Википедија

Американски староседелци

Американските староседелци („Индијанци“) — општ назив за народите кои се домородни на просторите од арктичка Канада и Алјаска до Огнената земја во Чиле и Аргентина, односно копното Америка, кои меѓусебно се разликуваат по јазикот, културата и физичкиот изглед. Кристофер Колумбо мислел дека стигнал во Индија и затоа луѓето со кои доаѓал во допир ги нарекувал Индијанци (шп. indios).

Американски староседелци
Вкупен број
Приближно 60.5 милиони
Подрачја со значајно население
Америка
 Мексико25.7 милиони[1][2]
 Перу6.0 милиони[3]
 Боливија6.8 милиони[4]
 Гватемала5.8 милиони[5]
 Еквадор3.4 милиони
 САД2.9 - 5 милиони[6]
 Чиле2.0 милиони[7]
 Канада1.4 милиони[8]
 Колумбија1.4 милиони[9]
 Аргентина955,032[10]
 Бразил817,963[11]
 Венецуела524,000[12]
 Хондурас520,000[13]
 Никарагва443,847[14]
 Панама204,000[15]
 Парагвај95,235[16]
 Ел Салвадор~70,000[17]
 Костарика~114,000[18]
 Гвајана~60,000[19]
 Гренланд~51,000[20]
 Белиз~24,501 (Maya)[21]
 Француска Гвајана~19,000[22]
 Суринам~12,000–24,000
Индијанци од Калифорнија 1916

Повеќето се ловечко-збирни заедници. Во нивните најразвиени народи кои успеале да подигнат високоразвиени цивилизации спаѓаат народите Олмеци, Толтеци, Маите и Ацтеките од Мексико и Инките од Перу. Денес многу живеат во резервати, особено во Канада, САД и Бразил.

Американските староседелци во уметноста и во популарната култура

уреди
  • „Џеронимо“ — кус расказ на македонскиот писател Гето Руди од 2017 година.[23]
  • „Локомотива 38, Одјибвеј“ — расказ на американскиот писател Вилијам Саројан.[24]
  • „Апачи“ (англиски: Apache) - американски рапер.[25]
  • „Индијанци“ (англиски: Indians) - песна на американската треш-метал група Антракс (Anthrax) од 1987 година.[26]
  • „Народот Чироки“ (англиски: Cherokee Nation) — песна на американската хард-кор група Ill Repute од 1984 година.[27]
  • „Индијанско летно небо“ (англиски: Indian Summer Sky) - песна на ирската рок-група У2 од 1984 година.[28]
  • „Народот на коњите“ (англиски: Horse Nation) - песна на британската рок-група Калт (The Cult) од 1984 година.[29]
  • „Апачи“ (англиски: Apache) - песна на британската рок-група Саутерн дет калт (Southern Death Cult) од 1983 година.[30]
  • „Кајови“ (англиски: Kaiowas) - песна на бразилската треш метал-група Сепултура (Sepultura) од 1993 година.[31]
  • „Апачи“ (англиски: Apache) - песна на британската поп-рок група Шедоус (The Shadows) од 1960 година.[32]

Наводи

уреди
  1. ↑ http://www.inegi.gob.mx/prod_serv/contenidos/espanol/bvinegi/productos/censos/poblacion/2010/princi_result/cpv2010_principales_resultadosVI.pdfПредлошка:Full
  2. ↑ http://www.somosprimos.com/schmal/schmal.htmПредлошка:Full
  3. ↑ „CIA, The World Factbook Peru“. Архивирано од изворникот (PDF) на 2016-11-05. Посетено на 12 July 2011.
  4. ↑ „CIA - The World Factbook“. Cia.gov. Архивирано од изворникот на 2018-12-11. Посетено на 23 February 2011.
  5. ↑ http://www.ine.gob.gt/sistema/uploads/2014/02/26/L5pNHMXzxy5FFWmk9NHCrK9x7E5Qqvvy.pdf
  6. ↑ United States Census Bureau. The American Indian and Alaska Native Population: 2010
  7. ↑ „архивски примерок“ (PDF). Архивирано од изворникот (PDF) на 2013-07-18. Посетено на 2016-01-28.Предлошка:Full
  8. ↑ Canada 2011 Census [1]
  9. ↑ DANE 2005 National Census
  10. ↑ „Población indígena o descendiente de pueblos indígenas u originarios en viviendas particulares por sexo, según edad en años simples y grupos quinquenales de edad“ (xls). INDEC (шпански). 2010. Посетено на 2 May 2015.
  11. ↑ „2010 Census graphics of Brazil government“. IBGE(Brazilian Institute of Geograph and Statistic. 2015-02-09.
  12. ↑ „About this Collection“ (PDF). The Library of Congress. Посетено на 29 July 2015.
  13. ↑ „CIA - The World Factbook - Honduras“. Cia.gov. Архивирано од изворникот на 2020-05-15. Посетено на 2013-12-03.
  14. ↑ 2005 Census
  15. ↑ „CIA - The World Factbook“. Cia.gov. Архивирано од изворникот на 2019-01-03. Посетено на 23 February 2011.
  16. ↑ „8 LIZCANO“ (PDF). Архивирано од изворникот (PDF) на 2014-02-24. Посетено на 2014-05-22.
  17. ↑ „Una comunidad indígena salvadoreña pide su reconocimiento constitucional en el país“. soitu.es. Посетено на 23 February 2011.
  18. ↑ „Costa Rica: Ethnic groups“. Cia.gov. Архивирано од изворникот на 2020-05-13. Посетено на 21 December 2010.
  19. ↑ Lector de Google Drive. Docs.google.com. Retrieved 12 July 2013.
  20. ↑ The World Factbook Архивирано на 9 мај 2020 г.. Cia.gov. Retrieved 12 July 2013.
  21. ↑ Redatam::CELADE, ECLAC - United Nations Архивирано на 12 јули 2017 г.. Celade.cepal.org. Retrieved 12 July 2013.
  22. ↑ „архивски примерок“. Архивирано од изворникот на 2011-08-20. Посетено на 2016-01-28.CS1-одржување: бот: непознат статус на изворната URL (link)
  23. ↑ Гето Руди, Можеше да биде реми. Скопје: Темплум, 2017, стр. 66.
  24. ↑ Вилијам Саројан, Се викам Арам. Скопје: Македонска книга, 1970, стр. 112-124.
  25. ↑ Discogs, Apache (пристапено на 30.8.2019)
  26. ↑ Discogs, Anthrax ‎– Among The Living (пристапено на 10.6.2020)
  27. ↑ Ill Repute – What Happens Next (пристапено на 21.3.2023)
  28. ↑ U2, The Unforgettable Fire, Cai 9127, Jugoton.
  29. ↑ Discogs, The Cult ‎– Dreamtime (пристапено на 17.5.2020)
  30. ↑ Discogs, The Southern Death Cult ‎– Southern Death Cult (пристапено на 9.8.2019)
  31. ↑ DISCOGS, Sepultura ‎– Chaos A.D. (пристапено на 30.8.2019)
  32. ↑ Discogs, The Shadows ‎– Apache (пристапено на 30.8.2019)

Надворешни врски

уреди
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Американски_староседелци&oldid=5178319“