Викиликс
Оваа статија можеби бара дополнително внимание за да ги исполни стандардите за квалитет на Википедија. Ве молиме подобрете ја оваа статија ако можете. |
Викиликс е меѓународна непрофитна организација која издава преданија на приватни, тајни и доверливи медиуми од анонимни извори на известување и пропусти на вестите. Нејзиното мрежно место пуштена во 2006 година и раководена од страна на Саншајн Прес создаде база на податоци од повеќе од 1,2 милиони документи за една година од пуштањето во употреба. Организацијата ги опишува своите создавачи како мешавина од кинески опозиционери, новинари, математичари и технолози од компании во развој од Соединетите Американски Држави, Тајван, Европа, Австралија и Јужна Африка. Џулијан Асанж, австралиски интернет активист е главно опишан како нејзин директор. Викиликс беше првично пуштена како страна со уредувања од корисниците, но понатаму продолжи напредувачки како модел на потрадиционално објавување, и повеќе не прифаќаше ниту коментари од корисниците, ниту пак уредувања.
.jpg)
Во април 2010 година, Викиликс објави видео од инцидент во 2007. година во кој беа убиени ирачки граѓани и новинари од страна на американски воени сили на мрежната страница наречена Второстепено убиство. Во јули истата година Викиликс го објави дневникот за војната во Авганистан, компилација од повеќе од 76.900 документи за војната во Авганистан кои претходно не биле достапни за јавноста. Во октомври 2010. групацијата објави пакет од скоро 400.000 документи наречени ирачки воени дневници во согласност со поголемите главни медиумски организации. Во ноември 2010. година Викиликс започна со објавување на дипломатските врски на Стејт Департментот на САД.
Викиликс прими пофалби но исто така и критики. Организацијата доби бројни награди, вклчувајки ја новата медиумска награда во 2008. година „Економист„ и „Амнести„ меѓународна медиумска награда во Велика Британија во 2009. година. Во 2010. година дневните вести на Њујорк ја посочија Викиликс како страна која може „целосно да ги промени вестите, а Џулијан Асанж беше именуван за лице на годината од страна на читателите на Тајмс во 2010. година. Поддржувачите на Викиликс во медиумите ја пофалија организацијата за разоткривањето на државните тајни и тајните на соработка, зголемувањето на транспарентноста, поддршката во слободата на новинарството и засилувањето на демократскиот јавен говор, при тоа предизвикувајки ги моќните институции.
Во исто време, одредени владини лица ја критикуваа Викиликс поради разоткривањето на доверливи информации, загрозувањето на националната безбедност и изложувањето на ризик на меѓународната дипломатија. Некои организации за човекови права ја критикуваа Викиликс за несоодветно прозивање на имињата на цивилните лица кои работат со меѓународните сили. Некои новинари исто така го критикуваа забележителниот недостаток на издавачка дискреција при ослободувањето на илјадници документи наеднаш без доволна анализа. Во негативните јавни реакции во САД луѓето ја окарактеризираа организацијата како неодговорна, неморална и нелегална.
Историја
уредиОсновање
уредиИмето на областа Викиликс. орг беше регистрирано на 4 октомври 2006 година. Мрежно место беше откриена, и го издаде својот прв документ во декември 2006 година. На страната се вели дека е „основана од Кинески опозоционери, новинари, математичари и технолози од компании во развој, од САД , Тајван, Европа, Австралија и Јужна Африка. Создавачите на Викиликс не беа идентификувани формално. Тие беа претставени во јавноста во јануари 2007 година. Џулијан Асанж се опиша себеси како член на одборот на советници на Викиликс. Извештаите во Аустралианго нарекоа Асанж „основачот на Викиликс„. Според списанието „Вајрд„ доброволец рекол дека Асанж во неофицијален разговор се опишува себеси како „срцето и душата на организацијата, нејзиниот основач, филозоф, гласноговорник, оригинален основач, организатор, финансиер и се останато. Од јуни 2009 година страната има регистрирано преку 1 200 доброволци и го прикажа одборот на советници кој го содржеше Асанж и осум други луѓе. Еден од таквите членови на одборот на советници, Таши Намгиал Камситсанг, рече дека додека добивал мејлови од Викиликс тој никогаш не се согласил да биде советник. Филип Адамс, друг член на одборот, рече дека тој никогаш не го сретнал Асанж ниту пак некогаш бил прашан за совет и упатуваше на тоа дека одборот бил само „за замачкување на очите„. Од декември 2010 година одборот воопшто не се спомнува на мрежната страница на Викиликс.
Цел
уредиВикиликс изјави дека нивниот главен интерес е разоткривањето на угнетувачките режими во Азија, поранешниот Совестски блок, Африканските земји под Сахара и Средниот Исток, но исто така се очекува да бидат од помош на луѓето од сите региони кои сакаат да разоткријат неетичко однесување во нивните влади и здруженија. Во јануари 2007 година Мрежната страница објави преку 1,2 милиони пробиени документи кои се подготвуваа да бидат објавени. Еден напис во „Њујоркер„ вели: Еден од активистите на Викиликс поседувал опслужувач кој бил употребуван како алка за Тор Нетворк. Милиони тајни преноси поминувале низ него. Активистот забележал дека хакери од Кина ја употребуваат мрежата за да соберат информации за странските влади и почнал да го снима овој сообраќај. Само мал дел бил објавен на Викиликс, но почетната транжа послужила за основање на страната или како што Асанж знаел да каже:„ние имаме примено преку милион документи од тринаесет земји„. Асанж одговори на прашањето дека надгледувањето на Кинеските хакери одиграло главна улога во првите денови на Викиликс велејќи:препишувањето е неточно. Таквите факти се потпираат на тоа дека во истрагата од 2006 година околу Кинеската шпионажа беше вмешан и еден од нашите контакти. Некаде околу грст или пак ни толку од тие документи беа објавени на Викиликс. Невладините цели на кинеска шпионажа, како на пример Тибетските организации беа информирани (од наша страна). Групата постепено ослободи други бројни значајни документи кои станаа нови точки на дневен ред на вестите на насловната страна, рангирајки се од документацијата за трошоци за опрема и поседување на војната во Авганистан до корупцијата во Кенија. Главната цел на организацијата е да се осигура дека дојавувачите и новинарите нема да бидат затворени поради испраќање на осетливи и доверливи документи, како што се случи со Кинескиот новинар Ши Тао кој беше осуден на 10 години во 2005 година заради издавање на и-мејл од Кинеските власти во врска со годишнината од масакрот на плоштадот Тиананмен. Проектот донесе споредба со разоткриените документи за Пентагон на Даниел Елсберг во 1971 година. Во САД разоткривањето на некои документи може да биде законски заштитено. Американскиот Уставен Суд изгласа дека Уставот гарантира анонимност, барем во областа на политичката сфера. Авторот и новинар Витли Стрибер зборуваше за придобивките од проектот Викиликс, велеќи дека „ разоткривањето на владин документ може да значи затвор,но затворските казни можат да бидат прилично кратки„. Меѓутоа постојат многу места каде би можело да значат долго затворање , па дури и смрт како во Кина, делови од Африка и Средниот Исток.
Финансирање
уредиНа 24 декември 2009 година Викиликс најави скратување на трошоците, и го стопираше целосно пристапот до страната освен опцијата за поднесување на нов материјал. Претходно објавуваниот материјал повеќе не беше достапен, иако одреден дел можеше да се види преку неофицијални прозорци. Викиликс објави на своето мрежно место дека целосно ќе продолжи со работа откако ќе бидат покриени оперативните трошоци. Викиликс гледаше на ова како еден вид на удар „за да се осигура дека секој којшто е вмешан ќе престане со нормалното работење и ќе почне со собирањето на приходи„. Организацијата првично планираше да се соберат средства до 6 јануари 2010 година, но не ги собра дури до 3 февруари 2010 година кога Викиликс објави дека целта за собирање на минимални средства е постигната. На 22 јануари 2010 година,ПејПал ги сопре сите донации на сметката на Викиликс и ги замрзна своите имоти. Викиликс рече дека ова се случувало и порано, и тоа без некоја посебна причина. Сметката беше обновена на 25 јануари 2010 година. На 18 мај 2010 година, Викиликс објавија дека го повратиле своето мрежно место и архивата. Така да од јуни 2010 година, Викиликс беше финалист за доделување на повеќе од половина милон долари од фондацијата на Џон С. и Џејмс Л. но не успејаа да победат. Викиликс коментирше преку Твитер„ Викиликс беше највисоко рангираниот проект на Најт предизвикот, силно препорачан на одборот но не доби финансирање. Е ајде сфатете го тоа. . „Викиликс објави дека фондацијата „Најт„ ја доделиле наградата на „12-те доделувачи кои би влијаеле на иднината на вестите, а не на Викиликс„ и запрашаа дали фондацијата „Најт„ бараат впечаток. Гласноговорникот на фондацијата „Најт„ оспори делови од изјавата на Викиликс велејќи дека Викиликс не биле препорачани од одборот на вработени на „Најт„. Меѓутоа тој одби да каже дали проектот на Викиликс бил највисоко рангиран на советничката табела на „Најт„ која се состои од луѓе кои не се во персоналот, меѓу кои и новинарот Џенифер 8, Ли кој претходно работел за Викиликс со новинарите и со страните на друштвените мрежи.
