Википедија

Осма египетска династија

Осмата династија на древниот Египет (Династија VIII) е слабо позната и краткотрајна линија на фараони кои брзо се менувале во почетокот на 22 век п.н.е., најверојатно со нивното седиште на моќ во Мемфис. Осмата династија се одржала во време што се нарекува крај на Старото Кралство или почетокот на Првиот преоден период. Моќта на фараоните се намалувала, додека онаа на провинциските гувернери, познати како номари, била многу важна, а египетската држава дотогаш успешно се претворила во феудален систем. И покрај блиските врски меѓу кралевите и моќните номари, особено во Коптос, осмата династија на крајот била соборена од номарите на Хераклеопол, кои ја основале Деветтата династија. Осмата династија понекогаш е комбинирана со претходната Седма династија, поради недостаток на археолошки докази за Седмата династија, која можеби е фиктивна.

Египтолози проценуваат дека Осмата династија владеела со Египет вкупно околу 20 – 45 години, и биле предложени различни датуми: 2190-2165 п.н.е.,[1] 2181 – 2160  п.н.е.,[2][3] 2191 – 2145   п.н.е.,[4] 2150–2118  п.н.е.[5]

Извори

уреди
 
Кралевите на 8-та династија на Кралскиот список од Абидос, од Нетјекаре Сиптах до Неферкамин.
 
Кралевите на 8-та династија на Кралскиот список од Абидос, од Никаре до Нефериркаре.

Историја

уреди

Извори од Новото Кралство

уреди

Два историски извори кои датираат од Новото Кралство ги наведуваат кралевите кои припаѓаат на Осмата династија. Најраниот од двата и главниот историски извор на Осмата династија е Кралскиот список од Абидос, напишан за време на владеењето на Сети I. Кралевите наведени во списокот се поставени помеѓу крајот на Шестата династија во времето на Старото Кралство и почетокот на Единаесеттата династија во Средното Кралство. Понатаму, имињата на овие кралеви се различни од оние што познати дека припаѓаат на Деветтата и Десеттата династија, од кои ниту еден не е на списокот од Абидос. Како последица на тоа, записите од 40 до 56 од списокот се смета дека припаѓаат на седмата и во осмата династија.

Другиот извор на Ново Кралство за Осмата династија е Торинскиот канон, напишан за време на владеењето на Рамзес II. Торинскиот список бил копиран од еден претходен извор кој, како што покажал египтологот Ким Рихолт, сам по себе бил полн со празнини и мора да бил во лоша состојба. Покрај тоа, списокот од Торино е многу оштетен и не може да се чита без тешкотии. Вкупно три имиња се читаат на фрагменти од папирусот, кои може да се кралеви на осмата династија. Ова се Нетјеркаре Сиптах, еден чие име тешко се чита, и, името на Какаре Иби, педесет и третиот крал од списокот од Абидос. Се чини дека има простор за двајца[6] или тројца[7][8] повеќе кралеви пред крајот на династијата како што е запишано на списокот. Ова укажува дека деловите кои недостигаат од Торинскиот канон веројатно ги содржеле кралевите во педесет и првиот до педесет и петтиот регистар од списокот на кралеви од Абидос. Бидејќи Торинскиот список ги пропуштил првите девет кралеви од списокот од Абидос, В.Ц. Хејс смета дека е разумно да претпоставиме дека Египќаните ги поделиле династиите VII и VIII во овој момент.[6]

Птолемејски извор

уреди

Египетскиот свештеник Манетон напишал историја на Египет за време на 3 век п.н.е., позната како <a href="./https://en.wikipedia.org/wiki/Manetho#Aegyptiaca" rel="mw:WikiLink" data-linkid="53" class="cx-link" title="Manetho">Aegyptiaca</a>. Делото на Манетон не е зачувано до денес и е познато само преку три подоцнежни писатели кои го цитирале. За жал, овие три извори се крајно тешки за работа. На пример, тие често се контрадикторни еден со друг, како што е случајот со двајцата антички историчари - Секст Јулиј Африкан и Евсевиј Кесаријски - кои цитираат од делото на Манетон во врска со седмата и осмата династија. Африкан тврди дека династијата VII се состоела од 70 кралеви кои владееле во период од седумдесет дена во Мемфис, а династијата VIII се состоела од 27 кралеви кои владееле 146 години. Сепак, Евсевиј забележува дека во текот на династијата VII, пет цареви владееле повеќе од седумдесет и пет дена, а династијата VIII вклучува пет цареви кои владееле 100 години. Седумдесетте кралеви во седумдесет дена обично се сметаат за точна верзија на Манетон во врска со Седмата династија, но најверојатно не е фактичка историска состојба. Наместо тоа, ова се толкува како да значи дека фараоните од овој период биле екстремно менувани, а употребата на бројот седумдесет може да биде доказ за фактот дека ова била Седмата династија според Манетон.[9] Бидејќи Манетон не обезбедил вистински историски податоци за овој период и нема археолошки докази за Седмата династија, многу египтолози тврдат дека оваа династија е фиктивна.[10] Во врска со Осмата династија, сега е широко прифатено дека проценката на Манетон за нејзиното времетраење е преценување на реалноста.[8]

