Википедија

Послание на Еремија

девтероканонска книга од Стариот завет

Послание на Еремија — девтероканонска книга од Стариот завет, припишана на пророкот Еремија, и упатена кон еврејските заробеници во Вавилон пленети од Навуходонозор. Во православните библии се води како одделна книга, во римокатоличките библии е последна глава од Книгата на пророхот Варух (Варух 6), а во Библијата на кралот Јаков е ставена во Апокрофите.

Автор

уреди
 
Варух ги запишува пророштвата на Еремија (Гистав Доре, 1866 г.)

Според текстот на посланието, негов автор е библискиот пророк Еремија. Самата библиска Книга на пророкот Еремија ги содржи зборовите на писмо кое Еремија го испратил „од Ерусалим“ до „заробените“ во Вавилон (Еремија 29,1-23). Посланието е претставено како преписка од таков карактер.

Послание на Еремија 1 Еремија 29,1
Препис од посланието, што Ере­мија им го испрати на оние, кои тре­ба­ше да бидат одведени во ропство во Ва­вилон, од вавилонскиот цар, за да ги из­вести што му било заповедано од Бога. Еве ги зборовите од писмото, кое пророкот Еремија го испрати од Ерусалим до другите ста­­реши­ни ме­ѓу преселените, до свештениците, до пророците и до сиот народ, кој Наву­хо­доносор беше го одвел од Ерусалим во Вавилон.

Наспроти традиционалното гледиште, највеќето современи библисти сметаат дека Еремија не автор на посланието. Овој став се заснова на книжевниот квалитет, верската длабочина и чувствителноста на текстот.[1] Авторот може да бил елинистички Евреин кој живеел во Александрија,[2][3] но ова не може да се утврди со сигурност. Сите најрани ракописи што го содржат посланието се на грчки. Најраниот грчки фрагмент (I век п.н.е.) е откриен во Кумран.[4] Едвин Гифорд вели дека во негово време највеќето меродавни критичари сметале дека изворниот јазик е грчкиот.[5] Еден од нив, Ото Фриче, вели „Ако некој од апокрифите е напишан на грчки, тоа е сигурно овој.“[6] Најсилниот противник на овој мнозински став бил Ч. Џ. Бол, кој дал најсилен аргумент во полза на хебрејски оригинал.[7] Семитологот Чарлс Тори не бил убеден,[8] и сметал деа оригиналот веројатно бил на арамејски.[9] Во поново време консензусот е дека „писмото“ првично било напишано на хебрејски (или арамејски).[10]

Време на пишување

уреди

Времето на пишување на посланието е неизвесно. Највеќето се сложуваат дека тоа се заснова од неколку библиски зачала, особено Исаија 44,9–20, 46,5–7 и затоа не може да биде постаро од 540 г. п.н.е..[11] Од друга страна, посланието не може да биде поново од 100 г. п.н.е. поради пронајдениот фрагмент (7Q2) меѓу свитоците во Кумран. Во полза на овој најдоцен датум е чинот што писмото е спомнато во 2 Макавејска 2,1–3.[12][13]

Послание на Еремија 4–6 2 Макавејска 2,1–3
(ок. 150–120 г. п.н.е.)
Допрва ќе видите во Вавилон богови сребрени, златни и дрвени, кои се носат на рамењата и кои им задаваат страв на незнабошците. Внимавајте, и вие да не станете како туѓите народи, па стравот пред тие бо­гови да ве опфати и вас. Кога ќе видите народот да се поклонува пред нив и зад нив, кажете си во својот ум: „Тебе, Господи, треба да Ти се поклонуваме!“ Зашто Мојот Ангел е со вас; тој е заштитник на вашите души. Во записите се открива дека пророкот Еремија им заповедал на иселе­ните да земат од огнот, како што е горе речено, и дека откако им го дал на преселни­ците Законот, им заповедал да не ги за­бораваат заповедите на Господ и да не се заблудуваат во своите мисли, гледај­ќи ги златните и сребрените идоли и украси. Говорејќи им и за други слични ра­боти, тој ги убедувал да не го отфрлаат Законот од своето срце.