Оперативни предизвици
уредиНа 17 јули Џејкоб Апелбаум зборуваше во името на Викиликс на конференцијата одржана во Њујорк во 2010 година наречена Хакерите на планетата Земја, како замена за Асанж поради присуството на федерални агенти на конференцијата. Тој објави дека системот за поставки на Викиликс е повторно пуштен, откако бил привремено запрен. На изненадување Асанж беше говорник на ТЕД конференцијата во Оксфорд, и потврди дека страната почна повторно да прифаќа измени. По враќањето во САД од Холандија, на 29 јули, Апелбаум беше задржан три часа на аеродромот од страна на Американски агенти, според анонимни извори. Изворите и кажале на Си нет дека му била претресувана торбата на Апелбаум, сметкопотврдите од неговата торба биле фотокопирани, неговиот лап топ бил пребаруван, иако недоверливо во секој случај. Апелбаум гласно одбил да зборува без присуство на адвокат, и не му било дозволено да оствари телефонски повик. Неговите три телефони му биле веднаш одземени и не му биле вратени. На 31 јули тој зборуваше на Дефкон конференцијата и спомна дека неговиот телефон бил замрзнат. По говорот, му пријдоа двајца ФБИ агенти и го испрашуваа. Асанж призна дека практикувањето на поставување на доверливи информации на интернет може да доведе еден ден мрежната страница да има „крв на своите раце„Тој ја произнесе можноста дека потенцијалот да спаси животи, сепак, ја пренесува опасноста на невините„. Понатаму Викиликс ги отслика независните истражувања кои не успеале да најдат докази во кои се повредени цивили како последица на активностите на Викиликс. Во 2010 година скоро дузина од клучните поддржувачи на Викиликс ја напуштија страната, најзабележително, Даниел Домшеит-Берт кој го напушти формирањето на Оупенликс. ком новата разоткривачка организација и мрежно место со различен менаџмент и дистрибуирачка филозофија.
Администрација
уредиСпоред интервјуто во јануари 2010 година, тогашниот тим на Викиликс се состоел од пет вработени со постојано работно време и од околу 800 привремени работници, од кои ниту еден не бил плаќан. Викиликс нема официјално седиште. Годинешните трошоци изнесуваат околу 200 000 евра, главно за опслужувачи и бирократија, но достигнувале и до 600 000 евра доколку моменталната работа од доброволците била наплатена. Викиликс не плаќа за адвокати, поради стотиците илјади долари за законодавна поддршка донирани од медиумски организации како што се Друштвото на новинари, Лос Анџелес Тајмс и Здружението на националните издавачи на весници. Единствениот доток на приходи е од донации, но Викиликс планира да додаде аукциски модел за продажба на предвремен пристап до документи. Холандската фондација Вау помага во пренесувањето на донациите до Викиликс. Во јули 2010 година, фондацијата изјави дека Викиликс не прима пари за лични трошоци, туку само за хардвер, патувања и проширување на врските. Како што еден член во „Технолошко око„ напиша: како доброволна донација под Германскиот закон, донациите за Викиликс можат да бидат остварени до фондацијата. Средствата се чуваат во прибежиште и се даваат на Викиликс по отворањето на страната која би содржела документи како доказ за плаќањето. Фондацијата не исплаќа каков било вид на плата ниту пак дава некаков надоместок за персоналот на Викиликс, поткрепувајќи ја изјавата на поранешниот Германски претставник Даниел Шмит [вистинско име Даниел Дормшеит-Берг] на националната телевизија дека севкупниот персонал работи доброволно, дури и говорниците. Сепак, во 2010 година Холандската фондација Вау утврди дека 4 постојани работници, вклучувајќи го и Џулијан Асанж, почнале да примаат плата.
Проблеми околу водењето на страната
уредиВо врка со Викиликс, постои јавно несогласување помеѓу основачот и гласноговорник Џулијан Асанж и Даниел Дормшеит-Берг, поранешниот германски претставник на страната кој беше суспендиран од страна на Асанж. Дормшеит-Берг на 28 септември 2010 година објави дека ја напушта организацијата поради внатрешни несогласувања околу раководењето со страната.
Вдомување
уредиВикиликс се опишуваат себеси како „нецензуриран систем за проток на некопирани масовни документи„. Страната е достапна на повеќе опслужувачи и различни имиња на области, проследено од голем број на напади на денајл-оф услугата и преќинувања од страна на разновидни услужници на Системот за Имиња на Областа (СИО). Моментално Викиликс е водена од Пи Ар Кју, Шведска компанија која овозможува „висока сигурност и услови за водење без поставување на прашања„За Пи Ар Кју се вели дека „нема скоро никакви податоци за својата клиентела и води сметка само за неколку од своите членови„. опслужувачите се распространети низ светот со локација на централниот опслужувач во Шведска. Џулијан Асанж рече дека опслужувачите се сместени во Шведска (и во други земји) „особено заради тоа што тие земји нудат законска заштита околу публикувањата на страната„. Тој зборува за Уставот на Шведска, кој им овозможува на обезбедувачите на податоци целосна законодавна поддршка. Според Шведскиот закон е забрането било кое административно тело да има прашања околу изворите за било кој весник. Овие закони и водењето од страна на Пи Ар Кју, го отежнуваат отстранувањето на Викиликс од интернет. Понатаму, Викиликс ги одржува своите опслужувачи на неоткриени локации, не води записник и употребува војнички-градена енкрипција за да ги заштити изворите и другите доверливи информации”. Ваквите уредувања се нарекуваат „водења отпорни на куршум”. На 17 август 2010 година, беше објавено дека Шведската Пиратска Партија ќе ги води и управува повеќето од новите опслужувачи на Викиликс. Партијата донираше опслужувачи и проширувања на врските без никакво плаќање. Техничари од партијата ќе бидат задолжени за одржувањето и работата на опслужувачите. Одредени опслужувачи се сместени во подземен јадрен бункер во Стокхолм. Откако страната стана цел на напади на денајл-оф службата од страна на хакерите од нивните стари опслужувачи, Викиликс ја предаде страната на опслужувачите од Амазон. Сепак подоцна мрежната страница беше исфрлена од опслужувачите на Амазон. Во јавна изјава, Амазон рекоа дека Викиликс не ги следеле условите на службата. Компанијата понатаму објаснува дека „постоеле одделни моменти во кои тие биле насилни”. На пример нашите услови на службата велат дека „вие го претставувате и гарантирате дека го поседувате или било како контролирате целосното право на содржината . . . таквата употреба на содржината со која се снабдувате не ја прекршува ваквата политика и ова нема да предизвика повреда на било која личност или лице. Јасно е дека Викиликс не ги поседува или на друг начин контролира правата на ваквата доверлива содржина”. Викиликс тогаш одлучи да се приклучи себеси кон опслужувачите од ОВХ во Франција. По критикувањето од француската влада, компанијата беше повикана на две судења околу легалноста на раководењето на Викиликс. Додека судот во Лил веднаш одби да ги присили ОВХ да ја затворат страната на Викиликс, судот во Париз изјави дека би било потребно повеќе време за да се испита високотехничкиот проблем. Точноста на податоците во оваа статија можат да бидат изложени на ризик поради информациите надвор од базата. Ве молиме подобрете ја статијата со нејзино ажурирање. Можеби постојат дополнителни информации на страната за разговор. (декември 2010). Викиликс се заснова на неколку софтверски пакети, меѓу кои Медиавики, Фринет, Тор, и ПГП. Викиликс најмногу го претпочита постирањето преку Тор поради високата потреба за тајност на неговите корисници. На 4 ноември 2010 година, Џулијан Асанж за Швајцарската Национална Телевизија (ШНТ) изјави дека сериозно размислува за барање на политички азил во неутрална Швајцарија и поставување на Викиликс фондацијата во земјата со преместување на работата таму. Според Асанж, Швајцарија и Исланд се единствените земји во кои Викиликс би можеле слободно да работат.
Финансирање
уредиВикиликс е непрофитабилна организација, која зависи од јавни донации. Главните методи на финансирање ги вклучуваат вообичаените трансфери во банка и системите за плаќање преку интернет. Холандската фондација Вау, еден од главните канали за финансирање на Викиликс, тврдеа дека примиле повеќе од 900 000 евра (1. 2 милиони долари) од јавни донации помеѓу октомври 2009 година и декември 2010 година, од кои 370 000 евра се префрлени на Викиликс. Хендрик Фулда, потпретседателот на Холандската фондација „Вау”, спомна дека фондацијата прима двапати повеќе донации преку ПејПал отколку преку обичните банки, пред ПејПал да одлучат да ја укинат сметката на Викиликс. Тој исто така додаде дека „секоја нова објава на Викиликс наидувала на бран поддршка” и дека најголемите донации дошле откако Викиликс почнале со објавување на разоткриените дипломатски врски.
Имиња на опслужувачи
уредиВикиликс ги користи секојДНС услуги, што водат до ДДОС напади на домаќините. Нападите се одразуваат на квалитетот на услугата на СекојДНС, па компанијата ги повлече своите услуги од Викиликс. Професионалните Викиликс поддржувачи се одмаздија со лансирање на ДДОС напади против СекојДНС. Поради грешките во блогосферата, некои поддржувачи случајно го помешале ЛесенДНС со Секој ДНС (EasyDNS with Every DNS) и го нападнале. Нападите предизвикале и ЛесенДНС и СекојДНС да доживеат катастрофа. После тоа ЛесенДНС одлучи да им овозможи на Викиликс услуги од името на нивниот опслужувач.
