Константин Ушински

Константин Димитријевич Ушински (Ушинский Константин Дмитриевич; Тула, 2 март 1824 — Одеса, 3 јануари 1871) бил руски педагог, основач на педагошката наука во Русија.

Константин Ушински

Живот и работа

Константин Димитријевич Усински е роден во Тула во семејство од средна класа. Завршил средно училиште во Новгород, а студии по право во Москва. По дипломирањето, тој работел како професор по право. Тој бил отпуштен поради политички причини. По некое време, тој станал професор по руски јазик, а наскоро и директор на образовната институција во Гачина. Едно време работел во Институтот за девојчиња на благородни семејства во Смољни близу Ленинград. Тоа било сталешко-аристократско школо за девојки од затворен тип. Поради недоразбирањата на кои наишол меѓу поединците во институтот, тој морал да го напушти Институтот Смолни во 1862 година. Владата го пратила да студира образование за жени. Најдолго поминал во Швајцарија, каде започнал да го пишува своето главно педагошко дело „Човекот како предмет на образование“. Покрај тоа, тој составил учебник „Мајчин јазик“ и методички упатства за него. Тој детално се запознал со европското образование, а пред сè со германското. По враќањето во Русија, сериозно болен од запаление на белите дробови, починал во Одеса, Крим. Тој објавил неколку дискусии за педагошките проблеми: „За придобивките од педагошката литература“, „За напредокот во јавното образование“, „Три елементи на училиштето“. Некое време, тој бил главен и одговорен уредник на „Весник на Министерството за јавно образование“. Тој е првиот педагог во Русија кој укажал на потребата од знаење за развојна психологија за воспитување на деца.

Филозофски и психолошки основи

Како и сите вистински и големи педагози, Ушински ја изградил својата педагошка идеја врз осмислени филозофски и педагошки основи. Како европски образован човек, тој ги знаел сите тековни главни достигнувања на филозофската и психолошката мисла од тоа време, кои не ги преземал слепо, туку ги користел критички.

Во филозофска смисла, тој бил суштински идеалистички ориентиран, но никогаш идеалистички фанатичен, ограничен и веќе однапред против материјализам. Напротив, Ушински бил многу добро свесен за достигнувањата што материјалистичката филозофија ги овозможи за педагогијата. Затоа тој го усвоил сензуализмот на Лок како основа на сознанието, но тој не останал само на сензуализмот, туку се искачил на правилно разбирање на нештата, до објективно спознание. Тој исто така го познавал Спенсер, чија биологија ја отфрли. Ушински ја истакнал важноста на психологијата за педагогијата.

Самиот сметал дека една од главните појави кај детето е неговата склоност да биде активно. Затоа тој многу ги ценел волјата и чувствата. Разбирливо е и тоа што тој многу размислувал за работа, за слободна работа, што единствени може да го направи човекот среќен. Ушински ја посочил образовната и дидактичката вредност на работата. Тој многу ја ценел религијата (Православието), која, според него, требало да се зачува и да се постави како основа на патријархалниот морал и моралното воспитание.

Педагошки погледи

Неговиот воспитен идеал е широко образован човек, морално изграден, кој ги поврзува своите интереси со интересите на својот народ и целото човештво. Ова не беше можно без работа. Затоа е неопходно да се развие љубов кон работата што само може да го направи човекот среќен. Во мноштвото педагошки идеи за кои тој се залагал, централното место го зазема идејата за националност, потоа идејата за единство и заемно условување на теоријата и практиката во воспитание, како и идеи во врска со организација и функција на наставата.

Идеја за националност

Тоа е основа на образовниот систем на Ушински, што значи дека вредност само образованието што ги зема предвид одликите на луѓето, нивните креативни способности и нивната култура. Затоа, невозможно е еден образовен систем да се пренесе од една на друга нација. Образованието треба да развие патриотски чувства кај една личност, и тоа е најважното чувство од сите.

