Википедија

Пландиште

Пландиште (унгарски: Zichyfalva; германски: Zichydorf) е село и општина сместено во јужниот банатски округ во автономната покраина Војводина, Србија. Селото има 3.832 жители, додека општина Пландиште 11.336 жители. Едно од најпознатите знаменитости на општината е замокот Капетановски, кој се наоѓа во Стари Лец.

Пландиште
Мреж. местоwww.plandiste.com
Карта на општина Пландиште

Име

уреди

На српски селото е познато како Пландиште, на романски како Plandiște, на унгарски како Zichyfalva, на германски како Zichydorf, а на македонски: Пландиште.

Името на селото потекнува од зборот пландовати што се користи во локалниот српски дијалект, што во современиот стандард српски значи одмарати, а на англиски значи одмор.

Историја

уреди

Светската политика со векови над Банат

уреди

Банат како дел од Панонија бил под римска власт од 9 п.н.е. до крајот на четвртиот век. Во петтиот век, Хуните ја срамнеле земјата. Во деветтиот век, Унгарската империја започнала со своето владеење, а околу 1000 година од нашата ера Банат станал дел од просперитетната Унгарска империја. Во тринаесеттиот век Џингис Кан ја нападнал Европа. По битката кај Мохач во 1526 година, Турците зазеле две третини од Унгарија, вклучувајќи го и Банат.

Населби пред Зихидорф

уреди

Во општинската област Пландиште во средновековно време имало неколку места: Биосег, Терјан, Саркач и Рарос. Овие имиња сè уште постојат на мапите од 18 век.[1]

Според Милекер[2] имало неколку различни села наречени Биосег помеѓу 1375[3] и 1550 година[4] Тие биле именувани О-Белцег, Наѓ-Белзег и Перван-Белзег. Имињата значат:

  • Префиксот bel- или bio- доаѓа од српскиот belu што значи бело (во споредба со Белград / Белград).
  • -zeg доаѓа од унгарски sziget што значи остров.
  • Перван е српски и значи прв, што е вообичаено во тоа време и област да се разликуваат различни места со исто име: едноставно дајте бројки.
  • Милекер не кажува ништо за О- . Можеби тоа не е ништо повеќе од претпоставка: на германски е вообичаено да се скрати Обер со О- што значи село сместено на поголема надморска височина.
  • Наѓ е Унгарец и значи голем.

Што се случувало со селата во времето на Османлиите не е познато. Кога се вратиле Унгарците, од тие села останале само неколку куќи и имињата.

Милекер[2] зборува за една легенда, дека на денешната локација Пландиште имало битка меѓу принцот Јуџин и Отоманската империја за време на Големата турска војна (1683-1699) најверојатно околу 1686 година. Она што останало биле гробишта, кои биле откриени во 1889 година при подигнување на железничката линија од Зрењанин до Маргита. Тој сугерира дека романските овчари го основале Морминт што значи гробишта на романски и на тој начин може да се однесува токму на оваа битка и гробишта.

Факт е дека во 1713 година на локацијата Пландиште постоело селото Морминт со броење од 23 куќи.[5] По Австро-турската војна (1716–1718), таа броела само 8.[6] Во 1738 година Отоманските Турци возвратиле, уништувајќи ги населбите долж Дунав, вклучувајќи го и Морминт. Турците напредувале на север во текот на следната година, сè до Темешвар, главниот град на Банат. По оваа инвазија, територијата околу Морминц била напуштена.[7]

Австријците ги враќаат Отоманците

уреди

Австријците и Унгарците ги здружиле силите и во 1738 година ги турнале Турците назад на југ, преку Дунав. Протерувањето на Турците донело организирано населување под покровителство на династијата Хабсбург. Австроунгарските воени кампањи биле засновани на германското благородништво - грофови, кои служеле како генерали на Империјалната австриска армија. Обичај било австрискиот Кајзер секој гроф да го награди со парче земја од новоосвоениот Банат. Значи, грофот Карл Зичи де Васонкео, во тоа време претседател на унгарскиот парламент, станал сопственик на околу 10.000 хектари земја во областа Пландиште. Бидејќи не заработил многу пари од закупот на оваа земја, решил да учествува во напорите за колонизација.[2]

Колонизирање на освоената земја

уреди

Во 1782 година императорот Јосиф II ја започнал третата колонизација во Банат која завршила во 1787 година. Подоцна, во зима 1787 и пролет 1788 година била основана колонијата Зихидорф.[2] Наместо тоа, тие го населиле со луѓе од германските банатски села: Грабат, Џимболија (Хатцфелд), Комлошу Миц (Остерн), Иецеа Мика (Клајн-Јетша) и Иецеа Маре (Грос-Јетша). Новата населба се состоела од 123 куќи кои поседуваа по 34 Катастраљоч (19,5 хектари).