Име и Политики
уредиИ покрај употребата на Викиликс, мрежната страница не е повеќе заснована на вики од декември 2010 година. Исто така, и покрај познатото помешување бидејќи и двете содржат Вики во своите имиња, Викиликс и Википедија немаат никакво сродство едни со други т. е. „вики” не е брендирано име. Викиа, профитабилна организација е слободно поврзана со фондацијата Викимедиа, и сепак некако купува неколку области поврзани со името на Викиликс (вклучувајќи ги Викиликс. ком и Викиликс. нет) како „заштитна мерка на брендот” во 2007 година. Страната „за,околу” оригинално прочитана: За корисникот, Викиликс изгледа многу слично како Википедија. Секој може да се приклучи кон неа и секој може да додава нешто кон неа. Не е потребно стручно знаење. Подесувачите можат да поставуваат документи анонимно и без трага. Корисниците можат јавно да дискутираат околу документите и да ја анализираат нивната веродостојност и вистинитост. Корисниците можат да дискутираат околу интерпретацијата и содржината и во соработка да формулираат колективни објави. Тие можат да читаат и пишуваат објаснувачки статии за разоткривањето вклучувајќи материјал и содржина во позадина. Политичката важност на документите и веродостојноста на ставовите ќе бидат откриени помеѓу илјадниците од нив. Сепак, Викиликс воспостави урдувачка политика која прифаќа документи кои се од „политички, дипломатски, историски или етнички интерес” (со исклучок на „материјал кој е веќе достапен за јавноста”). Ова се совпаѓа со претходното критикување дека немањето уредувачка политика би го исфрлило добриот материјал во ѓубре и би промовирало „автоматизирано и недискриминирано објавување на доверливи извештаи”. Повеќе не е возможно за било кој да го објави или да го додаде тоа, како што ветуваше оригиналниот Еф Еј Кју. Наместо тоа подесувањата се регулирани со процесот на внатрешно разгледување и некои се издадени, додека документите кои не соодветствуваат со издавачките критериуми се одбиени од страна на анонимни прегледувачи на Викиликс. До 2008 година, ревидорскиот Еф Еј Кју тврдеше дека „било кој може да постави коментар на тоа…Корисниците можат јавно да дискутираат околу документите анализирајќи ја нивната веродостојност и важност”. По повторното лансирање во 2010 година, поставувањето на нови коментари на страната повеќе не беше возможно.
Проверка на подесувањата
уредиВикиликс тврдат дека никогаш не пуштиле непрегледан документ. Документите се оценуваат пред да бидат пуштени. Како одговор на прашањата околу можноста за измамнички или нечесни документи, Викиликс тврдеа дека измамничките документи се добро чувани во главниот медиумски доток. Викиликс немаат дополнителна поддршка. Еф Еј Кју тврдат дека:„наједноставната и најефективна противмерка е светски распространета заедница од информирачки корисници и ажурирачи кои би ги прегледувале и дискутирале пропуштените документи”. Според изјавата на Асанж во 2010 година, поднесените документи се од група од пет разгледувачи, експерти во ралзични полиња како јазици или програмирање, кои исто така го испитуваат минатото на подесувачот доколку неговото или нејзиното име е познато. Од таа група Асанж ја добива конечната одлука околу оценувањето.
Правен статус
уредиЗаконска позадина
уредиПравниот статус на Викиликс е сложен. Асанж смета дека на Викиликс им е потребен посредник за навремена заштита. Подобро тоа отколку преземање директно од новинарите, плашејќи се од разоткривање и одмазување, посредниците можат да ги донесат до Викиликс, кои потоа ги додаваат на новинарите место нив. Нивните опслужувачи се сместени низ Европа и се достапни за каква било нецензурирана веб врска. Групата го постави своето седиште во Шведска поради тоа што таа ги има еден од најјаките законски штитови за заштитување на доверливите изворно-новинарски врски. Викиликс тврди дека тие „не молат за информации”. Сепак Асанж го искористи својот говор во Хак ин д Бокс конференцијата во Малезија за да побара од група хакери и безбедносни истражувачи да помогнат во пронаоѓањето на документи за неговата листа „Најбарани документи за 2009 година”.
Можно кривично гонење
уредиОдделот за правда на САД започна со кривично надгледување на Викиликс и на основачот Џулијан Асанж набрзо после почетокот на протекувањето на дипломатските кабли. Главниот адвокат Ерик Холдер потврди дека истрагата не е „сајбер-брборење” туку „активна истрага во тек”. Вашингтон Пост извести дека одделот планира обвиненија според законот за шпионажа, потег кој поранешните обвинители го окарактеризираа како „тежок” поради заштитата на печатот со Првиот Амандман. Неколку случаи од Врховниот Суд претхотдно утврдија дека Уставот на Америка го заштитува реиздавањето на нелегално стекнати информации сè додека издавачите не прекршуваат никакви закони во стекнувањето со тие информации. Сојузните обвинители исто така размислуваат за гонење на Асанж поради трговија со крадење на владина сопственост, но бидејќи дипломатските врски се повеќе интелектуален отколку физички имот, тој пристап исто така наидува на пречки. Какво било гонење на Асанж би значело негово екстрадирање во САД , чекор кој би бил покомпликуван и најверојатно одложен поради претходната екстрадикција во Шведска. Еден од адвокатите на Асанж, сепак, вели дека тие се борат против префрлањето на Асанж во Шведска, бидејќи тоа би водело и до негова екстрадикција во САД Адвокатот на Асанж, Марк Стивенс „слушнал од Шведските власти дека постои тајно составена порота во Александрија (Вирџинија)” состанок на кој се разгледувале криминалните обвинувања во случајот на Викиликс. Во Австралија, владата и сојузната полиција на Австралија немаат објавено кои закони би можеле да бидат прекршени од страна на Викиликс, но Џулиа Гилард тврдеше дека фондацијата Викиликс и крадењето на доверливи документи од Американската администрација е нелегално во другите држави. Гилард подоцна ја разјасни својата изјава која се однесувала кон „вистинскиот крадец на материјали од американски службеник”, а не кон господинот Асанж„. Спенсер Зифчак, претседател на Слободна Викторија, Австралиска група за граѓанска слобода, рече дека без обвинувања, и без завршено судење, е несоодветно да се тврди дека Викиликс се виновни за какви било нелегални активности. На заканите од различните влади кон Асанж, правниот експерт Бен Саул расправа дека основачот Џулијан Асанж е мета на кампањата глобална дамка за негово демонизирање како криминалец или како терорист, без каква било правна основа. Центарот за уставно право даде изјава истакнувајќи го алармот кај повеќекратните примери за законско претерување и нерегуларности во неговото апсење.
Документ за осигурување
уредиНа 29 јули 2010 година, Викиликс додаде 1,4 гигабајти „документ за осигурување” на страната на Дневникот за војната во Авганистан. Овој документ е „енкриптиран од АЕС" и се претпоставува дека служи како осигурување во случај страната на Викиликс или нејзиниот гласноговорник Џулијан Асанж да бидат онеспособени, после што фразата за пуштање би била објавена, слично на концептот замена на мртовецот. Во првите денови на пуштање на дипломатските врски на САД почнувајќи од 28 ноември 2010 година, американскиот телевизиски емитувач Си Би Ес предвиде дека „доколку нешто му се случи на Асанж или на мрежната страница, ќе произлезе клуч за отворање на документите. Тогаш не би постоело начин да се сопре проширувањето на информацијата како бесен оган бидејќи многу малку луѓе веќе имаат копии”. Дописникот на Си Би Ес Деклан Меклаф тврди дека „Она што повеќето луѓе шпекулираат е дека документот за осигурување содржи необјавени информации кои би биле особено засрамувачки за Американската влада доколку би биле ослободени”.
Разоткривања
уреди2006-08 година
уредиВикиликс го постави својот прв документ во декември 2006 година, одлуката за убиство на владини службеници потпишана од шеикот Хасан Дахир Авеј. Во август 2007 година, Гардијан објави приказна за корумпираноста на фамилијата на поранешниот Кениски водач Даниел арап Мои потпирајќи се на информациите добиени преку Викиликс. Во ноември 2007 година, беше објавена копија од стандардните процедури на оперирање на Делта кампот од март 2003 година раскажувајќи го во детали записникот на Американската војска во казнениот камп во заливот Гвантанамо. Документот открива дека одредени затвореници биле надвор од границите на Меѓународниот комитет на црвениот крст, нешто што во минатото Американската војска постојано го негираше. Во февруари 2008 година Викиликс објави тврдења за нелегални активности на одделението во Кајманските Острови на Швајцарската банка Џулиус Баер што доведе до тоа банката да ги тужи Викиликс и да добие на налог за привремено затворање на Викиликс. орг. Страната беше веднаш одразена со поддржувачи и подоцна истиот месец судијата ја смени претходно донесената одлука цитирајќи ги интересите и прашањата од Првиот Амандман околу легалната надлежност. Во март 2008 година Викиликс објавија дека тие се повикуваат на „колективните тајни од Библијата за наука„, и три дена потоа примија писма во кои им се закануваа дека ќе ги тужат поради прекршување на авторските права„. Во септември 2008 година, за време на претседателската изборна кампања во Америка во 2008 година, содржините од акаунтот на Јаху кои и припаѓаа на Сара Палин (помошничката на номинираниот претседателски кандидат на Републиканците Џон Меккејн) беа поставени на Викиликс откако беа хакнати од членови на Анонимус. Во ноември 2008 година, списокот на членови на десничарската Британска Национална Партија беше поставена на Викиликс, по краткто појавување на еден блог. Една година подоцна, во октомври 2009 година уште една список на БНП беше објавена.
