Википедија

Јупитеров тројанец

(Пренасочено од Јупитерови тројанци)

Јупитеров тројанец, вообичаено тројански астероиди или само тројанци — астероиди кои ја споделуваат орбитата на Јупитер околу Сонцето. Релативно на Јупитер, секој од тројанците либрира околу еднастабилните Јупитерови Лагранжови точки: L4, кои се наоѓаат на 60° пред планетата во нивната орбита, и L5, 60° зад орбитата. Јупитеровите тројанци се распределени во две издолжени, закривени области околу Лагранжовите точки со просечна големата полуоска од околу 5,2 AU.[1]

Астероидите меѓу внатрешниот Сончев Систем и Јупитер
      Јупитерови тројанци
      Хилдини астероиди 		      Главен астероиден појас
      Планетарни, орбити
Јупитеровите тројанци се поделени во две групи: однапред е грчкиот табор, а тројанскиот табор е зад Јупитeр следејќи ги во орбитата.

Првиот Јупитеров тројанец кој е забележан е 588 Ахил, од страна на германскиот астроном Макс Волф во 1906 година.[2] Вкупно забележани се 7.040 Јупитерови тројанци од октомври 2018 .[3] По договор, тие се именувани според старогрчката митологија според учесниците во Тројанската војна, оттука името „Тројанец“. Вкупниот број на Јупитерови тројанци со пречник поголем од 1 км се верува дека изнесува повеќе од 1 милион, прилично подеднакво на бројот на астероиди поголеми од 1 км во Главниот астероиден појас.[1] Како и астероидите во Главниот астероиден појас, Јупитеровите тројанци создаваат семејства.[4]

Јупитеровите тројанци се темни тела со црвеникав, без особености спектар. Не постои цврст доказ за присуство на вода, или пак какво било соединение на нивната површина, но се верува дека тие се обвиени со толини, органски полимери создадени од Сончевото зрачење.[5] Густините на Јупитеровите тројанци (мерени според истражувањето на двојните ѕвезди или вртежните светлински криви) се движат од 0,8 до 2,5 g·cm−3.[4] Јупитеровите тројанци се верува дека се зафатени во орбитите во почетните фази на создавање на Сончевиот Систем или малку подоцна, за време на планетарната миграција на џиновските планети.[4]

Поимот „Тројански астероид“, точно се однесувана астероидите во соорбита со Јупитер, но општиот поим „тројанец“ честопати се однесува на малите тела во Сончевиот Систем кои се во ист однос со поголемите тела: на пример, постојат и Марсови тројанци и Нептунови тројанци,[6] како и неодамна откриените Земјини тројанци.[7][8] Поимот „Тројански астероид“ вообичаено се однесува на Јупитеровите тројанци бидејќи тројанците биле првично откриени во Јупитеровата орбита која и ги има најголемиот број на познати тројанци.[3]

Историја на набљудување

уреди
 
Макс Волф — откривач на првиот тројанец.

Во 1772 година, италијанскиот математичар Жозеф-Луј Лагранж, при изучувањето на ограничувачкиот проблем на три тела, предвидел дека мало тело кое споделува орбита со планета и се наоѓа на 60° пред или зад планетата ќе биде заробено во близина на овие точки.[2] Заробеното тело ќе либрира полека околу точката на рамнотежа во орбита со облик на полноглавец или потковица.[9] ове водечки и следбенички точки се наречени L4 и L5 Лагранжови точки.[10][Note 1] Првите астероиди заробени во Лагранжовите точки биле набљудувани век подоцна по Лагранжовата хипотеза. Најпрво биле откриени Јупитеровите.[2]

Барнард го извршил првото набљудување на тројанец, (12126) 1999 RM11 (означен како A904 RD во тој период), во 1904 година, но ниту тој и останатите не ја заемале предвид неговата важност во тој период.[11] Барнард верувал дека го забележал неодамна откриената месечина на Сатурн Феба, која во тој период била само на растојание од две лачни минути, или пак астероид. идентитетот на телото останал непознат сè додека не се пресметала неговата орбита 1999 година.[11]

