Чебренски манастир
Чебренскиот манастир — манастир во јужниот дел на Македонија, на местото на историското село Чебрен.[1] Манастирот бил доста познат по своето училиште и богатата библиотека.[2]
 Поглед на манастирот | |
| Информации | |
|---|---|
| Целосно име | Чебренски манастир |
| Други имиња | Манастир „Свети Димитриј“ |
| Манастир на: | МПЦ - ОА |
| Основан | XIV век |
| Посветен на | Свети Димитрија Солунски |
| Епархија | Преспанско-пелагониска |
| Цркви | Црква „Св. Димитриј Црква „Вознесение Христово“ |
| Личности | |
| Место | |
| Место | Чебрен, Општина Новаци  Македонија |
| Координати | 41°07′58.2″N 21°40′47.7″E / 41.132833° СГШ; 21.679917° ИГД |
| Видливи остатоци | две цркви, конак, амбар |
| Отворен за јавноста | да |
| Други информации | (Старавинска парохија) |
Местоположба уреди
Манстирот се наоѓа во Скочивирската Клисура, во рамките на второто предградие на средновековниот град Чебрен, на десниот брег на Црна Река.[3] Тој се наоѓа кај археолошкото наоѓалиште Тумба Чебрен на издвоена вулканска купа (тумба), на околу 140 м над реката и недалеку од селото Зовиќ.[4]
Историја уреди
Чебренскиот манастир потекнува од првата половина на XIV век, време во коешто Македонија потпаднала под отоманска власт.[3] Во 1530-тите години, под надлежност на Охридската архиепископија имало 33 епархии, од кои на територијата на Македонија имало 12 епархии. Манастирот најверојатно припаѓал на Битолската или на Пелагониската епархија.[5] Во цутот на развојот, во сопственост на манастирот влегувале воденици со 12 воденички камења, многу стока (овци, кози и крупен добиток), како и ниви, ливади, големи површини со шуми и пасишта. Во XVIII век, манастирот имал свое ќелијно училиште во коешто се учело на старословенски јазик, а во него се подготвувале свештеници кои вршеле служба по црквите низ областа Мариово. Манастирот бил многу развиен сè до првите декади на XX век.[6]
Манастирот низ историјата повеќе пати бил обновуван поради честите опожарувања, грабежи и разрушувања. Постои податок дека за време на Првата светска војна биле срушени четири објекти коишто веројатно биле конаци, една плевна, казанџилница, четири амбари, две воденици, како и црквата „Вознесение Христово“.[7]
Градби уреди
Во склоп на манастирот влегуваат две цркви, конак и амбар. Сочувани се и остатоци од конаци северозападно и западно од црквата, како и делови од оградниот ѕид на манастирот.[8]
Влезна порта уреди
Влезната порта е изградена од прецизно обликуван делкан камен. Во источниот дел од оградниот ѕид е насликано украсување коешто потекнува од 1879 година. На камениот ѕид над влезната порта има малтерисана површина со правоаголен облик на којашто има три ниши. Нишата насреде е поголема од страничните. Во неа има фреска на којашто е живописан Свети Димитриј на коњ во одбрана на градот Солун. Тој е претставен во војнички панцир со развиорена наметка и качен на црвен коњ. Во десната рака држи копје, а во левата уздите на коњот. Позадината на фреската содржи дел од архитектурата на Солун, односно одбранбен ѕид и веројатно црквата „Св. Димитриј“ во Солун, а на небото е прикажано сонце. Околу надворешните рабови, нишата е украсена со ритмичко цветно украсување во светлосина боја. Истото украсување се јавува и кај страничните ниши. Во јужната ниша има фреска на којашто е прикажан Архангел Михаил како држи меч во десната и отворен свиток во левата рака. Текстот на фреската е испишан со старословенски букви. Во северната ниша има фреска на којашто е насликан Архангел Гаврил со перо во десната и отворен свиток во левата рака. Основната боја на оваа ноша е ултрамарин. Текстот исто така е испишан со старословенски букви. Од внатрешната страна на лаците кај сите три ниши има растително (цветно) украсување. Над бордурата околу страничните ниши насликан е по еден цветен мотив со виолетово-црвена боја. Меѓу средната и јужната ниша на рамната ѕидна површина е испишана годината на живописувањето, т.е. 1879, а се среќаваат и остатоци од имињата на дарителите.[9]
-
Влезната прота однадвор -
Нишите над портата -
Средната ниша -
Јужната ниша -
Северната ниша
Конак уреди