2009
уредиВо јануари 2009 година, Викиликс објави 86 задржани телефонски снимања од Перуански политичари и стопанственици вмешани во Перуанскиот скандал со нафта во Перу во 2008 година. Во февруари Викиликс објави 6 780 извештаи на Конгресната истражувачка служба проследено во март со листа од помагачи на сенаторската кампања на Норм Колмен и збир од документи кои и припаѓаат на Барклајс банката за кои било наредено да се тргнат од мрежната страница на Гардијан. Во јули, Викиликс објавија извештај поврзан со сериозната јадрена несреќа која се случи во Иранскиот факултет за јадрена енергија Натанѕ во 2009 година. Подоцнежните медиумски извештаи упатуваа на тоа дека несреќата била поврзана со компјутерскиот црв на Стракснет. Во септември, беа објавени внатрешни документи од Коптинг банка, непосредно пред колапсот на Исландскиот банкарски сектор што доведе до финансиска криза во Исланд од 2008 до 2010 година. Документот покажува дека сомнително огромни суми на пари биле позајмувани на различни сопственици на банки и огромни долгови биле избришани. Во октомври, Записникот на заедничките служби 440, британски документ кој ги советува безбедносните служби како да го избегнат разоткривањето на документи беше објавен од страна на Викиликс. Подоцна истиот месец, тие објавија дека е употребен супер налог од страна на компаниите за услуги, Трафигура за да го замолчат весникот Гардијан од објавување на разоткриени внатрешни документи во врска со инцидентот со фрлањето на токсично ѓубре на Брегот на Слоновата Коска. Подоцна тие преземаа копии од и-мејл допишувања на научници за климата, иако тие не беа објавени на Викиликс. Тие исто така објавија 570 000 снимања на пораки од пејџер пратени за време на нападите на 11 септември. За време на 2008 и 2009 година Викилис објавија утврдени листи од забранети или нелегални веб адреси за Австралија, Данска и Тајланд. Тие биле главно создадени за спречување на пристапот до детска порногрфија и тероризам, но разоткривачите откриваат дека други страни кои покриваат предмети кои не се во врска со ова се исто така на листата.
2010
уредиВо март 2010 година, Викиликс објавија извештај од 32 страни на Американскиот оддел за одбрана и разузнавачка аналитика во март 2008 година во кој се дискутира за разоткривањето на материјал од Викиликс и за тоа како би можело да биде одвратен со заплашување. Во април, беше пуштено доверливо видео од воздушниот напад во Багдад на 12 јули 2007 година, кој покажува како двајца вработени на Ројтерс се застрелани, откако пилотите по грешка мислеле дека носат оружје, што всушност биле камери. Во следните недели по издавањето, Викиликс беше најбараниот збор со најзабележлив пораст во последните седум дена според мерењата на увидидите од Гугл. Во јуни 2010 година, 22 годишниот Американски разузнавачки аналитичар, Пи Еф Си (поранешно Ес Пи Си) Бредли Мејнинг, беше уапсен откако утврдените записи од разговорот беа предадени на властите од страна на поранешниот хакер Адријан Ламо, во кои тој открива доверливи работи. Менинг во разговор му кажал на Ламо дека тој ја предал снимката од „Колатерално убиство„ во замена за снимката од воздушниот напад во Гранаи и околу 260 000 дипломатски врски, на Викиликс. Во јули, Викиликс предаде 92 000 документи поврзани со војната во Авганистан помеѓу 2004 и 2009 година на Гардијан, Њујорк Тајмс и Дер Шпигел. Документите подробно опишуваат поединечни инциденти вклучувајќи пријателски оган и граѓански вообичаености. На крајот на јули, беше додаден 1,4 гигабајти „документ за осигурување„ на страната на Дневникот за војната во Авганистан, чии оцрнувачки детали би се појавиле во случај да им биде наштетено на Викиликс или Асанж. Околу 15 000 од 92 000 документи сè уште не се објавени на Викиликс, бидејќи групата ги разгледува документите, за отстранување на изворите на информации. Викиликс побара од Пентагон и од групите за човекови права да помогнат во отстранувањето на имињата од документите за да се намали потенцијалната штета која би се предизвикала со нивното објавување, но не добија помош. Последователно после стампедото на Парадата на Љубовта во Дисбург, Германија на 24 јули 2010 година, локален весник објави внатрешни документи на градската администрација во врска со планирањето на Парадата на Љубовта. Градското собрание реагираше со стекнување на судски налог на 16 август во кој се принудува блогот да ги отстрани документите од својот блог. На 20 август Викиликс пушти објава насловена како Документи за планирање на Парадата на Љубовта во Дисбург 2010, од 2007 до 2010 година кои содржеа внатрешни документи во врска со Парадата на Љубовта 2010. После протокот на информации за војната во Авганистан, во октомври 2010 година беа објавени околу 400 000 документи поврзани со Војната во Ирак. Би Би Си го цитираше Пентагон во врска со записите за војната во Ирак за кои се вели дека се „најголемото разоткривање на доверливи документи во нивната историја„„Медиумската покриеност на разоткриените документи се фокусираше на тврдењата дека американската влада ги игнорирала извештаите за тортурата од страна на Ирачките власти за време на периодот после војната во 2003 година.
Објавување на дипломатските врски
уредиНа 28 ноември 2010 година, Викиликс и пет поголеми весници од Шпанија (Ел Паис), Франција (Ле Монде), Германија (Дер Шпигел), Велика Британија (Гардијан) и Америка (Њујорк Тајмс) исовремено тврдеа дека ги објавиле првите 220 од 251 287 разоткриени доверливи-но не најтајни-дипломатски врски од 247 американски амбасади низ светот кои датираат од 28 ноември 1966 до 28 февруари 2010 година. Викиликс планира да ги ослободи врските во целост во рок од неколку месеци. Содржините на дипломатските врски вклучуваат бројни незачувани коментари и разоткривања кои се однесуваат на критики и пофалби на земјите домаќинќи на разновидни американски амбасади, политички маневри во однос на климатските промени, дискусии и решенија кон решавањето на постоечката тензија на Средниот Исток, напорите и отпорот околу јадреното разоружување, акциите во војната против теророт, проценување на другите закани во светот, договорите помеѓу различни земји, американските напори за осознавање и разузнавање и други дипломатски акции. Реакциите на С. А. Д: во врска со разоткривањето на дипломатските врски вклучуваат целосна критика, предупредување, пофалба и летаргичност . Последователните реакции на американската влада вклучуваат симпатизирање, забуна и ужас. На 14 декември 2010 година Одделот за правда на САД објави судски налог преку Твитер за да обезбеди информации за акаунтите регистрирани за соработка со Викиликс. Твитер одлучи да ги предупреди своите корисници.
Разоткривања кои допрва доаѓаат
уредиВо мај 2010 година Викиликс рекоа дека тие имаат видео снимка на масакр на граѓани на Авганистан од страна на Амнериканската војска и дека се подготвуваат да го објават. Во интервју со Крис Андерсон, на 19 јули 2010 година Асанж покажа документ на Викиликс во врска со исфрлањето на нафта во Албанија, рече дека тие исто така имаат материјал од внатрешноста на Би Пи, и дека „добиваат огромно количество на дошепнувачки разоткривања од висок калибар„. Но додаде дека тие сè уште не се подготвени да го утврдат и да го издадат материјалот бидејќи немаат доволно новинари-доброволци. Во октомври 2010 година Асанж кажа за водечкиот Московски весник дека „Кремлин треба добро да се подготви поради бранот на разоткривања на Викиликс околу Русија„. Асанж подоцна разјасни „ние имаме материјал за многу бизниси и влади, вклучувајќи ја и Русија. Не е точно доколку се вели дека ќе има посебно фокусирање на Русија”. Во интервју за „Комјутерски Свет” во 2009 година, Асанж тврдеше дека поседува „5 гигабајти од банката на Америка”, а за Форбс во 2010 година изјави дека Викиликс планира уште едно „мегаразоткривање” во почетокот на 2011 година, кое овој пат ќе биде од внатрешноста на приватниот сектор и ќе инволвира „големи американски банки”. Цената на Американската банка падна за 3 % на берзата како резултат на оваа изјава. Асанж коментираше за можниот удар од објавувањето дека „би можело да затвори една или две банки”. Во декември 2010 година, адвокатот на Асанж Марк Стивенс рече за шоуто на Ендру Мар на Би Би Си дека Викиликс имаат информација за која се вели дека е „термо-јадрена направа” која би ја отфрлила потребата на организацијата да се брани себеси.
Институционално камшикување и притисоци
уредиВлади
уредиГерманија
уредиДомот на Теодор Репе, регистрирант за областа Викиликс во Германија, викиликс. де, беше ненадејно нападнат на 24 март 2009 година, откако Викиликс ја објави црниот список на осудувања на Австралиските Власти за Врски и Медиуми (АВВМ). Страната не беше нападната.
Народна Република Кина
уредиВикиликс тврди дека владата на Народна Република Кина се обидела да го блокира целиот сообраќај на страните со „викиликс” во УРЛ уште од 2007 година, но дека ова не може да биде посетено низ енкриптирани врски со употребата на едно од скриените имиња на Викиликс. На 16 март 2009 година, Австралиските Власти за Врски и Медиуми ја додаваат Викиликс на нивната црна предлог список на страни кои ќе бидат блокирани за сите Австралијанци доколку шемата за полномошно интернет филтрирање за цензурирање биде воведена како што е планирано. Црната листа беше отстранета на 30 ноември 2010 година.