Првото признато откритие на тројанец се случило во февруари 1906 година, кога астрономот Макс Волф при Хајделберг-Конигштулската државна опсерваторија забележал астероид во Лагранжовата точка L4 на системот Сонце–Јупитер, кој подоцна е именуван 588 Ахил.[2] Во 1906–1907 биле забележани уште два Јупитерови тројанци од страна на сонародникот Август Копф (624 Хектор и 617 Патроколо).[2] Хектор, како и Ахил, му припаѓал на ројот во L4 („пред“ планетата во нејзината орбита), додека пак Патрокло бил првиот познат астероид сместен во Лагранжовата точка L5 („зад“ планетата).[12] До 1938 година, се забележани 11 Јупитерови тројанци.[13] Овој број се зголемил на 14 до 1961 година.[2] Како што се подобрувале инстѕрументите, бројот на откритија забрзано се зголемувал: со јануари 2000 година, забеклежани се 257 тројанци;[10] во мај 2003 година, бројот се зголемува на 1.600 јупитеорви тројанци.[14] Од октомври 2018 година познати се 4.601 Јупитеров тројанец во L4 и 2.439 во L5.[15]

Именување

уреди

Обичајот за именување на Јупитеровите астероиди во точките L4 и L5 по познатите херои-борци од Тројанската војна било предложено од Јохан Пализа од Виена, кој бил првиот кој прецизно ги пресметал нивните орбити.[2]

Астероидите во предводничката (L4) орбита се именувани според старогрчките херои („старогрчки табор“ или „Ахилова група“), а оние од следбеничката (L5) орбитасе именувани според Троја („тројански табор“).[2] Астероидите 617 Патроколо и 624 Хектор биле именувани пред да се воведе правилото, што довело до појава на старогрчки шпион во тројанскиот табор и тројански шпион во старогрчкиот табор.[13][16]

Бројност и маса

уреди
 
Гравитационска потенцијална контурна шема на која се прикажани Земјините Лагранжови точки; L4 и L5 се над и под планетата, соодветно. Јупитеровите Лагранжови точки се со слични местоположби но во значително поголема орбита.

Проценките на вкупниот број на Јупитерови тројанци се заснова на длабинските истражувања на ограничени области од небто.[1] Ројот во L4 се верува дека вбројува меѓу 160–240.000 астероиди со пречници поголеми од 2 км и околу 600.000 со пречници поголеми од 1 км.[1][10] Ројот во L5 содржи споредлив број на тела, има повеќе од 1 милион Јупитерови тројанци со големина од 1 км или поголеми. Со телата посветли од апсолутна величина 9,0 населеноста е најверојатно целосна.[14] Овие броеви се слични со оние на астероидите во Главниот астероиден појас.[1] Се проценува дека вкупната маса на Јупитеровите тројанци е 0,0001 од масата на Земјата или една петтина од масата на астероидниот појас.[10]

Поновите истражувања укажуваат дека гореспоменатите бројни вредности за Јупитеровите тројанци се преценети неколкукратно. Оваа преценетост произлегува (1) од претпоставката дека сите Јупитерови тројанци имаат ниско албедо од околу 0,04, додека пак малите тела може да имаат просечно албедо повисоко од 0,12;[17] (2) неточна претпоставка за распределбата на Јупитеровите тројанци на небото.[18] Според новите претставки, вкупниот број на Јупитерови тројанци со пречник поголем од 2 км е 6.300 ± 1.000 и 3.400 ± 500 во роевите во точките L4 и L5, соодветно.[18] Овие броеви ќе се намалат за фактор 2 доколку помалите Јупитерови тројанци се порефлектирачки од поголемите.[17]

Бројот на Јупитерови тројанци набљудуван во ројот во L4 е малку поголем од бројот на оние набљудувани во L5. Бидејќи најсветлите Јупитерови тројанци покажуваат мала променливост во бројноста меѓу двете населености, оваа разлика најверојатно се должи на пристрасноста на набљудувачот.[4] Некои модели наведуваат дека ројот во L4 можно е да е делумно постабилен од оној во точката L5.[9]

