Материја

Материја — сè што има маса и зазема простор. Според едно современо гледиште, материја се сите научно забележливи ентитети, без исклучок. Материја може уште попрецизно да се дефинира како енергија што има ниска стапка на вибрации, збиена состојба на енергијата. Оваа дефиниција е ограничена на ентитети со кои се занимава физиката.

Материја

Материјата вообичаено се класифицира во три класични состојби, понекогаш со плазмата додадена како четврта состојба. Одгоре надолу: кварц (цврста агрегатна состојба), вода (течност), азот диоксид (гас) и плазма кугла (плазма).

Агрегатна состојба на материјата

Материјата може да постои во трите основни облици, таканаречени агрегатни состојби, што зависи од распоредот на атомите и молекулите.

Гас

Гасот е материја која нема постојан волумен, туку го исполнува просторот со кој е опкружен. Честичките на гасот не се меѓусебно поврзани, туку во сите правци се движат слободно и брзо.

Течност

Течноста има постојан волумен, но го менува обликот така што се прилагодува на садот во кој се наоѓа. Нејзините честички меѓусебно се допираат, но не се цврсто поврзани.

Цврста материја

Цврстата материја има одредена големина како и одреден облик. Честичките на цврстата материја цврсто се поврзани со силни врски, и таа има цврста градба.

Три во едно

Водата е материја која често ја сретнуваме во различни агрегатни состојби.

Мраз

Кога температурата на водата ќе падне под 0℃ , се претвора во тврда материја и тогаш ја нарекуваме мраз.

Вода

Водата е течност кога нејзината температура е помеѓу 0℃ и 100℃.

Пареа

Водата се претвора во гасовита форма, таканаречена пареа, кога нејзината температура е поголема од 100℃.

Променливи состојби

Испарување и кондензација

Честичките можат да се ослободат и исчезнат од течноста, и тоа го нарекуваме испарување (евапорација). Сите течности се претвораат во гас кога ќе ја достигнат својата точка на вриење. Кога гасот ќе се излади, се претвора во течност, т.е. се кондензира.

Замрзнување и топење

Кога течноста ќе се излади под одредена температура, таканаречена точка на топење или мрзнење, таа се замрзнува или станува тврда. Ако е температурата над точката на замрзнување, пак се претвора во течност.

Сублимација

Некои материи, како на пример јаглерод диоксидот, преминуваат со загревање од тврда состојба во гас, а притоа не поминуваат низ течна состојба. Тоа се вика сублимација. Сублимација го наребуваме и спротивното претворање, од гас во тврда состојба.

Видови смеси

Смесите се делат на два основни типа: колоиди и раствори. Во растворот две или пповеќе материи се разложуваат до атоми или молекули. Колоидот е смеса на повеќе честички на една материја.

Хемиски соединенија

Самородните елементи се ретки во природата. Повеќето материи се состојат од два или повеќе елементи кои хемиската реакција ги поврзала во соединение. Кога го загреваме железото со сулфурот, хемиската реакција ги поврзува нивните атоми во цврста структура.

Физички особини

Во светот постојат многу различни материи кои имаат најразлични особини. Тие особини ни помагаат да откриеме за која материја станува збор како и целта за која може да се употреби.

Вискозност (густина на една течност)

Вискозна материја е онаа која тешко тече. Таа станува таква заради триење меѓу сопствените молекули.

Дуктилност и способност да се коваат

Обработливите материи можат да се обликуваат со удирање. Дуктилните материи лесно се валаат, развелкуваат и извлекуваат.

Еластичност

Еластичните материи лесно се пресуваат и растегаат, а кога ќе се отстрани силата, самите се враќаат во правобитната форма.

Густина

Две тела со иста големина не мораат и со еднаква тежина. Тело со погуста материја има поголема маса, затоа што масата во него е позбиена.

Спроводливост

За материите кои лесно пропуштаат струја и топлина велиме дека се спроводливи. Многу тврди материи имаат тесно испреплетени атоми, заради што брзо ја одведуваат топлината, па на допир се ладни.

Антиматерија

Секоја честичка има и своја античестичка. Исто како што материјата е составена од честички, така и антиматеријата е составена од античестички. Кога материјата ја спојуваме со антиматеријата тие взаемно се уништуваат и се претвораат во енергија.

Согорување

Согорувањето е спојувањена некоја материја со кислород при што се ослободува топлина. Свеќата се состои од јаглерод и водород. Тие елемнти горат и така настанува јаглерод диоксид и вода.

Пламен на свеќата

Во пламенот на свеќата се наоѓаат ситни честички на јаглерод. При горењето тие така се вжештуваат и светат со жолтеникав сјај.

Свеќа

Согорување на храната

Храната која се раствора во крвта согорува при соединување со кислородот. Ослободената енергија го придвижува и загрева нашето тело.

Пластични маси

Повеќето синтетички пластични маси се добиваат од материи кои ги сретнуваме во нафтата и земниот гас. Поливинил хлоридот (PVC) се добива со полимеризација на молекулата хлоретен, т.е. со нивно поврзување во многу долг, т.н. полимерен синџир.

Разградливост

Сите материи со текот на времето природно се распаѓаат, т.е. се разложуваат на едноставни материи. Загадувачите кои не можат да се распаднат остануваат во морињата, реките и атмосферата.

Киселини и бази

Киселините се материи кои на водата и даваат остар вкус. Базите и даваат на водата сапунест вкус. И едните и другите можат да бидат корозивни, т.е. способни да уништуваат материјал. Јачината на растворот од киселина и база се изразува со единицата pH.