Тајланд
уредиЦентарот за Решавање на Итни Ситуации (ЦРИС) моментално ја осудува мрежната страница Викиликс во Тајланд како и повеќе од 40 000 други мрежни места поради итната одлука во Тајланд наметната како резултат на политички нестабилности (итната одлука беше објавена на почетокот на април 2010 година).
САД
уредиПристапот до Викиликс е моментално блокиран во Американската библиотека на Конгресот. На 3 декември 2010 година канцеларијата за раководство и буџет на Белата Куќа испрати потсетник кој им го забранува на сите неовластени федерални владини вработени и склопувачи на договори пристапот до доверливи документи достапен на Викиликс и на другите мрежни места. Американската војска, ФБИ и Одделот за Правда планираат кривични обвинувања за Асанж и Викиликс „врз основа на охрабрувањето на крадецот на владин имот”, иако претходните обвинители рекоа дека тоа би било тешко. Според извештајот на страната на Дејли Бист, администрацијата на Обама ги повика Британија, Германија и Австралија меѓу другите да размислуваат за покренување на кривични обвинувања против Асанж за разоткривањата околу војната во Авганистан и да помогнат во ограничувањето на патувањата на Асанж во меѓународни граници. Студентите од Универзитетот Колумбија беа предупредени од страна на службите на министерствата за кариера дека Стејт Департментот контактирал со надлежностите преку и-мејл во кој се вели дека дипломатските врски објавени на Викиликс се „сè уште сметаат за доверливи” и дека „јавното зборување онлајн за документите би можело да ја доведе во прашање вашата способност за справување со доверливи информации”. Персоналот на сите Сојузни влади во Америка е спречен од разгледувањето на Викиликс. Некои вработени во Одделот за домашна безбедност велат дека забраната за пристап до Викиликс на владините компјутери и други направи ја спречува нивната работа „повеќе штета ќе биде направена со задржувањето на федералната работна сила главно во незнаница за она што другите заинтерсирани лица ширум светот би читале и анализирале” изјави еден од вработените дека забраната очигледно ги опфаќа и личните сметачи.
Исланд
уредиПо ослободувањето на снимката со воздушните напади во 2007 година и подготовќите за ослободување на филмот за воздушниот напад на Гранаи, Џулијан Асанж рече дека неговата група од волонтери е под интензивно надгледување. Во едно интервју и една објава на Твитер тој рече дека еден ресторант во Рејкјавик каде што се среќавале неговите волонтери во март бил надгледуван: имаше „писма за следењата и скриени фотографии” од страна на полицијата и странските разузнавачки служби, при што очигледен Британски агент за разузнавање упатил мали закани во возен парк во Луксембург, и дека еден од волонтерите беше задржан од страна на полицијата цели 21 часа. Друг волонтер објави дека компјутерите биле искористувани велејќи дека „доколку нешто ни се случи нам ќе знаете зошто… и ќе знаете кој е одговорен”. Според гледањето на Колумбија_Журнализам (Ctrl+клик)">Колумбија_Журнализам (Ctrl+клик)">Колумбија_Журнализам (Ctrl+клик)">Колумбија_Журнализам (Ctrl+клик)">Колумбија_Журнализам (Ctrl+клик)">Колумбија_Журнализам (Ctrl+клик)">''Колумбија Журнализам'' „Исланскиот печат ги разгледал обвинувањата од Асанж дека бил надгледуван во Исланд…и во најмала рака не нашле ништо што би ги поддржало овие обвинувања”. Во 2009 година Коптинг банката успеала да добие судски налог за замолчување на Исландскиот национален емитувач РУВ, од емитувањето на извештаи со ризични анализи со кои би го прикажале моменталното изложување на ризикот од недостатокот за долг. Оваа информација беше разоткриена од дошепнувачите на Викиликс и остана достапна на страната на Викиликс соочена со минутите на налог за минутите пред емитување на каналот да се појави преземање од страната на Викиликс наместо табеларниот дел од банката. Граѓаните на Исланд беа навредени поради тоа што РУВ беа спречени во емитувањето на вести од голема важност. Поради тоа на Викиликс им беше доделено поттикнувањето на Исландската Модерна Медиумска Иницијатива, законски предлог за повратување на Исланските репортери без граници од 2007 година, кој ги става на прво место во светот во слободата на говор. Неговите цели се озаконување на заштитата на изворите, новинарите и издавачите. Биргита Јонсдутир поранешен волонтер за Викиликс и членка на исландкиот парламент е главниот спонзор на овој предлог.
Организации и компании
уредиФејсбук
уредиВикиликс тврдат дека во април 2010 година Фејсбук ја избришал нивната страница за обожаватели, која имаше над 30 000 обожаватели. Сепак, од 7 декември 2010 година групата на обожаватели на Фејсбук беше достапна и почна да расте со 100 000 обожаватели дневно од 1 декември, до 1 300 000 обожаватели. Тоа е всушност најголемиот пораст на неделата. Во врска со присуството на Викиликс на Фејсбук, Ендру Нојс, менаџерот на компанијата за односи со јавноста тврдеше дека „Фејсбук страната на Викиликс не ги прекршува нашите содржајни страндарди ниту пак предизвикува судири поради поради каков било материјал поставен на таа страна кој би можел да ги прекрши нашите правила”.
Раководители со парите
уредиВо октомври 2010 година, беше објавено дека раководителите со парите, кои собираат донации за Викиликс, ја прекинале својата врска со страната. Раководителите со пари тврдеа дека одлуката е донесена „во согласност со перењето на пари и другите истраги управувани од владините тела, агенции или комисии”.
Разоткривање на американските дипломатски врски
уредиПосле разоткривањето на американските дипломатски врски, што започна на 28 ноември 2010 година, одредени компании ги прекинаа своите врски со Викиликс. После овозможувањето на 24 часовно објавување, американскиот СекојДНС, ги отфрли Викиликс од нивните влезови на 2 декември 2010 година, цитирајќи дека ДДОС нападите „влијаеле заканувачки на стабилноста на нивната инфраструктура”. Страната „инфо” ДНС за разгледување остана да работи на алтернативна адреса за директен пристап во однос на страните Викиликс и Кејблгејт. На истиот ден Амазон. ком ги отстрани своите врски со Викиликс, кон кои овозможуваа инфраструктурни врски, по интервенирањето на помошник на американскиот сенатор Џо Либерман. Амазон одрекоа дека дејствуваат под политички притисок наведувајќи го прекршувањето на нивните услови за услуга. Наведувајќи го индиректиот притисок од Американската влада, Таблу Софтвер исто така ги отфрлија податоците на Викиликс од својата страна за луѓето кои користа разгледување на податоците. Во наредните денови се појавија стотици (а можно е и илјадници) надгледувачи на страната на Викиликс и Анонимна група од интернет активисти, кои ги повикаа поддржувачите да ги нападнат мрежните места на компаниите коишто не ја поддржуваат Викиликс, под паролата Оперативна одмазда, претходно насловени како антипиратски организации. Еј Еф Пи изјави дека обидите за затворање на адресата викиликс. орг довеле до преживување на страната низ таканаречениот Стрејслендов ефект, каде обидите за укинување на онлајн информациите води до нивно распространување на многу места. На 3 декември, ПејПал, обработувачот за наплата на И Беј, трајно ја укина сметката на Холандската фондација Вау која што префрлаше донации до Викиликс. ПејПал тврдеа дека сметката ја прекршувала нивната „Прифаќачка политика” особено поради тоа што е употребувана „за активности кои охрабруваат, промовираат и олеснуваат или насочуваат други да се ангажираат во нелегални активноси”. Потпретседателот на ПејПал подоцна тврдеше дека прекинале со примањето на плаќања откако „Стејт департментот ни кажа дека ова биле нелегални активности”. Тоа беше отворено и чесно. Подоцна истиот ден, тој рече дека неговата претходна изјава е неточна и дека всушност се заснова на писмо од Стејт Департментот до Викиликс. На 8 декември 2010 година, Холанската фондација Вау даде изјава за печатот, велејќи дека преземале законски мерки против ПејПал поради блокирањето на нивната сметка која се користи за финансирање на Викиликс и поради обвинение кон тврдењата на Пеј Пал за „нелегални активности”. На 6 декември, Швајцарската банка Пост Фајнанс, објави дека ги замрзнала средствата на Асанж кои ги држеле, севкупно 31 000 евра. Во изјава на нивното мрежно место тие тврдеа дека ова е поради „давањето на лажни информации од Асанж во врска со неговото место на престојување” кога ја отворал сметката. Викиликс дадоа изјава во која се вели дека ова е поради водењето на Асанж како „бегалец бездомник во обид да добие престој во Швајцарија ја употребил адресата на неговиот адвокат во Женева во согласност со банката”. На истиот ден Мастер Кард објавија дека „преземаат мерка за Викиликс повеќе да не можат да примаат брендирани производи од Мастер Кард” додавајќи дека „правилата на Мастер Кард им забрануваат на муштериите директно или индиректно вмешување или олеснување на каква било нелегална дејност”. Наредниот ден Виза Ај Ен Си објавија дека го стопираат финансирањето на Викиликс, чекајќи ја „понатамошната истрага”. Во обидот за поддршка на Викиликс Екс Ај Пи Вајр основаа начин за донирање кон Викиликс и го дадоа својот придонес. Дејта сел, Швајцарската компанија за информатичка технологија која овозможи Викиликс да прима донации на кредитна картичка, објави дека ќе преземат законски мерки против Виза Европа и Мастеркард, со цел да се продолжи финансирањето на мрежната страница. На 18 декември, Американската банка објави дека „нема да спроведе трансакции од каков било тип доколку постои причина за верување дека се наменети за Викиликс” цитирајќи „можно е Викиликс да се ангажирани во активности кои се…несоодветни со нашата внатрешна политика на спроведување на плаќањата”. . Викиликс одговорија преку Твитер, охрабрувајќи ги своите поддржувачи кои се муштерии во Американската банка, да ги затворат своите сметки. Веќе долго се верува дека Американската банка е цел на наредните објави на Викиликс. На 7 декември 2010 година, Гардијан тврдеше дека луѓето сè уште донираат кон Викиликс преку Комерѕбанк Кесел во Германија, Ландсбанки во Исланд или преку поставување на кутија за пошта на универзитетот во Мелбурн или преку викиликс. цх. домаин. Комесарот за човекови права на Обединетите Нации Нејви Пилај произнесе дека Виза, Мастеркард и Амазон ги прекршуваат правата на Викиликс плуирбас унум за слободно изразување со повлекувањето на нивните услуги. На 21 декември 2010 година, медиумите објавија дека Ејпл тајно симнале апликација од нивната Ејпл продавница, која овозможува пристап до разоткриените амбасадорски врски.