Најголемиот Јупитеров тројанец е 624 Хектор, кој има просечен пречник од 203 ± 3,6 км.[14] Постојат и неколку поголеми Јупитерови тројанци за споредба во целокупното население. Намалувајќи се по големина, бројот на Јупитерови тројанци се намалува до 84 км, многу побрзо за разлика од астероидниот појас. Пречникот од 84 км соодветствува на апсолутна величина од 9,5, со албедо од 0,04. За пречниците меѓу 4,4–40 км распределбата на Јупитеровите тројанци наликува на онаа на астероидите од астероидниот појас. Ништо не се знае за масите на помалите Јупитерови тројанци.[9] Распределбата по големи на помалите Јупитерови тројанци може да е производ од судирите на поголемите Јупитерови тројанци.[4]

Најголемите Јупитерови тројанци
Тројанец Пречник (км)
624 Хектор 225
617 Патроколо 140
911 Агамемнон 131
588 Ахил 130
3451 Ментор 126
3317 Парис 119
1867 Дејфоб 118
1172 Енеј 118
1437 Диомед 118
1143 Одисеј 115
Извор: База на мали небесни тела на JPL, податоци од NEOWISE
Опширен список

Најголеми јупитерови тројанци по прегледи(А)
(среден пречник во километри)
Ознака H WISE IRAS Акари L-бр. ВП V–I Откриен
624 Хектор 7,2 225 233 230,99 L4 6,92 0,930 1907
617 Патрокло 8,19 140,362 140,92 140,85 L5 102,80 0,830 1906
911 Агамемнон 7,89 131,038 166,66 185,30 L4 6,59 0,980 1919
588 Ахил 8,67 130,099 135,47 133,22 L4 7,31 0,940 1906
3451 Ментор 8,4 126,288 116,30 117,91 L5 7,70 0,770 1984
3317 Парис 8,3 118,790 116,26 120,45 L5 7,09 0,950 1984
1867 Дејфоб 8,3 118,220 122,67 131,31 L5 58,66 0,930 1971
1172 Енеј 8,33 118,020 142,82 148,66 L5 8,71 0,950 1930
1437 Диомед 8,3 117,786 164,31 172,60 L4 24,49 0,810 1937
1143 Одисеј 7,93 114,624 125,64 130,81 L4 10,11 0,860 1930
2241 Алкатој 8,64 113,682 114,63 118,87 L5 7,69 0,940 1979
659 Нестор 8,99 112,320 108,87 107,06 L4 15,98 0,790 1908
3793 Леонтеј 8,7 112,046 86,26 87,58 L4 5,62 0,780 1985
3063 Махаон 8,4 111,655 116,14 114,34 L4 8,64 0,830 1983
1583 Антилох 8,6 108,842 101,62 111,69 L4 31,54 0,950 1950
884 Пријам 8,81 101,093 96,29 119,99 L5 6,86 0,900 1917
1208 Троил 8,99 100,477 103,34 111,36 L5 56,17 0,740 1931
1173 Анхис 8,89 99,549 126,27 120,49 L5 11,60 0,780 1930
2207 Антенор 8,89 97,658 85,11 91,32 L5 7,97 0,950 1977
2363 Кебрион 9,11 95,976 81,84 84,61 L5 20,05 0,910 1977
4063 Евфорбо 8,7 95,619 102,46 106,38 L4 8,85 0,950 1989
2357 Ферекло 8,94 94,625 94,90 98,45 L5 14,39 0,960 1981
4709 Еном 8,5 91,433 80,85 80,03 L5 12,28 0,690 1988
2797 Тевкер 8,7 89,430 111,14 113,99 L4 10,15 0,920 1981
2920 Автомедон 8,8 88,574 111,01 113,11 L4 10,21 0,950 1981
15436 Дексиј 9,1 87,646 85,71 78,63 L4 8,97 0,870 1998