Единствениот сочуван манастирски конак бил изграден во 1935 година и се наоѓа јужно од манастирската црква.[8]
Црква „Св. Димитриј“ уреди
Главната манастирска црква е посветена на Свети Димитриј.[10] Во минатото, таа била доста богата и голема црква, а денес е обновена со помали димензии и сè уште се видливи темелите на стариот храм. Нејзиниот иконостас потекнува од XV век, а бил обновен во XIX век. Од првобитната градба, која била трибродна базилика, сочувана е средишната длабока апсида којашто била обновена над рановизантиската во XIV век со димензии од 2,4 м и дел од источниот ѕид.[7]
Црква „Вознесение Христово“ уреди
Црквата се наоѓа во близина на манастирскиот комплекс и е изградена на карпест предел. Таа е мала еднокорабна црква со димензии 6,30 х 4,30 м и висина од 2,80 м, а има полукружна апсида на источната страна. Градена е од делкан камен и кал, а оад надворешната страна со фугован варов малтер. Внатрешноста е поделена со дрвена олтарна преграда на два дела. Сите четири ѕидови од наосот и олтарниот простор се фрескоживописани. Според сознанијата и стручната литература, фреските потекнуваат од XVI век, а сочувани се на површина од 60 м2.[10][11]
Археолошки наоди уреди
Со археолошките истражувања спроведени на просторот на манастирот е утврдено дека во доцната антика била изградена тврдина со слични димензии, а во пониските делови на југ започнала да се развива населба која била опфатена со истиот одбранбен ѕид (обѕидие). Просторот бил обѕидан наоколу и зајакнат со повеќе кули. Врз основа на остатоците е добиена информација дека имало планско градско оформување со големина од 5 ха. Во средишниот дел на населбата бил изграден базиликален храм веројатно во V-VI век, чии темели и мермерни делови се среќаваат и денес околу средновековната црква. Мермерните делови веројатно се столбчиња од мермерна иконостасна преграда, но постојат и остатоци од столбови, капители и основи изработени од камен коишто веројатно потекнуваат од наосот на базиликата.[12]
Галерија уреди
-
Влезната порта од дворот на манастирот -
Црквата „Св. Димитриј“ -
Црквата „Вознесение Христово -
Манастирскиот конак -
Остатоци од ѕидините -
Конакот -
Влезот на конакот
Наводи уреди
- ↑ Јелена Павловска, Наташа Ниќифоровиќ и Огнен Коцевски (2011). Валентина Божиновска (уред.). Карта на верски објекти во Македонија. Менора - Скопје: Комисија за односи во верските заедници и религиозните групи. стр. 24. ISBN 978-608-65143-2-7.
- ↑ Анета Стефановска, Науме Ѓоргиевски (2010). Библиотеките во црквите и манастирите во Преспанско-пелагонискиот регион (македонски и англиски). Битола: Национална установа – Универзитетска библиотека „Св. Климент Охридски“. ISBN 978-608-4538-18-9.
- ↑ 3,0 3,1 „Макриевска, О. (2014). „Експертски извештај за историските знаменитости во општина Новаци“. Проект „Жива историја — жива природа. стр. 10.
- ↑ „Макриевска, О. (2014). „Експертски извештај за историските знаменитости во општина Новаци“. Проект „Жива историја — жива природа. стр. 6.
- ↑ „Макриевска, О. (2014). „Експертски извештај за историските знаменитости во општина Новаци“. Проект „Жива историја — жива природа. стр. 13.
- ↑ „Макриевска, О. (2014). „Експертски извештај за историските знаменитости во општина Новаци“. Проект „Жива историја — жива природа. стр. 4, 6.
- ↑ 7,0 7,1 „Макриевска, О. (2014). „Експертски извештај за историските знаменитости во општина Новаци“. Проект „Жива историја — жива природа. стр. 12.
- ↑ 8,0 8,1 „Макриевска, О. (2014). „Експертски извештај за историските знаменитости во општина Новаци“. Проект „Жива историја — жива природа. стр. 19.
- ↑ „Макриевска, О. (2014). „Експертски извештај за историските знаменитости во општина Новаци“. Проект „Жива историја — жива природа. стр. 16-17.
- ↑ 10,0 10,1 „Чебрен Архивирано на 1 декември 2021 г.“. Мој Роден Крај.
- ↑ „Макриевска, О. (2014). „Експертски извештај за историските знаменитости во општина Новаци“. Проект „Жива историја — жива природа. стр. 20.
- ↑ „Макриевска, О. (2014). „Експертски извештај за историските знаменитости во општина Новаци“. Проект „Жива историја — жива природа. стр. 8.
Надворешни врски уреди
Чебренски манастир на Ризницата ?