Тој напишал прекрасни мисли за својот мајчин јазик, што е првенствен израз на народната уметност. Меѓу другото, тој напишал: „Кога детето го учи својот мајчин јазик, тој не само што учи одредени гласови, туку пие и духовен живот и сила од родниот извор на мајчиниот збор“.

Погледи на Ушински на дидактика и учење

За него, процесот на сознавање (учење) е исклучително сложена и сериозна работа, која вклучува не само стекнување знаење, туку и формирање навики, не само прашања за мотив и стимулации за учење, туку неговото внимание е насочено кон проблемите на методологијата за настава на мајчин јазик, развојот на способностите на децата и улогата на вежбање и повторување. Ова се довољлни причини кои го квалифицираат Ушински како најголем дидактичар во историјата на педагогија, заедно со Јан Амос Коменски, Јохан Хајнрих Песталоци и Адолф Дистервег.

Во процесот на стекнување на знаење, потребно е да се има предвид она што детето веќе го знае, а потоа треба да му се помогне да го организира и систематизира своето знаење и правилно да го искаже. Конкретизирање на знаењето може да се изврши само ако се применат важните правила за изведување вежби и повторувања. Тој препорачува на учениците да им се даваат градива кои се малку изменети, и не сосема баш како што го учеле. Ушински разликувал два вида повторувања: „пасивно“, што се состои во тоа ученикот повторно да го прима она што претходно го примил и „активното“, што се состои во тоа што учениците самостојно, без впечатоци од надворешниот свет, во себе ги обновуваат трагите на претходно примените предавања. За стекнатите содржини да бидат трајни, обработените теми треба почесто да се повторуваат, со додавање на нови содржини при секое повторување, така што стекнатото знаење ќе биде потемелно.

Проблеми на учење

Ушински разликувал два вида на учење: „активно“ (засновано на сопственото искуство) и „пасивно“ (дадено од училиштето) и исто така правилно го решил нивниот меѓусебен однос. Тој предаваше дека двата начина мора да се надополнуваат, тој ја комбинираше активноста на децата со водечката улога на наставниците во училницата.

Учењето е сериозна работа за Ушински и затоа тој побарал учениците да го чувствуваат како таков од самиот почеток на школувањето. Тој со посебно внимание го разглесувал прашањето за мотивите или стимулациите за учење. За него е карактеристично тоа што одбивал да научи само она што детето го интересира, избегнувајќи го на тој начин психологизмот. Тој вели дека „... учењето што се заснова само на интерес не дава можности за зајакнување на волјата и совладување на самиот себе, бидејќи не е сè што треба да научиме исто така интересно, и затоа треба да усвоиме многу работи со силата на волјата " Така тој постави чувство на должност како важен мотив за учење.

Ушински многу ја ценел љубовта кон наставникот како мотив за учење, но тој мотив сепак не го стави на вистинското место. Најдобар мотив за учење е љубовта кон работата. И, тоа треба да расте од самиот процес на настава, што треба да биде во согласност со способностите на детето.

Методика на мајчиниот јазик

Бидејќи Ушински сметал дека наставата на мајчин јазик е централен предмет во основното училиште, тој се занимавал со прашањата од оваа настава. Иако силно ја потенцирал важноста на мајчиниот јазик, тој сепак бил многу далеку од традиционалните схоластички процедури во учењето на јазик. Јазикот на учениците треба да се развива не според традиционалниот схоластички образец, туку во органска врска со развојот на нивното размислување. Основната идеја при изучувањето на мајчиниот јазик е дека детето може да ја изрази јасно и независно само мислата што ја има и јасно и независно усвоена. Овие мисли сè уште се исклучително важни за наставата на мајчиниот јазик.