Современи докази

уреди

Главните археолошки докази за кралевите на осмата династија се кралски откритија откриени во Коптос, во кои се наведени некои од последните фараони на династијата. Понатамошни докази за раните кралеви на династијата доаѓаат од гробовите во Сакара, особено пирамидата на Какаре Иби во Сакара. Покрај ова, постојат кралски натписи пронајдени во Вади Хамамат и во Горниот Египет, како и не-кралски докази од Горен Египет.[8][11][12]

Крајот на Старото Кралство и пад во хаос

уреди
 
Фрагменти од две декрети од Коптос кои датираат од владеењето на Неферкаухор, крај на Осмата династија.

Осмата династија традиционално се класифицира како прва династија на Првиот преоден период, поради ефемерната природа на владеењето на неговите кралеви, како и ограниченоста на современите докази, навестувајќи го падот на државата во хаос. Неодамнешната повторна проценка на археолошките докази покажа силен континуитет помеѓу шестата и осмата династија, така што египтологот Храч Папазијан предложил осмата династија да се смета за последна од времето на Старото Кралство.[8]

Со оглед на тоа што пет кралеви од Осмата династија го носеле престолното име на Пепи II, Неферкаре, како дел од нивните имиња, тие можеби биле потомци на Шестата династија, кои се обидувале да задржат некаква моќ.[13] Некои од актите на последните четири кралеви на династијата VIII се запишани во нивните декрети до Шемеј, везир од овој период, иако само Какаре Иби може да се поврзе со било која монументална градба. Неговата пирамида била пронајдена во Сакара во близина на онаа на Пепи II и, како и кај неговите претходници, пирамидални текстови биле запишани на ѕидовите.[13]

Сепак, имало многу кралеви, и јасно е дека во овој временски период бил во тек распадот на централната власт во Египет. Владетелите на овие династии биле со седиште во Мемфис и изгледа дека се потпирале врз моќта на номарите од Коптос, на кои им доделувале титули и почести. Ова мора да било без успех, бидејќи Осмата династија на крајот била соборена од соперничка група со седиште во Хераклеопол.

Владетели

уреди

Со оглед на недостатокот на докази за Седмата династија, сите кралеви споменати во Кралскиот список од Абидос во записите после Меренре Немтјемсаф II и пред името на Монтухотеп II[4] обично се припишуваат на Осмата династија. Според Јирген фон Бекерат, тие се:

Династија VIII според фон Бекерат[4]
Име Забелешка
Нетјеркаре Сиптах Понекогаш се вбројува како последен крал на 6-та династија. Можно да е ист со Нитокрис.
Менкаре Докажан преку релјеф од гробот на кралицата Неит.
Неферкаре II -
Неферкаре Неби Планирал или започнал пирамида Неферкаре Неби постојаност на животот, најверојатно во Сакара.
Џедкаре Шемаи -
Неферкаре Кенду -
Меренхор -
Неферкамин -
Никаре Докажан преку цилиндричен печат.[14]
Неферкаре Тереру -
неферкахор Докажан преку цилиндричен печат.
Неферкаре Пеписенеб Според Кралскиот список од Торино владеел една година.[15]
Неферкамин Ану
Какаре Иби Според Кралскиот список од Торино владеел две години, еден месец и еден ден.[16] Докажан преку неговата пирамида во Сакара.
Неферкауре Според Кралскиот список од Торино владеел 4 години и 2 месеци,[16] докажан преку декрет во врска со храм на богот Мин.[17]
Неферкаухор Според Кралскиот список од Торино владеел 2 години, 1 месец и 1 ден,[16] докажан преку осум декрети во врска со храм на Мин,[18][19][20] и запис од гробот на везирот Шемај.[21]
Нефериркаре Според Кралскиот список од Торино владееледна и пол година.[16] Можеби е ист човек со еден од кралевите ХорДемеџибтави и Ваџкаре. Ако е така, докажан е преку декрет во врска со храмот на Мин.

Египтологот Храхт Папазијан верува дека таквата реконструкција дава премногу тежина на записите на Манетон, според кои Седмата династија е суштински фиктивна и метафора на хаос. Наместо тоа, Папазијан предлага најраните од гореспоменатите кралеви кои се непосредни наследници на Пепи II, да се припишат на Шестата династија, додека оние што се веднаш по нив, да се припишат на краткотрајната Седма династија. Тогаш осмата династија ќе започне само со добро потврдениот Какаре Иби:

Династија VIII според Папазијан[8]
Име
Какаре Иби
Неферкауре
Неферкаухор
Изгубено име
Нефериркаре

Покрај тоа, идентитетот, хронолошката позиција и должината на владеењето на следните владетели е многу неизвесна: Ваџкаре, Куикер и Куи.

