Олратски јазик

Олратски јазик, познат и како Олрат, ― поранешен океански јазик на островот Гауа, во северниот дел на Вануату. Исчезнал во 2009 година, со смртта на нејзиниот последен говорник Матен Вомал.

Олратски јазик
Олрат
Изговор	[ʊlrat]
Застапен во	Вануату
Подрачје	Гауа
Говорници	3  (2012)
Јазично семејство	австронезиски малајско-полинезиски океански јужноокеански вануатски северновануатски бенкско-торески олратски јазик
Јазични кодови
ISO 639-3	olr
Олратскиот е класифициран како критично загрозен од страна на Атлас на загрозени јазици во светот од УНЕСКО

Име

Изворното име олрат (напишано на МФА како [ʊlrat]) е ендоним. Роберт Кодрингтон споменува место јужно од селото Лакон под мотското име Улрата. Неколку децении подоцна, Сидни Реј накратко го спомнал јазикот во 1926 година под истото мотско име ‒ но не дал јазичарски информации.

Јазик

А. Франсоа со †Матен Вормал, последниот раскажувач на олратскиот (Гауа, Вануату, 2003 година)

Во 2003 година, останале само тројца говорници на олратскиот, кои живееле на среднозападниот брег на Гауа. Нивната заедница го напуштила нивното внатрешно село Олрат во првата половина на 20 век и се споила во поголемото село Јолап каде лаконскиот е доминантен.

Александр Франсоа го идентификува олратскиот како посебен јазик од неговиот непосреден лаконски сосед, на фонолошка, граматичка, и лексичка основа.

Фонологија

Олрат има 14 фонемски самогласки. Тие се 7 кратки /i ɪ ɛ a ɔʊ u/ и 7 долги самогласки /iː ɪː ɛː aː ɔː ʊː uː/.

Олратски самогласки

	Предна	Задна
Речиси затворена	i ⟨i⟩ ∙ iː ⟨ii⟩	u ⟨u⟩ ∙ uː ⟨uu⟩
Полузатворена	ɪ ⟨ē⟩ ∙ ɪː ⟨ēē⟩	ʊ ⟨ō⟩ ∙ ʊː ⟨ōō⟩
Полуотворена	ɛ ⟨e⟩ ∙ ɛː ⟨ee⟩	ɔ ⟨o⟩ ∙ ɔː ⟨oo⟩
Отворена	a ⟨a⟩ ∙ aː ⟨aa⟩

Историски гледано, фонологизацијата на должината на самогласките потекнува од компензаторното издолжување на кратките самогласки кога звучната заднонепчена струјна согласка /ɣ/ била изгубен-како слог на крај.

Граматика

Системот на лични заменки во олратскиот ја спротивставува клузивноста и разликува четири броеви (еднина, двоина, троина, множина).

Просторната референца во oлратскиот се заснова на систем на геоцентрични (апсолутни) насоки, што е вообичаено за океанските јазици.

Наводи

Библиографија

• François, Alexandre (2007), „Noun articles in Torres and Banks languages: Conservation and innovation“ (PDF), Во Siegel, Jeff; Lynch, John; Eades, Diana (уред.), Language Description, History and Development: Linguistic indulgence in memory of Terry Crowley, Creole Language Library 30, Amsterdam: Benjamins, стр. 313–326
• —— (2011), „Social ecology and language history in the northern Vanuatu linkage: A tale of divergence and convergence“ (PDF), Journal of Historical Linguistics, 1 (2): 175–246, doi:10.1075/jhl.1.2.03fra.
• —— (2012), „The dynamics of linguistic diversity: Egalitarian multilingualism and power imbalance among northern Vanuatu languages“ (PDF), International Journal of the Sociology of Language, 2012 (214): 85–110, doi:10.1515/ijsl-2012-0022
• —— (2015). „The ins and outs of up and down: Disentangling the nine geocentric space systems of Torres and Banks languages“ (PDF). Во Alexandre François; Sébastien Lacrampe; Michael Franjieh; Stefan Schnell (уред.). The languages of Vanuatu: Unity and diversity. Studies in the Languages of Island Melanesia. Canberra: Asia-Pacific Linguistics. стр. 137–195. hdl:1885/14819. ISBN 978-1-922185-23-5.
• —— (2016), „The historical morphology of personal pronouns in northern Vanuatu“ (PDF), Во Pozdniakov, Konstantin (уред.), Comparatisme et reconstruction : tendances actuelles, Faits de Langues, 47, Bern: Peter Lang, стр. 25–60
• —— (2022). „Presentation of the Olrat language and audio archive“. Pangloss Collection. Paris: CNRS. Посетено на 29 декември 2022.

Надворешни врски

• Јазична карта на северен Вануату, што го прикажува опсегот на олратскиот на островот Гауа .
• Книга со традиционални приказни, еднојазична на олратски јазик (страница на лингвистот А. Франсоа)
• Пристап до аудио снимки со олратскиот јазик (дел од збирката Панглос, НЦНИ)
• Петиција да се создаде ISO код за Олрат