Употребата на „седум поколенија“ наместо „седумдесет години“ укажува на подоцнежен период, а не на VI век п.н.е. Според пресметки на Бол, писмото е составено некаде од 317 од 307 г. п.н.е.[14] Според рабинот С. Тедеш, познато е дека многу Евреи биле привлечени од туѓински култови во елинистичкиот пеериод почнувајќи од 300 г. п.н.е., па затоа предупредувањето би можело да датира од било кое време во тој период.“[15]

Каноничност

уреди

Иако посланието стои како одделна единица во Септуагинтата, нема докази дека тој имал каконски статус во масоретската традиција.

Прашањето за неговата каноничност во христијанската традиција за првпат е покренато од Ориген, за што сведочи Евсевиј Кесариски во неговото дело „Црковна историја“. Ориген ги наведува Плачот на Еремија и Посланието на Еремија како една целина заедно со самата Книга на пророкот Еремија, меѓу „канонските книги наследени од Евреите“,[16] иако стручњаците ова го сметаат за грешка.[17]

Во делото „Панарион“, Епифаниј Кипарски пишува дека Посланието на Еремија и Варух кај Евреите биле девтероканонски, обете ставени заедно со Еремија и Плачот во една книга.[18]

Атанасиј Александриски го спомнува истото: тој ги вклучува девтероканонските дела Послание на Еремија и Варух како дел од старозаветниот канон, обете ставени заедно со Еремија и Плачот во една книга.[19]

Во неговиот список на канонски книги, Кирил Ерусалимски вели дека „една од Еремија, вклучувајќи ги Варух, Плачот и Посланието“.[20]

Тертулијан го цитира посланието како авторитетно во осмата глава на „Противотров за скорпиината боцка“ (Scorpiace).[21]

Лаодикискиот собор (IV век) се искажал дека Еремија, Варух, Плачот и Посланието се канонски само во една книга.[22]

Православните библии ја следат Септуагинтата, ставајќи го посланието како одделна книга.

Кога ја преведувал Библијата на народен латински (Вулгата), Јероним Стридонски не располагал хебрејски текст, и затоа не ја сметал за канонска заедно со другите апокрифи.[23]

И покрај сомнежот на Јероним, посланието било ставено во глава 6 од Книгата на пророкот Варух на Вулгатата. Така постапува и Библијата на кралот Јаков, ставајќи го Варух во апокрифите, а ист е случајот и со Лутеровата библија. Во етиопскиот православен канон, посланието е ставено во „Остатокот од Еремија“ заедно со 4 Варух (наречена и „Паралипомена на Еремија“).

Посланието е една од четирите девтероканонски книги најдени меѓу Свитоците од Мртвото Море (другите се Псалм 151, Сирах и Товит). Делот од посланието најден во Кумран е напишан на грчки. Ова не ја исклучува можноста да се работи за превод, и оригиналот да бил на хебрејски или арамејски. Меѓутоа, единствениот текст што ни е на располагање има десетици јазични одлики својствени за грчкиот, а непостоечки во хебрејскиот; ова покажува дека грчкиот текст е повеќе од само прост превод.[24]

Содржина

уреди

Пророкот Еремија им се обраќа на заробените Јудејци кои се одведени како робови во Вавилон, пренесувајќи им ги божјите зборови дека во Вавилон ќе останат во текот на седум поколенија, како казна за гревовите и непочитувањето на божјите закони, но најпосле, Бог ќе им прости и ќе ги избави од ропството. Во продолжение ги предупредува дека во Вавилон им лажни богови, кои се само статуи изработени до човечки раце и кои се целосно беспомошни и не можат да направат ништо, па поради тоа, Јудејците не треба ниту да се плашат од нив ниту да веруваат во нивната моќ.[25]

Посланието, всушност, претставува жесток напад врз идолите и идолопоклонството.[26] Брус Мецгер вели „можеме да ја наречеме страсна проповед заснована на стих од канонската Книга на пророкот Еремија.“[27] Тој стих е Ер 10,11, единствениот од целата книга напишан на арамејски.[28]

Така речете им: боговите, кои не се створители на небото и на земјата, ќе исчезнат од земјата и од под небесата.