Наводи

уреди
  1. ↑ Redford, Donald B., уред. (2001). „Egyptian King List“. The Oxford Encyclopedia of Ancient Egypt, Volume 2. Oxford University Press. стр. 626–628. ISBN 978-0-19-510234-5.
  2. ↑ Shaw, Ian, уред. (2000). The Oxford History of Ancient Egypt. Oxford University Press. стр. 480. ISBN 0-19-815034-2.
  3. ↑ Peter Clayton: Chronicle of the Pharaohs, Thames & Hudson Ltd, second printing edition 1994, ISBN 978-0500050743, available online, see p. 70
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 Jürgen von Beckerath: Handbuch der ägyptischen Königsnamen, Münchner ägyptologische Studien, Heft 49, Mainz : Philip von Zabern, 1999, ISBN 3-8053-2591-6, see pp.66–71, and p. 284 for the datation of the 8th Dynasty.
  5. ↑ Thomas Schneider in Erik Hornung, Rolf Krauss and David A. Warburton (editors): Ancient Egyptian Chronology, Handbook of Oriental Studies, Brill 2012, ISBN 978-90-04-11385-5, available online copyright-free, see p. 491
  6. ↑ 6,0 6,1 Smith, W. Stevenson. The Old Kingdom in Egypt and the Beginning of the First Intermediate Period, in The Cambridge Ancient History, vol. I, part 2, ed. Edwards, I.E.S, et al. p.197. Cambridge University Press, New York, 1971
  7. ↑ Ryholt, Kim (2000). „The Late Old Kingdom in the Turin King-list and the Identity of Nitocris“. Zeitschrift für Ägyptische Sprache und Altertumskunde. 127 (1): 87–119. ISSN 2196-713X.
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 8,3 8,4 The State of Egypt in the Eighth Dynasty. 2015. Грешка во наводот: Неважечка ознака <ref>; називот „Papazian2015“ е зададен повеќепати со различна содржина.
  9. ↑ Grimal, Nicolas. A History of Ancient Egypt. p.138. Librairie Arthéme Fayard, 1988.
  10. ↑ Jürgen von Beckerath, Handbuch der ägyptischen Königsnamen. Münchner ägyptologische Studien (in German). 49. Mainz: Philip von Zabern. ISBN 978-3-8053-2591-2.
  11. ↑ Couyat, J.; Montet, Pierre. Les inscriptions hiéroglyphiques et hiératiques du Ouâdi Hammâmât. Mémoires publiés par les membres de l'Institut français d'archéologie orientale du Caire. 34. Cairo: Institut français d'archéologie orientale du Caire. стр. 168–169, 188, 206–209 (see inscriptions). OCLC 920523964.
  12. ↑ Kamal, Ahmed Bey (1912). „Fouilles à Dara et à Qoçéîr el-Amarna“. Annales du Service des Antiquités de l'Égypte.
  13. ↑ 13,0 13,1 Grimal, Nicolas. A History of Ancient Egypt. p.140. Librairie Arthéme Fayard, 1988.
  14. ↑ Peter Kaplony: Die Rollsiegel des Alten Reichs, vol. 2: Katalog der Rollsiegel, (= Monumenta Aegyptiaca. Vol. 3), La Fondation Égyptologique Reine Élisabeth, Brüssel 1981, issue 144.
  15. ↑ Kim Ryholt: "The Late Old Kingdom in the Turin King-list and the Identity of Nitocris", Zeitschrift für ägyptische, 127 (2000), p. 91
  16. ↑ 16,0 16,1 16,2 16,3 Jürgen von Beckerath: "The Date of the End of the Old Kingdom of Egypt", Journal of Near Eastern Studies 21 (1962), p. 143
  17. ↑ The decree on the catalog of the MET
  18. ↑ Darrell D. Baker: The Encyclopedia of the Pharaohs: Volume I - Predynastic to the Twentieth Dynasty 3300–1069 BC, Stacey International, ISBN 978-1-905299-37-9, 2008, p. 271-272
  19. ↑ William C. Hayes: The Scepter of Egypt: A Background for the Study of the Egyptian Antiquities in The Metropolitan Museum of Art. Vol. 1, From the Earliest Times to the End of the Middle Kingdom , MetPublications, 1978, pp.136-138, available online
  20. ↑ The fragments of the decrees on the catalog of the MET: fragment 1, 2 and 3.
  21. ↑ Nigel C. Strudwick, Ronald J. Leprohon ed.: Texts from the Pyramid Age, see pp.345-347, available online
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Осма_египетска_династија&oldid=4546923“