Примање
уредиПоддршка
уреди
Даниел Елсберг (2006 година) даде бројни изјави во кои ги поддржува Викиликс. Во јули 2010 година ветераните за мир претседателот мајк Фернер ја уредуваше на групата на страната „Ниту Викиликс ниту војникот или војниците кои откриваат документи не треба да бидат прогонувани за разоткривање на ваквите информации. Треба да им се даде медал”. Режисерот на документарци Џон Пилгер, во август 2010 година напиша едиторијал за Австралиската објавувачка Зелена Левица насловен како „Мора да го браниме Викиликс”. Во него Пилгер вели дека Викиликс ги претставува интересите на „јавната одговорност” и новата форма на новинарство со зборови како „доминантниот отсек…посветен за едвај да ја симне таа цинична и злобна моќ кажувајќи го тоа”.
Даниел Елсберг, човекот кој ги објави документите на Пентагон во 1971 година, беше постојан бранител на Викиликс. Последователно со објавувањето на американските дипломатски врски Елсберг го одби критикувањето дека страната ги загрозува животите на персоналот на Американската војска и канцелариите за разузнавање велејќи дека „ниту еден единствен војник или информирач не бил во опасност од било која од објавите на Викиликс. Тој ризик е целосно оттргнат. Елсберг се обрати и за забелешката на спротивните тврдења на владата дека „секогаш кога е објавена скриптa постои разоткрување од каков било вид”. Последователно со oбјавувањето на дипломатските врски, чијшто број на медиумски извештаи зависи од различноста на дошепнувањата од Елсберг. Елсберг тврдеше дека секој остварен „НАПАД” кон Викиликс и Џулијан Асанж е направен против него и против објавувањето на документите од Пентагон во тоа време.
На 3 декември 2010 година Републиканскиот конгресмен на Тексас, Рон Пол зборуваше пред јавноста во интервју за Фокс Бизнис за поддршката кон основачот на Викиликс, Џулијан Асанж „во слободно општество ние треба да ја знаеме вистината” рече Пол „во општество во кое вистината прераснува во предавство, тогаш сме во вистинска неволја”. Пол продолжи понатаму со тврдењата „зошто не го гониме кривично Њујорк Тајмс кој го објавува ова”. Во друг говор во Американската куќа на претставници Пол повторно го бранеше Викиликс од критиките за разоткривање на вистината и ја предупреди Американската јавност дека „лажењето не е патриотски”. Помошник на Републиканскиот конгресмен Кони Мак шести од Флорида исто така ги пофали Викиликс, тврејќи дека Американците имаат право да ги знаат содржините на разоткривањата „без разлика на каков начин го стекнуваме тоа знаење’.
Професионалци од најстариот Австралиски високопрофилен медиум ја изразија својата поддршка кон Викиликс во писмо до Австралиската премиерка Џулиа Гилард. Писмото беше иницирано од Воклеј Фондацијата, која ги претставува годинешните Воклеј награди за изврсност во новинарството. Писмото беше потпишано од „десетте членови на одборот на советници на Воклеј како и од уредници на поголемите Австралиски весници и новински мрежни места директори на вести во земјата, три комерцијални телевизиски мрежи два јавни емитувачи”. Нивните позиции (извадок од писмото) го сумираат следново : Во суштина, Викиликс организација чии цели се разоткривањето на службените тајни, го прави она што медиумите отсекогаш го правеле: изведувајќи на светлина материјал којшто владата би сакала да остане во тајност. Должност е на медиумите да известуваат за ваквиот материјал доколку дојде во нивна сопственост. Во агресивните напори за затворање на Викиликс, во заканите за прогонување на оној кој ги објавил службените разоткривања, и притисокот кон компаниите да престанат да прват комерцијални бизниси со Викиликс, се прави сериозна закана за демократијата, која се потпира на слободен и бестрашен печат”. Последователно со разоткривањата на американските дипломатски врски во 2010 година Атлантик, во едиторијал на персоналот, даде јавно мислење дека „Викиликс е моќен нов начин за репортерите и адвокатите за човекови права да се израмнат со системите за глобална информатичка технологија за да ја подигнат големата завеса на владата и корпоративната таинственост која бавно го задушува американскиот печат„. Нарекувајќи ги законските и правните закани кон доброволците на Викиликс „срамни’ списанието продолжи со изјавата „Уште кога претседателот Никсон ги насочуваше своите љубимци да го бараат разоткривачот на документите на Пентагон Даниел Елсберг и новинарот на Њујорк Тајмс Нил Шиан…постои новинар кој работи и неговите извори се потчинети на некаков вид на службено заплашување и закани кои се упатени кон Асанж и Манинг од страна на високи членови на Администрацијата на Обама”.
На 4 декември 2010 година, Новинари без граници ги осудија „блокирачките сајбер-напади и политичкиот притисок” насочен кон Викиликс. Организацијата исто така беше загрижена и од некои од екстремните коментари од страна на американските власти во врска со Викиликс и нејзиниот основач Џулијан Асанж. На 21 декември организацијата објави дека ќе биде домаќин на мрежно место за надгледување на разоткривањето на американските дипломатски врски објавени од страна на Викиликс. Во статијата насловена „само Викиликс може да ја спаси американската политика” објавена на онлајн списанието за надворешни работи Дипломат, поранешниот долгогодишен експерт за антитероризам на ЦИА мајкл Шојер рече дека изворот на интерсес во разоткривањата на Викиликс е составен дел од нечесноста на моменталните американски администрации. „Во последниве години, американската јавност мораше да ги слуша своите водачи како постојано ги убедуваа американците дека црното е бело” напиша Шојер, повикувајќи се на претседателствата на Бил Клинтон, Џорџ В. Буш и Барак Обама.
Еван Хјуз, главен уредник на Wired.com ја објави својата поддршка за Викиликс во он лајн едиторијал насловен „Зошто Викиликс е добар за Америка”. И покрај често оспоруваната врска помеѓу Вајрд и Викиликс, што порано беше обвинувана како последица на простодушност во идентификацијата и апсењето на Бредли Менинг, Хјуз расправа дека „Викиликс се залага да ја подобри нашата демократија, а не да ја ослаби”. Тој продолжи со забелешката дека „најголемата закана со која се соочуваме моментално од Викиликс не е разоткриената информација или информацијата која ќе се разоткрие во иднина, туку рефлективниот одговор на она што се гради во САД она кое ветува непризнавање на законското право и нашите традиции на слободен говор, останува непроверено”. Во декември 2010 година на собир во Австралија за протест против тоа како е третиран Џулијан Асанж од страна на Австралиската влада
Њујорк Тајмс објави дека преку 200 слични страни на Викиликс се расштркаа откако одредени вдомувачки компании ги прекинаа своите услуги кон компанијата. На 5 декември група активисти и хакери познати како „Анонимус” ги повикаа поддржувачите да ги нападнат страните кои се спротивставуваат на Викиликс како дел од оперативната одмазда против Асанж. ПејПал беа на мета после нивната одлука да престанат да работат со донациите за Викиликс. Грег Хауш, кој претходно работеше на други проекти со Анонимус, вели дека забележал организиран обид за подготвување за напад на компаниите кои не го поддржуваат Викиликс. Во врска со покажаната поддршка кон Викиликс господин Хоуш рече: „причината е зачудувачки едноставна, сите веруваме дека информацијата треба да биде слободна, и интернетот треба да биде слободен” На 8 декември 2010 година, ПејПал беше жртва на Денајл-оф службените напади од страна на Анонимус. Подоцна истиот ден, Пеј Пал објавија на нивниот блог дека ќе ги ослободат преостанатите средства на сметката на фондацијата која собира пари за Викиликс. На истиот ден мрежните места на Виза и Мастеркард беа нападнати од страна на поддржувачите на Викиликс. До тогаш преку 1 200 слични страни беа спремни за да го спречат пристапот до содржина вдомена од страна на Викиликс. ком. Анонимус исто така објави ново тврдење „додека ние немаме којзнае какво сродство со Викиликс ние се бориме од истите причини, ние сакаме транспарентност и затоа сме против цензурирањето…Поради ова ние имаме намера да ги искористиме нашите извори за подигање на свеста, да ги нападнеме оние кои се против, и да ги подржиме оние кои помагаат да го доведеме нашиот свет до слобода и демократија”. Во декември 2010 година, интернет општеството тврдеше дека и покрај меѓународната грижа околу содржината објавувана од Викиликс, „ние сепак веруваме дека таа мора да биде предмет на истите закони и политики за достапност на сите мрежни места” и дека „слободното изразување не треба да биде ограничено од владината или приватната контрола над компјутерскиот хардвер или софтвер, телекомуникациската инфраструктура, или другите битни компоненти на интернертот”. ИСОЦ исто така повика на соодветна акција за „барање и кривично гонење на лицата (доколку постојат такви) кои се однесувале злонамерно во отстранувањето на Викиликс од емитување” бидејќи преќинувањето на комуникацијата само би служело за „потценување на интегритетот на глобалниот интернет и неговото работење”. На 8 декември 2010 година меѓународната граѓанска организација Авааз испрати петиција за поддршка на Викиликс, која беше потпишана од повеќе од 250 000 луѓе во првите неколку часа, а целосната бројка достигна до 600 000 до 15 декември 2010 година. На почетокот на декември 2010 година, Ноам Чомски ја понуди својата поддршка на протестирачите низ Австралија коишто планираа да ги заземат улиците како знак за одбрана на Викиликс. Во интервју за „Демократија сега” Чомски го критикуваше владиниот одговор, велејќи „можеби најдраматичното откровение…е горчливата омраза на демократијата покажана и од Американската влада…Хилари Клинтон, и други… и исто така од дипломатските служби”.
