граѓаните. Тие можат да бидат:
- задолжителни — задачи кои општината мора да ги врши, за кои мора да изготви буџет со цел да се задоволат јавните потреби на заедницата
- изборни — задачи кои се вршат според расположливоста на средства, а служат за поединечни потреби во месни размери (на одговорност на самата општина и исклучиво со свои средства).
Сопствени задачи
уредиПоважните сопствени задачи се работи како урбанизмот и просторното планирање, заштитата на животната средина, водостопанството, грижата за селските патишта, улиците, мостовите, плоштадите и сообраќајните помагала, канализацијата, комуналната хигиена, одржувањето на чистотата и редот, управувањето со отпадот, снабдувањето со струја и гас, јавниот превоз, здравството, социјалата помош, старечките домови, социјалните станови, образованието, културата, историските споменици и нивната заштита, рекреативните и туристичките места, пазариштата, јавното зеленило и парковите, гробиштата, полицијата, противпожарната служба и граѓанската заштита, како и застапување и промовирање на самоуправни иницијативи за соработка меѓу јавноста, општината и невладиниот сектор, односи со други заедници во странство итн.
Поверени задачи
уредиПоверените задачи ги подразбираат останатите јавни работи кои произлегуваат од потребите на државата, предвидени да се спроведат на месно ниво. Ваквите задачи се поверуваат согласно подзаконски акти, повелби и уредби донесени од владата, или пак со спогодба помеѓу самоуправната единица и централната власт.
Вкупен број на општини по видови
уреди| Број на општини по војводства | |||||||||||||||||
| Војводство | ДШ | КП | ЛЛ | ЛШ | ЛЃ | МП | МЗ | ОП | ПК | ПЛ | ПМ | ШЛ | СК | ВМ | ГП | ЗП | Полска |
| Градски општини | 36 | 17 | 20 | 9 | 18 | 15 | 35 | 3 | 16 | 13 | 25 | 49 | 5 | 16 | 19 | 11 | 307 |
| Градско-селски општини | 55 | 35 | 22 | 33 | 25 | 43 | 50 | 32 | 31 | 24 | 17 | 22 | 26 | 33 | 90 | 52 | 588 |
| Селски општини | 78 | 92 | 171 | 41 | 134 | 124 | 229 | 36 | 113 | 81 | 81 | 96 | 71 | 67 | 117 | 51 | 1.584 |
| Вкупно општини | 169 | 144 | 213 | 83 | 177 | 182 | 314 | 71 | 160 | 118 | 123 | 167 | 102 | 116 | 226 | 114 | 2.479 |
| од кои: селски општини со вонпштинско седиште | 14 | 13 | 17 | 5 | 15 | 9 | 15 | 0 | 12 | 12 | 13 | 0 | 1 | 15 | 11 | 8 | 160 |
Скратеници за војводствата:
ДШ: Долношлеско, КП: Кујавско-поморско, ЛЛ: Лублинско, ЛШ: Лубушко,
ЛЃ: Лоѓско, МП: Малополско, МЗ: Мазовско, ОП: Ополско,
ПК: Поткарпатско, ПЛ: Подласко, ПМ: Поморско, ШЛ: Шлеско,
СК: Светокришко, ВМ: Варминско-мазурско, ГП: Големополско, ЗП: Западнопоморско.
Најголеми и најмали општини
уреди| НАЈГОЛЕМА | Население (2006) |
Површина (км2) |
Густина (жит/км2) |
|---|---|---|---|
| Градска | Варшава (1.697.596) | Варшава (517,22) | Швјентохловице (4.156,80) |
| Селска | Хелмјец (24.344) | Валч (574,89) | Бучковице (542,70) |
| Градско-селска | Пјасечно (61.525) | Пиш (633,69) | Воломин (801,69) |
| Град во градско-селска општина | Ниса: Ниса (47.545) | Шчитна: Шчитна (80,38) | Сваженѕ: Сваженѕ (3.469,23) |
| Селски дел од градско-селска општина | Вјеличка: селски дел (28.864) | Пиш: селски дел (623,61) | Швјантники Гурне: селски дел (407,86) |
| НАЈМАЛА | Население (2006) |
Површина (км2) |
Густина (жит/км2) |
| Градска | Крињица Морска (1.364) | Гурово Илавецке (3,32) | Крињица Морска (11,74) |
| Селска | Ќисна (1.663) | Јејковице (7,59) | Лутовиска (4,63) |
| Градско-селска | Нове Варпно (1.559) | Швјантники Гурне (20,35) | Нове Варпно (7,88) |
| Град во градско-селска општина | Вишмјежице: Вишмјежице (892) | Ставишин: Ставишин (0,99) | Сураж: Сураж (28,94) |
| Селски дел од градско-селска општина | Нове Варпно: селски дел (363) | Сухедњув: селски дел (15,54) | Нове Варпно: селски дел (2,09) |
Наводи
уреди- ↑ Централна статистичка служба на Полска Архивирано на 11 јули 2007 г., 1 јануари 2006 г. (полски)
- ↑ Gemeinde — Германско-македонски речник, он.нет
Надворешни врски
уреди| „Општини во Полска“ на Ризницата ? |
- Површина и население на територијалните единици на Полска во 2006 г. — Централна статистичка служба, 1 јануари 2006 г. (стр. 49–151) (полски)
- Интерактивна карта на даночните приходи на општините во Полска во 2014 г. — forsal.pl (полски)