3596 Мерион 9,2 87,380 75,09 73,28 L4 12,96 0,830 1985
2893 Перој 9,23 86,884 87,46 86,76 L5 8,96 0,950 1975
4086 Подалириј 9,1 85,495 86,89 85,98 L4 10,43 0,870 1985
4060 Дипил 9,3 84,043 79,21 86,79 L4 9,30 0,760 1987
1404 Ајакс 9,3 83,990 81,69 96,34 L4 29,38 0,960 1936
4348 Полидамант 9,5 82,032 70,08 87,51 L5 9,91 0,840 1988
5144 Ахат 9,0 80,958 91,91 89,85 L5 5,96 0,920 1991
4833 Мегет 8,9 80,165 87,33 89,39 L4 14,25 0,940 1989
2223 Сарпедон 9,41 77,480 94,63 108,21 L5 22,74 0,880 1977
4489 Дракиј 9,0 76,595 92,93 95,02 L4 12,58 0,950 1988
2260 Неоптолем 9,31 76,435 71,65 81,28 L4 8,18 0,950 1975
5254 Улис 9,2 76,147 78,34 80,00 L4 28,72 0,970 1986
3708 Сок 9,3 75,661 79,59 76,75 L5 6,55 0,980 1974
2674 Пандар 9,1 74,267 98,10 101,72 L5 8,48 1,000 1982
3564 Талтибиј 9,4 73,730 68,92 74,11 L4 40,59 0,900 1985
4834 Тоант 9,1 72,331 86,82 96,21 L4 18,19 0,950 1989
7641 Ктеат 9,4 71,839 68,97 75,28 L4 27,77 0,980 1986
3540 Протезилај 9,3 70,225 76,84 87,66 L4 8,95 0,940 1973
11395 Ифиној 9,8 68,977 64,71 67,78 L4 17,38 — 1998
4035 Тестор 9,6 68,733 68,23 66,99 L4 13,47 0,970 1986
5264 Телеф 9,4 68,472 73,26 81,38 L4 9,53 0,970 1991
1868 Терзит 9,5 68,163 70,08 78,89 L4 10,48 0,960 1960
9799 Трониум 9,6 68,033 64,87 72,42 L4 21,52 0,910 1996
4068 Менестеј 9,5 67,625 62,37 68,46 L4 14,40 0,950 1973
23135 Фида 9,9 66,230 58,29 68,50 L4 8,69 0,860 2000
2456 Паламед 9,3 65,916 91,66 99,60 L4 7,24 0,920 1966
3709 Полипет 9,1 65,297 99,09 85,23 L4 10,04 1,000 1985
1749 Теламон 9,5 64,898 81,06 69,14 L4 16,98 0,970 1949
3548 Еврибат 9,6 63,885 72,14 68,40 L4 8,71 0,730 1973
4543 Феникс 9,7 63,836 62,79 69,54 L4 38,87 1,200 1989
12444 Протоон 9,8 63,835 64,31 62,41 L5 15,82 — 1996
4836 Медон 9,5 63,277 67,73 78,70 L4 9,82 0,920 1989
16070 Харопс 9,7 63,191 64,13 68,98 L5 20,24 0,960 1999
15440 Ионеј 9,6 62,519 66,48 71,88 L4 21,43 0,970 1998
4715 Медесикаста 9,7 62,097 63,91 65,93 L5 8,81 0,850 1989
34746 Тоон 9,8 61,684 60,51 63,63 L5 19,63 0,950 2001
38050 Бијант 9,8 61,603 61,04 50,44 L4 18,85 0,990 1998
5130 Илонеј 9,7 60,711 59,40 52,49 L5 14,77 0,960 1989
5027 Андрогеј 9,6 59,786 57,86 н/п L4 11,38 0,910 1988
6090 Авлида 9,4 59,568 74,53 81,92 L4 18,48 0,980 1989
5648 Аксиј 9,7 59,295 63,91 н/п L5 37,56 0,900 1990
7119 Хиера 9,7 59,150 76,40 77,29 L4 400 0,950 1989
4805 Астеропеј 10,0 57,647 53,16 43,44 L5 12,37 — 1990
16974 Ифтима 9,8 57,341 55,43 57,15 L4 78,9 0,960 1998
4867 Полит 9,8 57,251 58,29 64,29 L5 11,24 1,010 1989
2895 Мемном 10,0 56,706 55,67 н/п L5 7,50 0,710 1981
4708 Полидор 9,9 54,964 55,67 н/п L5 7,52 0,960 1988