Пофалби од владите
уредиБразил: претседателот Луис Инацио Лула да Силва ја изрази својата „солидарност” кон Џулијан Асанж по неговото апсење во 2010 година во Велика Британија. Лула даде изјава-во врска со разоткривањето на доверливите американски дипломатски врски во ноември и декември 2010 година- Викиликс „разоткрија дипломатија која што изгледаше недостижна”. Тој понатаму го критикуваше апсењето на Џулијан Асанж како „напад врз слободата на изразување”. Еквадор: кон крајот на ноември 2010 година претставник од владата на Еквадор го направи она што беше, очигледно, ненастојувачка јавна понуда до Џулијан Асанж да основа живеалиште во Еквадор. Заменик министерот за надворешни работи Кинто Лукас изјави „ќе го поканиме да дојде во Еквадор каде што ќе може слободно да ги презентира информациите коишто тој ги поседува заедно со целата документација и тоа не само преку интернет, туку ипреку разновидни јавни форуми”. Лукас продолжи со неговите пофалби кон Викиликс и Асанж нарекувајќи ги „луѓе кои постојано истражуваат и се обидуваат да ја извадат светлината надвор од темните агли на државните информации”. Наредниот ден, сепак, претседателот Рафаел Кореја ја дистанцираше својата администрација од понудата тврдејќи дека Лукас зборувал зборувал во свое име, а не во името на владата. Кореја потоа го критикуваѓе Асанж за „кршење на законите на САД и разоткривањето на ваквиот тип на информации”. Организација на Американските држави: На 21 декември 2010 година, внатрешно американската комисија за човекови права објави меморандум насловен како „Тврдењата на Викиликс” потпишан од страна на специјален репортер за слободата на изразување Каталина Ботеро Марино, изјавата гласеше: директнотото или индиректното мешање на владата или истакнатиот притисок кон какво било изразување на информации емитувани преку орална, напишана, уметничка, визуелна или електронска комуникација мора да биде забрането со закон доколку е наменето за влијание врз душевниот мир. Ваквото нелегитимно замешување вклучува политичко мотивирани правни случаи против новинари и независни медиуми, и блокирање на мрежни места и веб области на политичко тло. Повиците кон јавните надлежни за нелегитимни одмазднички акции не се прифатливи”. Русија: Во декември 2010 година канцеларијата на Рускиот претседател Димитри Медведев даде изјава повикувајќи ги невладините организации да ја имаат предвид номинацијата на Џулијан Асанж за Нобеловата награда за лауреат”. Изјавата беше пропратена со коментар од страна на Рускиот амбасадор за НАТО Димитри Рогозин кој изјави дека претходното апсење на Џулијан Асанж под шведски кривични обвиненија демонстрираше дека не постои „слобода на медиумите” на западот. Венецуела: Уго Чавес, претседателот на Венецуела, ја изјави својата поддршка кон Викиликс после објавувањето на американските дипломатски врски во ноември 2010 година кои покажуваат дека САД. се обидуваат да соберат поддршка од регионалните влади за да ја изолираат Венецуела. „Морам да им честитам на луѓето од Викиликс за нивната храброст и смелост” коментираше Чавес во телевизиските забелешки. Обединетите Нации: Во декември 2010 година специјалниот репортер за слободно мислење и изразување при Обединетите Нации Френк Лару изјави дека тој се согласува со идејата дека Џулијан Асанж е „маченик за слободениот говор”. ЛаРу продолжи со изјавата велејќи дека Асанж или преостанатиот персонал на Викиликс не треба да се соочат со законска пресметливост поради ширењето на каква било информација, забележувајќи дека „доколку постои одговорност за разоткриена информација тоа е, ислкучиво за личноста која што го направила разоткривањето, а не медиумот којшто го објавува. И ова е начинот на којшто работи транспарентноста и дека и корупцијата се има замешано во многу случаи”. Високиот Комесар за човекови права Нејви Пилај подоцна изјави загрижување поради разоткривањето дека приватните компании биле под притисок од страна на државите да ги прекинат своите врски со Викиликс.
Награди
уредиВо 2008 година Индекс за Цензурирање им ја предаде на Викиликс новата медиумска награда Економист. Во 2009 година, Амнести Интернешнл ги наградија Викиликс за разоткривањето на „големите убиства на судии и изчезнувања” во Кенија.
Критика
уредиВикиликс привлече критика од различни страни. Во 2007 година Џон Јанг, оператор на Криптом, го напушти своето место во одборот на директори на Викиликс обвинувајќи ја групата дека е „канал на ЦИА”. Јанг после тоа го повлече неговото тврдење но продолжи да биде критикувач на страната. Во интервју во 2010 година за Си Нет. ком Јанг ја обвини групата за недостаток на транспаренција во врска со собирањето на средствата и финансиското раководење. Тој продолжи понатаму со неговите тврдења дека Викиликс не може да им ја гарантира анонимноста или доверливоста на дојавувачите како што тврдат тие и дека „тој не би им доверил информација која има некаква вредност, па дури и да биде ставен под ризик тој или некој од неговите блиски”. Потенцирајќи го разоткривањето на осетливите ритуали на Алфа Сигма Тау, Стивен Афтергуд даде јавно мислење дека Викиликс „не ги почитуваат законските правила ниту пак ги почитуваат правата на одредени луѓе„. Афтергуд продолжи со изјавата дека Викиликс се ангажирани во неограничувачко разоткривање на невладините тајни без присилување на јавни политички причини и дека многу антикорипциски активисти се спротивставуваат на активностите на страната”. Во 2010 година, Амнести Интернешнл им се придружи на неколкуте други групи за човекови права во критикувањето на Викиликс за неадекватното прозивање на имињата на Авганистанските цивили кои работат како информирачи на американската војска од документите кои беа објавени. Џулијан Асанж одговори на ова нудејќи му ја на персоналот на Амнести Интернешнал можноста да помогне во процесот на проверување. Кога изгледаше дека Амнести Интернешнал изразуваат резервираност во прифаќањето на понудата, Асанж ја распушти групата опишувајќи ја како „луѓе кои претпочитаат да не работат ништо за да си го спасат сопствениот здник”. Други групи кои им се придружија на Амнести Интернешнал во критикувањето на Викиликс следствено изјавија дека, и покрај нивното незадоволство од прозивањето на имињата на цивилите во редакцијата, тие воглавно ја ценат работата на Викилкс Во отворено писмо во август 2010 година, невладината организација Репортери без граници ја фалеше Викиликс за нивната корисност во минатото при разоткривањето на „сериозното прекршување на човековите права и цивилната слобода” но ја критикуваа групата поради забележителното отсуство на уредувачка контрола, повикувајќи се на „недискриминираното објавување на 92 000 доверливи извештаи кои отсликуваат вистински проблем на методологија како и на кредибилитет”. Новинарската работа вклучува селектирање на информации. Аргументот со којшто се браните себеси е дека Викиликс не е составен од новинари, не е убедувачки”. Групата последователно ја разјасни нивната изјава како критика кон објавувачката процедура на Викиликс а не кон самата организација, тврдејќи „ние ја реафирмираме нашата поддршка кон Викиликс ,нивната работа и нивните принципи на пронаоѓање”. На 30 ноември 2010 година, поранешниот советник во Канадската влада Том Фланаган, при појавувањето во телевизиска програма на Си Би Ес „Моќта и Политиките„ повика да биде убиен Џулијан Асанж. „Мислам дека Џулијан Асанж треба да биде убиен” изјави Фланаган, пред прибелешката кон домаќинот Еван Соломон „баш се чувствувам мажествено денес”. Фланаган после тоа ја повлече својата изјава за смртта на Асанж додека го повлекуваше своето опозиционирање кон Викиликс. Димитри Соудас, гласноговорник на премиерот Стивен Харпер, ги оцрни коментарите на Фланаган велејќи дека забелешките на поранешниот Тори стратегист се „едноставно неприфатливи”. Ралф Гудејл, заменик водачот на Либералната Партија во Долниот Дом, ги нарече забелешките на Фланаган „чиста спротивност на Канадската привилегија за права и слободи”. Рускиот истражувачки репортер Андреи Солдатов ги критикуваше Викиликс поради разоткривањето на документи „без проверување на фактите, без нивно ставање во контекст, и без нивно анализирање”. Солдатов верува дека Викиликс го „пополнува полето” оставено со намалувањето на истражувачкото новинарство со сензационална алтернатива дека новинарската поддршка за Викиликс е мотивирана од лутината поради намалувањето на средствата и на изворите за истражувачко известување. Бројни автори утврдија дека Викиликс, спротивно на нивниот изглед изглед, е всушност загатка или разузнавачка агенција која управува со психолошкото војување. Тие укажуваат на ефектот од мобилизацијата на јавното мислење против слободата на информациите и на тврдењата во намерните разоткривања чијашто цел на обвинување е американската надворешна политика, како на пример во Иран. Забележителни критики во ваквите утврдувања дадоа мајкл Чосудовски и Ф. Вилијам Енгдал.