Дидактички принципи

Како човек со наставна пракса, Ушински многу размислувал за подобрување на наставата, за дидактички и методолошки проблеми, а особено за дидактички принципи. Тој обработил голем број дидактички принципи, вклучувајќи го и принципот на очигледност на нов начин. Пред сè, тој ја истакнал потребата за акустична очигленост, што е разбирливо поради неговата голема загриженост учениците добро да го совладаат својот мајчин јазик. Затоа сметал дека уметничкото читање и раскажувањето се основните средства за очигледност. Во исто време, тој не го заборавил фактот, кој Коменско веќе го посочи, дека е потребно да се перципира предметот со што повеќе сетила.

Бидејќи во неговата психолошка концепција тој високо го ценел стремежот за активност, логично било неизбежно тој да ја бара оваа активност во наставата и на тој начин да го формулира принципот на активност. Тој учел дека свеста кај децата се развива преку работа, дека детето најдобро се развива ментално преку организирана работа. Во исто време, тој не паднал во едностраност, но бил сосема правилно свесен дека детето се развива ментално само со работа на одредена содржина, со што ја осудувал теоријата за формално образование. Ученикот стекнува знаење во наставата, а истовремено развива способност за набудување, запомнување, размислување, зборување. Но, наставата не се однесува само на знаење и ментален развој, туку наставата треба да му всади на детето чувство на должност и жед за сериозна работа, што е единственото нешто што го прави човекот среќен.

Тој исто така детално го разработил принципот на воспитно-образовна настава. Постојат напори и за настава по јазик, кои тој ги збогатил со печатење на два учебника: „Детски свет“ и „Мајчин јазик“.

Образование на учител

Ушински му доделил на учителот водечка улога во наставата, и затоа тој исто така очекувал многу од него. Бидејќи во тоа време професорите од средните училишта во Русија беа само стручно обучени, и воопшто не беа педагошки, тој предложил да се формираат педагошки факултети. Посебно внимание посветил на наставниците во основните училишта чие образование беше многу оскудно. Тој ги изготви „Нацрти за учителски школи“.

Училиштата за наставници треба да бидат интернатски организирани, бидејќи на тој начин е полесно да се образуваат идните наставници. Во училиштата за наставници, покрај руската граматика и руската литература, треба да се изучуваат и математиката, географијата, историјата, природната историја и основите на медицината и земјоделството, психологијата, педагогијата и методологијата. На наставникот дефинитивно му треба цртање и пеење.

Ушински особено ја истакнал потребата од практична обука на наставниците. Училиштата за наставници треба да одржуваат контакт со учениците по завршувањето на училиштето за наставници и да им помагаат материјално и педагошки. Училиштето за наставници треба да стане педагошки центар на областа.

Значај

Ушински ја основал руската педагошка наука бидејќи теоретски се занимавал со основни педагошки прашања и истовремено користел особено позитивни елементи на филозофијата и психологијата. Со широк креативен замав и темелна европска критичка ориентација во областа на педагогијата, Ушински ги поставил темелите на руското училиште, кое треба да расте од народот и кое не смее да биде строго бирократски. За оваа цел, покрај неговата практична работа, тој многу размислувал и пишувал за основните прашања на дидактиката и методологијата, особено за методологијата на основното учење. Неговите размислувања за дидактиката ја соочуваат, со малку исклучоци, нивната вредност дури и денес, додека неговите психолошки сфаќања се главно застарени. На неговите непобитни заслуги им се придружува и борбата за подобрување на образованието на наставниците. Затоа тој со право се смета за основач на руското педагошко образование. Идејата за национално образование предизвика интерес и волја за националното училиште и националната педагогија и кај останатите народи.

Надворешни врски

• Ушинский Константин Дмитриевич
• Peoples.ru

Литература

• Стојан Ценић, Јелена Петровић, Васпитање кроз историјске епохе, Учитељски факултет Врање "Едука" Београд 2005.
• Леон Жлебник, Општа историја школства и педагошких идеја, Научна књига Београд 1970.
• Никола Поткоњак, Петар Шимлеша, Педагошка енциклопедија, 1989.