Сумер

Сумер или Сумерија (од акадското Шумеру; сумерски назив: ки-ен-ги(-р), клин. 𒆠𒂗𒄀) — првата светска цивилизација за која е потврдена писменоста и изградба на градови. Настанала во Месопотамија, односно долината на реките Тигар и Еуфрат (денешен Ирак). Потеклото на Сумерите не е потврдено, но се верува дека се доселиле од север и се помешале со затекнатото население.

Сумер

Карта на поважните градови во Сумер.
Географски опфат	Близок Исток, Среден Исток
Раздобје	доцен неолит, средно бронзено време
Години	4500-1900 г. п.н.е.

Првите големи градови ги изградиле Сумерите во западниот дел на Месопотамија, што на грчки значи „меѓуречие“: се работи за една мошне плодна долина создадена со напластување на наносите што ги носеле реките Тигар и Еуфрат. Во својата земја, со сопствено име Киенгир или „земја на благородните господари“ Сумерите создале многу градови - држави. Во нив управувал владетел - свештеник, кој претставувал овоплотување на богот-заштитник, секоја држава имала свој владетел кој се сметал за вистински господар и владетел кому земјоделското население морало да му дава дел од жетватa. Почеста што му се укажувала на богот била ограничена на храмот околу ко се одвивал општествениот и економскиот живот: изградена среде населеното место, кулата на храмот (зигуратот) доминирала над градот и околната територија. Потребата да се забележи со знаци количеството на родот и делот што му припаѓа на богот , довела до создавање писмо; првите записи се однесуваат на количеството просо принесено во храмот, кое се сметало на глинени таблички и тие претставуваат најстари записи во светот. Религијата и писмото на сумерите биле прифатени и приспособени од Акадите кои, околу 2500 година п.н.е., се населиле на север. Мирниот соживот (а можеби и мешањето) меѓу двата народа во еден миг бил нарушен и Акадите воспоставиле превласт, создале голема империја која се одржала околу два века. Сумерските градови добиле извесна автономија и во следниот период ќе живеат раскошно под власта на третата династија Ур.

Главно занимање на Сумерците било земјоделството и сточарството. Живееле во колиби изградени од глина и трска. Граделе Иригациони системи, насипи и вештачки езера и рано ја усвоиле употребата на бакарот. Во втората половина на IV милениум пред н.е. веќе не ги убивале заробениците, се појавило ропството, првата писменост со таканареченото Клинесто писмо и се создала богата племенска аристократија. Кон преминот во III милениум пред н.е настанале и повеќе мали држави, кога биле изградени и царските гробници во околината на градот-држава Ур. Семејствата и селските општини значително се разликувале по своето богатство, а аристократијата располагала и до 300 хектари земја, која ја обработувале робовите и подоцна слободните зависни домашни селани.