Критика на владите
уредиПовеќето од владите и организациите чиишто документи беа разоткриени од страна на Викликс беа критични кон организацијата. Австралија:На 2 декември 2010 година премиерката Џулиа Гилард даде изјава дека апсолутно ги осудува работењата на Викиликс и дека објавувањето на информациите на страната е „во голема мера неодговорно и нелегално”. Основачот на Викиликс Џулијан Асанж е Австралиец и тој одговори два дена подоцна обвинувајќи ја неговата премиерка дека го предала како граѓанин на Австралија. Сепак на 8 декември 2010 година-откако Викилкс ги објавија американските диломатски врски во кои дипломатите на САД му ставија етикета „контроломанијак”, поранешниот австралиски премиер и сегашен министер за надворешни работи Кевин Руд рече дека разоткривањата на американските тајни врски покренаа прашање околу американската безбедност. Руд рече:„суштината на одговорноста, како и на законската одговорност лежи кај оние коишто се одговорни за ваквото неавторизирано објавување”. Во статија во Аустралијан, Асанж тврдеше, Австралискиот државен обвинител прави сè што може за да помогне во истрагата на Америка јасно насочена кон собирањето на Австралиски граѓани и нивно испорачување за Америка”. Меѓутоа, Австралиските власти подоцна изјавија дека Асанж не направил ништо нелегално. Франција:Францускиот министер за индустријализација Ерик Бесон рече во писмо до агенцијата за технологија ЦГИЕТ, дека „Викиликс ја прекршува тајноста на дипломатските врски и ги става луѓето заштитувани од дипломатските тајни во опасност”. Поради тоа би било „неприфатливо” страната да се води од опслужувачи сместени во Франција. Министерот побара мерки за прогонување на Викилкс од Франција. Иран:Претседателот на Иран, Махмуд Ахмадинежад, исто така ги критикуваше Викилкс по објавувањето на американските дипломатски врски. Ахмадинежад тврдеше дека ослободувањето на врските со цел да се покажат несогласувањата на Иран со Арапските држави било планирано разоткривање од страна на САД. за дискредитација на неговата влада, иако тој не укажува на верувањето дека Викиликс е во судир со САД или е едноставно остроумен олеснувач. Филипини:Претседателот Бенињо Аќино трети ги осуди Викиликс и разоткриените документи поврзани со оваа земја, велејќи дека можат да доведат до масивни случаи на недостаток на комуникација. САД :Последователно со објавувањето на американските дипломатски врски во ноември 2010 година, американскиот државен секретар Хилари Клинтон ја осуди групата велејќи „ова разоткривање не е напад само врз надворешните политички интереси на Америка, туку претставува напад врз меѓународната заедница”. Питер Кинг, раководител на Комитетот за домашна безбедност во Куќата на Претставници ја изрази својата поддршка за прозивањето на Викиликс како „странска терористичка организација” објаснувајќи дека „Викиликс претставува јасна и присутна опасност кон националната безбедност на САД ”Во спротивна изјава, секретарот за одбрана, Роберт Гејтс рече дека грижите околу разоткривањата се „пренапнати” во услови на нивниот веројатно непријателски удар врз обичните дипломатски активности. Филип Џ. Краули, помошник секретар на Америка за државни и јавни врски, изјави на 2 декември 2010 година дека американскиот Стејт Департмент не ја признава Викиликс како медиумска организација. „Викиликс не е медиумска организација. Тоа е нашето гледиште”. Краули рече во врска со Асанж „Па, неговиот-мислам дека тој може да се смета како политички глумец. Мислам дека тој е анархист, а не новинар”. Американскиот сенатор Џо Либерман, кој прв побара од Амазон да ја затвори Викиликс и потоа ја фалеше организацијата откако направи како што тој бараше го повика и другите компании да го следат барањето. Тој исто така предложи ново законодавство кое би се справувало со вакви слични случаи-обезбедување на разузнавачките служби и засилување на членот за законско распространување, познато како членот ШТИТ. Либерман посоцна исто така рече дека Њујорк Тајмс и другите новинарски организации коишто објавуваат американски амбасадорски врски објавени од Викиликс би можеле да бидат ставени под истрага поради кршење на американските закони за шпионажа.
Јавно мислење
уредиСАД :Според телефонско испрашување на 1 029 американски жители од 18 или повеќе години, водени од страна на Главниот институт за јавно мислење во декември 2010 година 70 % од американските испитаници-главно републиканци и постари луѓе-мислат дека разоткривањата причинуваат повеќе штета отколку добрина дозволувајќи им на непријателите на американската влада да ги видат доверливите и тајни информации за надворешната политика на Америка. Некаде околу 22%-најмногу млади либерали-мислат дека разоткривањата причинуваат повеќе добро отколку штета правејќи ја американската влада потранспарентна и попресметлива. Мнозинство од 59% исто така сакаат да ги видат обвинети луѓето кои стојат зад Викиликс, додека 31% рекле дека објавувањето на тајните е заштитено со Првиот Амандман кој гарантира слободен печат. Германија:Според телефонско испрашување на 1 004 германски жители постари од 18 години, кое беше водено кон крајот на ноември за Германскиот јавен емитувач АРД, мнозинството од 53 % не го одобруваат Викиликс, додека 43 % воглавно ја поддржуваат платформата. Посебно запрашани за објавувањето на американските дипломатски врски, скоро две третини (65%) веруваат дека овие документи не треба да бидат објавувани, споредбено со 31 % кои го одобруваат нивното објавување во јавност. Велика Британија:Во базен на Си Ен Ен од 2 010 собрани возрасни Британци во 2010 година е откриено дека повеќето од овие луѓе се согласуваат отколку што негодуваат кон правото на Викиликс за објавувањето на врските, од 42% до 33%. Преостанатите 25% не дале никакво мислење. Според истиот базен 41% од Британците веруваат дека Асанж не треба да биде обвинуван поради објавувањето на тајните дипломатски врски, додека 30% од нив сакаат да биде прогонет. Скоро половина од испитаниците (44%) веруваат дека обвинувањата за силување против Асанж се „изговор” за да биде држан во притвор за да може американската влада да го гони кривично поради објавувањето на тајните дипломатски врски, додека само 13% не се согласуваат. Сепак скоро половина од Британците изјавиле дека нивната влада треба да го испрати Асанж во Шведска за испрашување. Постарите луѓе значително повеќе се противат на Викиликс. Додека 42% од лицата со 65 и постари од 65 години рекле дека Асанж треба да биде гонет кривично поради објавувањето на дипломатските врски, ова мислење го делат само 21% од оние на возраст помеѓу 25 и 34 години.
Неочекуван профит
уредиОбјавувањето на американските дипломатски врски го инспирира создавањето на бројни организации засновани според моделот на Викиликс. Опенликс беше создаден од страна на поранешен заменик на Асанж. Даниел Дормшеит-Берг рече дека намерата е да се биде потранспарентен од Викиликс „Во последниве месеци, организацијата не е отворена повеќе. Го изгуби ветувањето за отворање на изворите”. Се планира да започне да работи на почетокот на 2011 година. Бриселликс беа фокусирани на Европската Унија како напор за соработување на медиумските професионалци и активисти кои имаат намера „да ги изведат сомнителните внатрешни работења на системот на ЕУ на површина за да може да ги види јавноста. Ова е за здобивањето на информации од надвор, а не околу Бриселликс (или било кои други важни разоткривања)”. Трејдликс беше создаден за „да не се тргува и комерцијализира со она што Викилкс го направи во политиката”. Беше основан од страна на Австралиецот Руслан Коган. Неговите цели е да обезбеди „поединците и бизнисите да можат да ги достигнат вредностите од други низ заемно корисно и целосно консензуално тргување, отколку со сила, измама или мамење”. Балканликс беше формиран од страна на Бугаринот Атанас Чобанов со цел да го направи Балканот потранспарентен и за борба против корупцијата како „Надвор постојат многу луѓе коишто сакаат да го променат Балканот на подобро и се спремни да го прифатат предизвикот. Ние им подаваме рака”. Индоликс е Индонезиска организација која што цели кон издавање на доверливи документи во врска со Индонезиската влада, иако Џакарта Глоуб рече дека „Индонезиската влада тврди дека не е премногу загрижена во врска со страната”.