—Еремија 10,11

Делото е напишано со озбилна политичка цел:[2] да ги поучи Евреите да не им служат на боговите на Вавилонците, туку само на Господ.[29] Авторот ги предупредува еврејските преселници дека ќе бидат во ропство до седум поколенија, и дека таму ќе видат идолопоклонство.[2] На читателите им се вели да не учествуваат во такви обреди, бидејќи тоа се идоли направени од човечка рака, без слух, говор или способност да се самоодбранат.[2]

Поврзано

уреди

Наводи

уреди
  1. ↑ Moore 1992, 704; cf. Marshall 1909, 578.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3   Charles, Robert Henry (1911). „Jeremy, Epistle of“ . Во Chisholm, Hugh (уред.). Encyclopædia Britannica. 15 (11. изд.). Cambridge University Press. стр. 325.
  3. ↑ Westcott 1893, 361; Gifford 1888, 290.
  4. ↑ Baillet 1962, 143.
  5. ↑ Gifford 1888, 288; cf. Torrey 1945, 65.
  6. ↑ Fritzsche 1851, 206 as translated by Gifford 1888, 288.
  7. ↑ Ball 1913, 597–98, and throughout the commentary; cf. Gifford 1888, 289.
  8. ↑ Torrey 1945, 65; cf. Oesterley 1914, 508.
  9. ↑ Torrey 1945, 66–67. Pfeiffer 1949, 430, supports Torrey's Aramaic proposal, though noting that "its Hellenistic Greek style is fairly good."
  10. ↑ Metzger 1957, 96; Moore 1977, 327–27; Nickelsburg 1984, 148; Schürer 1987, 744 (opinion of revisers, Schürer himself thought it was "certainly of Greek origin" [Schürer 1896, 195]); Moore 1992, 704; Kaiser 2004, 62.
  11. ↑ Moore 1992, 705; Schürer 1987, 744; Pfeiffer 1949, 429.
  12. ↑ intertextual.bible/text/letter-of-jeremiah-1.4-2-maccabees-2.2
  13. ↑ Moore 1992, 705; Nickelsburg, 1984, 148; Schürer 1987, 744. Pfeiffer 1949, 429, rejects the reference and cites other rejectors.
  14. ↑ Ball 1913, 596; cf. Moore 1977, 334–35.
  15. ↑ Tededche 1962, 823.
  16. ↑ Евсевиј, Црковна историја, vi.25.2"
  17. ↑ Marshall 1909, 579; Schürer 1987, 744. H. J. Lawlor and J. E. L. Oulton, Eusebius: The Ecclesiastical History, 2 vols. (London: SPCK, 1927), 2:216, write: "the text of the list which lay before Eusebius was corrupt or was carelessly copied."
  18. ↑ Williams, translated by Frank (1987). The Panarion of Epiphanius of Salamis 8:6:1-3 (2. impression.. изд.). Leiden: E.J. Brill. ISBN 9004079262. Архивирано од изворникот на 6 септември 2015. Посетено на 11 октомври 2016.
  19. ↑ of Alexandria, Athanasius. Letter 39. newadvent. Посетено на 11 октомври 2016.
  20. ↑ of Jerusalem, Cyril. Catechetical Lecture 4 Chapter 35. newadvent. Посетено на 12 октомври 2016.
  21. ↑ intertextual.bible/text/letter-of-jeremiah-1.3-tertullian-scorpiace-8
  22. ↑ of Laodicea, Synod. Synod of Laodicea Canon 60. newadvent. Посетено на 12 октомври 2016.
  23. ↑ Jerome, Comm. on Jeremiah, praef. Migne PL 24:706.
  24. ↑ Benjamin G Wright, 'To the Reader of the Epistle of Ieremeias', in New English Translation of the Septuagint.
  25. ↑ Свето писмо на Стариот и на новиот завет (трето издание). Свиндон: Британско и инострано библиско друштво, Скопје: Македонска книга, 1998, стр. 1017-1019.
  26. ↑ Moore 1992, 703; cf. Dancy 1972, 199.
  27. ↑ Metzger 1957, 96. Also endorsing its sermonic character are Ball 1913, 596; Tededche 1962, 822; Vriezen 2005, 543.
  28. ↑ Torrey 1945, 64; Metzger 1957, 96; Moore 1992, 704,
  29. ↑ Gifford 1888, 290. Oesterley 1914, 507, says much the same thing: "That the writer is seeking to check a real danger ... seems certain from the obvious earnestness with which he writes."

Надворешни врски

уреди
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Послание_на_Еремија&oldid=5082119“