Во 1867 година Австрија усвои двојна монархија позната како Австроунгарско Царство. Унгарските власти подоцна ја принудиле Маѓаризацијата да создаде посебна унгарска нација од мешано население, кое главно било германско, но вклучувало и Унгарци, Романци, Срби, Турци и неколку други етникуми. Магијаризацијата резултираше со промена на името од германски во унгарски. Значи, Зихидорф бил преименуван во Зичифалва или Зичихаза. Исто така, Унгарците изградиле многу инфраструктура како железница и канал Дунав-Тиса-Дунав.

Модерни времиња

уреди

По Версајскиот договор во 1918 година, новите граници ја донеле Зичифалва во државата Србија, која станала дел од новоформираното Кралство Југославија. Александар I од Југославија прогласил промена на сите имиња на места во српски и така го добил името Мариолана.

За време на германската окупација во Втората светска војна имињата на населбите биле вратени на германските оригинални имиња. Потоа местото го добило денешното име Пландиште. Германското население било протерано под тешки услови, многумина биле испратени во руски работни логори и српски концентрациони логори. На територијата на општината пристигнаа и доселеници од другите делови на државата, така што во повторно мултиетничката структура на населението беа претставени 18 етникуми.

Населени места

уреди

Општина Пландиште ги опфаќа следните села:

  • Пландиште
  • Банатски Соколац
  • Барице
  • Велика Греда
  • Велики Гај
  • Дужине
  • Јерменовци
  • Купиник
  • Лаудоновац
  • Маргита
  • Марковиќево
  • Милетичево
  • Стари Лец
  • Хајдучица

Демографија

уреди

Историско население на селото:

Население во минатото
ГодинаНас.±%
18692,937—    
18802,636−10.2%
18903,128+18.7%
19003,192+2.0%
19102,846−10.8%
19213,12+9.6%
19313,281+5.2%
19483,04−7.3%
19533,096+1.8%
19613,509+13.3%
19713,769+7.4%
19814,122+9.4%

Етнички групи

уреди
Општина

Според пописот од 2011 година, општина Пландиште броела вкупно 11.336 жители, вклучувајќи:[8]

Населби со српско етничко мнозинство се: Пландиште, Банатски Соколац, Велика Греда, Велики Гај, Дужине, Купиник, Лаудоновац, Марковичево, Милетичево и Стари Лец. Населбата со романско етничко мнозинство е Барице. Населбата со унгарско етничко мнозинство е Јерменовци. Етнички мешана населба со релативно српско мнозинство е Маргита. Етнички мешана населба со релативно словачко мнозинство е Хајдучица.

Село
година Вкупно Срби Македонци Југословени Унгарци Романци Словаци Црногорци Непознати
1991 година 4.380 54,84% 23,69% 9,2% 5,57% 1,57% 0,82% 0,66% 3,65%
2002 година 4.270 59,46% 21,31% 3,93% 5,69% 1,7% 0,96% 0,42% 6,53%

Поврзано

уреди

Наводи

уреди
  1. ↑ „Ungarn (1819–1869) - Franziszeische Landesaufnahme | Arcanum Karten“.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 „Geschichte der Gemeinde Mariolana“.
  3. ↑ Pesti: Krasso, III, Nr. 86
  4. ↑ Pesty: Krasso, IV, Nr. 405
  5. ↑ Glasnik Jahrgang V, Nr 10, S. 15 1
  6. ↑ Szenkläray: Szäs ev, 1, 26
  7. ↑ Szenkläray: Szäs Beilage 6, S. 5
  8. ↑ „Population by ethnicity – Plandište“. Statistical Office of the Republic of Serbia (SORS). Посетено на 4 March 2013.

Галерија

уреди
  •  
    Центарот на селото и старата католичка црква
  •  
    Капетановскиот замок во Стари Лец
  •  
    Нова православна црква
  •  
    Куќата Вошинг изградена околу 1890 година
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Пландиште&oldid=5299902“