Јодоводородна киселина
Јодоводородна киселина — безбоен и воден раствор на јодоводород (HI). Претставува силна киселина, која целосно се јонизира во воден раствор. Концентрираните раствори на јодоводородната киселина обично имаат 48-57 % HI.[3]
| |||
| |||
Други називи Хидрониум јодид | |||
| Назнаки | |||
|---|---|---|---|
10034-85-2 
| |||
| ChEBI | CHEBI:43451
| ||
| ChemSpider | 23224
| ||
| EC-број | 233-109-9 | ||
| |||
| 3Д-модел (Jmol) | Слика | ||
| PubChem | 24841 | ||
| RTECS-бр. | MW3760000 | ||
| |||
| UNII | 694C0EFT9Q 
| ||
| Својства | |||
| Хемиска формула | |||
| Моларна маса | 0 g mol−1 | ||
| Изглед | безбојна течност | ||
| Мирис | зајадлив | ||
| Густина | 1,70 g/mL, азеотроп (57% HI по тежина) | ||
| Точка на вриење | |||
| воден раствор | |||
| Киселост (pKa) | -9,3[2] | ||
| Опасност | |||
| GHS-ознаки: | |||
Пиктограми
|
| ||
Сигнални зборови
|
Опасност | ||
Изјави за опасност
|
H314 | ||
Изјави за претпазливост
|
P260, P264, P280, P301+P330+P331, P303+P361+P353, P304+P340, P305+P351+P338, P310, P321, P363, P405, P501 | ||
| NFPA 704 | |||
| Температура на запалување | незапалива | ||
| Слични супстанци | |||
| Други анјони | флуороводородна киселина солна киселина бромоводородна киселина | ||
| Дополнителни податоци | |||
| Освен ако не е поинаку укажано, податоците се однесуваат на материјалите во нивната стандардна состојба (25 °C, 100 kPa) | |||
| Наводи | |||
Реакции
уредиЈодоводородната киселина реагира со кислород во воздухот и дава јод:
- 4 HI + O2 → 2 H2O + 2 I2
Како и другите халогеноводород, јодоводородната киселина ги дополнува алкените давајќи јодоалкили. Може да се користи и како редуктивен агенс, како на пример во редукцијата на ароматични нитросоединенија на анилини.[4]
Катива-процес
уредиЈодоводородната киселина наоѓа значајна примена во т.н. „Катива-процес“ кој служи како кокатализатор за добивање на оцетна киселина со карбонилацијата на метанол.[5][6]
Незаконска употреба
уредиЈодоводородната киселина е забранета супстанција во САД поради нејзината употреба како редуктивен агенс во добивањето на метамфетамин од ефедрин или псевдоефедрин (добиени од апчиња за одзатнување на носот).[7]
Наводи
уреди- ↑ Henri A. Favre; Warren H. Powell, уред. (2014). Nomenclature of Organic Chemistry: IUPAC Recommendations and Preferred Names 2013. Cambridge: The Royal Society of Chemistry. стр. 131.
- ↑ Perrin, D. D., уред. (1982). Ionisation Constants of Inorganic Acids and Bases in Aqueous Solution. IUPAC Chemical Data (2. изд.). Oxford: Pergamon (објав. 1984). Entry 32. ISBN 0-08-029214-3. LCCN 82-16524. Занемарен непознатиот параметар
|orig-date=(help) - ↑ Lyday, Phyllis A. (2005), „Iodine and Iodine Compounds“, Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry, Weinheim: Wiley-VCH, стр. 382–390, doi:10.1002/14356007.a14_381
- ↑ Kumar, J. S. Dileep; Ho, ManKit M.; Toyokuni, Tatsushi (2001). „Simple and chemoselective reduction of aromatic nitro compounds to aromatic amines: reduction with hydriodic acid revisited“. Tetrahedron Letters. 42 (33): 5601–5603. doi:10.1016/s0040-4039(01)01083-8.
- ↑ Jones, J. H. (2000). „The Cativa Process for the Manufacture of Acetic Acid“ (PDF). Platinum Metals Rev. 44 (3): 94–105.
- ↑ Sunley, G. J.; Watson, D. J. (2000). „High productivity methanol carbonylation catalysis using iridium - The Cativa process for the manufacture of acetic acid“. Catalysis Today. 58 (4): 293–307. doi:10.1016/S0920-5861(00)00263-7.
- ↑ Skinner, Harry F. (1990). „Methamphetamine synthesis via hydriodic acid/Red phosphorus reduction of ephedrine“. Forensic Science International. 48 (2): 123–134. doi:10.1016/0379-0738(90)90104-7.
Надворешни врски
уреди- Меѓународна карта за хемиска безбедност 1326 (англиски)