Википедија

Јудеја

Јудеја (хебрејски: יהודה, стандарден Yəhūda, латински: Iūdaea) — планински регион во јужниот дел на денешните држави Палестина и Израел. Името потекнува од хебрејското име Јехуда (македонски: Јуда), син на библискиот пророк Јаков/Израил, кој е зачетник на израелското библиско племе Јуда (Јехуда) и со него поврзаното Јудејско Царство.

Јудеја
יְהוּדָה
Рид во Јудеја
Координати31°40′N 35°00′E / 31.667° СГШ; 35.000° ИГД / 31.667; 35.000
Дел одДржава Палестина
Израел
Највисока точка
 – надм. висина		Планина Хеброн
1,020 m

Името продолжило да се користи од вавилонците, во персиските, хеленистичките и римските периоди како Вавилонски и Персиски Јехуд, Хасмонејското Кралство Јудеја, и потоа Иродијанска и Римска Јудеја, соодветно.[1] За време на хасмонејската, иродијанската и римската власт, терминот се применувал на поголема област од историскиот регион Јудеја. Во 132 н.е., провинцијата Јудеја била споена со Галилеја во провинција наречена Сирија Палестина.[2][3][4]

Терминот Јудеја бил возобновен од израелската влада во 20 век како израелски административен округ Јудеја и Самарија чија територија обично се нарекува Западен Брег.[5]

Географија уреди

Јудеја е планински регион, а дел од неа се смета за пустина. Највисокиот врв е на надморска височина од 1.020 m и се наоѓа на јужниот дел од Планината Хеброн, 30 км југозападно од Ерусалим, а на исток од регионот има депресија која се спушта до 400 m под нивото на морето. Климата, се движи од медитеранската на запад до пустинската клима на исток, а во средината има степска клима. Поголеми градови во регионот се Ерусалим, Витлеем, Гуш Ецион, Ерихон и Хеброн.[6]

Во Библијата уреди

Јудеја е средиште на поголем дел од настаните што се спомнуваат во Тората, и се вели дека патријарсите Авраам, Исак и Јаков се погребани во Хеврон во Гробницата на Патријарсите. 

Историја уреди

Во библијата се наведува дека Јудејското Кралство, заедно со Кралството Израел, било наследник на обединетата монархија на Израел и Јуда, но денешната историја тие податоци ги смета за неисториски.[7][8][9][10] Како и да е, Северното Кралство било освоено од Новоасирското Царство во 720 г. п.н.е. Во текот на првата половина од VII век п.н.е., повторно станало независно, за во 609 година п.н.е повторно да биде освоено најпрво од Египќаните, а од 601 г. пр.н.е. од Нео-вавилонската империја, и конечно во 586 година пр.н.е., била освоена од Вавилон.

Вавилонското Царство било освоено од Кир Велики во 539 година п.н.е.[11] Јудеја останала под персиска власт до освојувањето на Александар Македонски во 332 г.п.н.е и останало под селевкидска власт  до востанието на Макавејците кога станало независно кралство под власт на династијата Хасмонеа.[12]

По смртта на хасмонеската кралица Салома Александра, во Јудеја започнала војна за наследување на тронот меѓу нејзините два сина, Хиркан II и Аристобул II. Хиркан ја искористил помошта на римската војска од Помпеј Велики во регионот, кој во 63 п.н.е. влегол во Ерусалим и го поставил на престолот; со тоа Јудеја била претворена во држава-клиент на Римската Република.

Јудеја била формално анектирана од Рим во 6 г.н.е., кога била создадена римската провинција Јудеја. Во 66 г.н.е., еврејското население се кренало на востание против римската власт кое било неуспешно. Ерусалим бил опколен во 70 година CE . Градот бил срамнет, Вториот храм бил уништен, а голем дел од населението било убиено или поробено.[13]

По повторното воспоставување на римска надмоќ, царот Адријан се обидел целосно да го избрише еврејскиот идентитет и ја преименувал провинцијата во Сирија Палестина,[14] а Ерусалим - Елија Капитолина (Aelia Capitolina). Многу Јудејци (Евреи) биле испратени како гладијатори во ропство или избегале од Јудеја и го започнале првото (присилно) раселување на еврејската дијаспора.

Наводи уреди

  1. ↑ Crotty, Robert Brian (2017). The Christian Survivor: How Roman Christianity Defeated Its Early Competitors. Springer. стр. 25 f.n. 4. ISBN 9789811032141. Посетено на 28 September 2020. The Babylonians translated the Hebrew name [Judah] into Aramaic as Yehud Medinata ('the province of Judah') or simply 'Yehud' and made it a new Babylonian province. This was inherited by the Persians. Under the Greeks, Yehud was translated as Judaea and this was taken over by the Romans. After the Jewish rebellion of 135 CE, the Romans renamed the area Syria Palaestina or simply Palestine. The area described by these land titles differed to some extent in the different periods.
  2. ↑ Clouser, Gordon (2011). Jesus, Joshua, Yeshua of Nazareth Revised and Expanded (англиски). iUniverse. ISBN 978-1-4620-6121-1.
  3. ↑ Spolsky, Bernard (2014-03-27). The Languages of the Jews: A Sociolinguistic History (англиски). Cambridge University Press. ISBN 978-1-107-05544-5.
  4. ↑ Brand, Chad; Mitchell, Eric; Staff, Holman Reference Editorial (2015). Holman Illustrated Bible Dictionary (англиски). B&H Publishing Group. ISBN 978-0-8054-9935-3.
  5. ↑ Neil Caplan (19 September 2011). The Israel-Palestine Conflict: Contested Histories. John Wiley & Sons. стр. 8. ISBN 978-1405175395.
  6. ↑ „Picturesque Palestine I: Jerusalem, Judah, Ephraim“. Lifeintheholyland.com. Посетено на 2012-12-31.
  7. ↑ Kuhrt, Amiele (1995). The Ancient Near East. Routledge. стр. 438. ISBN 978-0415167628.
  8. ↑ Finkelstein, Israel, and Silberman, Neil Asher, The Bible Unearthed : Archaeology's New Vision of Ancient Israel and the Origin of Its Sacred Texts, Simon & Schuster, 2002. ISBN 0-684-86912-8
  9. ↑ „The Bible and Interpretation – David, King of Judah (Not Israel)“. bibleinterp.arizona.edu. 2014-07-13. Посетено на 2018-09-20.
  10. ↑ Thompson, Thomas L., 1999, The Bible in History: How Writers Create a Past, Jonathan Cape, London, ISBN 978-0-224-03977-2 p. 207
  11. ↑ „Cyrus the Great | Biography & Facts | Britannica“. www.britannica.com (англиски). Посетено на 2022-06-26.
  12. ↑ „Palestine - The Hasmonean priest-princes | Britannica“. www.britannica.com (англиски). Посетено на 2022-06-26.
  13. ↑ „Titus' Siege of Jerusalem – Livius“. www.livius.org (англиски).
  14. ↑ H.H. Ben-Sasson, A History of the Jewish People, Harvard University Press, 1976, ISBN 0-674-39731-2, page 334: "In an effort to wipe out all memory of the bond between the Jews and the land, Hadrian changed the name of the province from Iudaea to Syria-Palestina, a name that became common in non-Jewish literature."

Надворешни врски уреди

Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Јудеја&oldid=4982810“