(21601) 1998 XO89 10,0 54,909 55,67 56,08 L4 12,65 0,970 1998
12929 Перибеја 9,9 54,077 61,04 55,34 L5 9,27 0,880 1999
17492 Хипас 10,0 53,975 55,67 н/п L5 17,75 — 1991
5652 Амфимах 10,1 53,921 53,16 52,48 L4 8,37 1,050 1992
2759 Идоменеј 9,9 53,676 61,01 52,55 L4 32,38 0,910 1980
5258 Рео 10,2 53,275 50,77 н/п L4 19,85 1,010 1989
(12126) 1999 RM11 10,1 53,202 н/п н/п L5 н/п ? 1999
(15502) 1999 NV27 10,0 53,100 55,67 50,86 L5 15,13 0,875 1999
4754 Пант 10,0 53,025 53,15 56,96 L5 27,68 — 1977
4832 Палинур 10,0 52,058 53,16 н/п L5 5,32 1,000 1988
5126 Ахеменид 10,5 51,922 44,22 48,57 L4 53,02 — 1989
3240 Лаоконт 10,2 51,695 50,77 н/п L5 11,31 0,880 1978
4902 Тесандар 9,8 51,263 61,04 71,79 L4 738 0,960 1989
11552 Буколион 10,1 51,136 53,16 53,91 L5 32,44 — 1993
(20729) 1999 XS143 10,4 50,961 46,30 н/п L4 5,72 1,000 1999
(6545) 1986 TR6 10,1 50,951 53,16 н/п L4 16,26 0,910 1986
4792 Ликаон 10,1 50,870 53,16 н/п L5 40,09 0,960 1988
21900 Ор 10,0 50,810 55,67 53,87 L4 13,45 0,950 1999
1873 Агенор 10,1 50,799 53,76 54,38 L5 20,60 — 1971
5028 Халес 10,2 50,770 50,77 н/п L4 24,94 0,900 1988
2146 Стентор 9,9 50,755 58,29 н/п L4 16,40 — 1976
4722 Агелај 10,0 50,378 53,16 59,47 L5 18,44 0,910 1977
5284 Орзилок 10,1 50,159 53,16 н/п L4 10,31 0,970 1989
11509 Терзилох 10,1 49,960 53,16 56,23 L5 17,37 — 1990
5285 Кретон 10,1 49,606 58,53 52,61 L4 12,04 1,090 1989
4791 Ифидамант 10,1 49,528 57,85 59,96 L5 9,70 1,030 1988
9023 Мнестеј 10,1 49,151 50,77 60,80 L5 30,66 — 1988
5283 Пир 9,7 48,356 64,58 69,93 L4 7,32 0,950 1989
4946 Аскалаф 10,2 48,209 52,71 66,10 L4 22,73 0,940 1988
(22149) 2000 WD49 10,2 48,190 50,77 50,37 L4 7,84 1,090 2000
(32496) 2000 WX182 10,2 48,017 50,77 51,63 L5 23,34 0,950 2000
5120 Битијант 10,2 47,987 50,77 н/п L5 15,21 0,780 1988
12714 Алким 10,1 47,819 61,04 54,62 L4 28,48 — 1991
(7352) 1994 CO 9,9 47,731 55,67 47,07 L5 648 0,850 1994
1870 Главк 10,6 47,649 42,23 н/п L5 5,99 — 1971
4138 Калхант 10,1 46,462 53,16 61,04 L4 29,2 0,810 1973
(23958) 1998 VD30 10,2 46,001 50,77 47,91 L4 562 0,990 1998
4828 Мизен 10,4 45,954 46,30 43,22 L5 12,87 0,920 1988
4057 Демофон 10,1 45,683 53,16 н/п L4 29,82 1,060 1985
4501 Еврипил 10,4 45,524 46,30 н/п L4 6,05 — 1989
4007 Евријал 10,3 45,515 48,48 53,89 L4 6,39 — 1973
5259 Епигеј 10,3 44,741 42,59 44,42 L4 18,42 — 1989
30705 Идеј 10,4 44,546 46,30 н/п L5 15,74 — 1977
16560 Детор 10,7 43,861 51,42 43,38 L5 — – 1991
(15977) 1998 MA11 10,4 43,530 46,30 51,53 L5 250 0,906 1998
7543 Прилида 10,6 42,893 42,23 н/п L4 17,80 — 1973
4827 Дарет 10,5 42,770 44,22 н/п L5 19,00 — 1988
1647 Менелај 10,5 42,716 44,22 н/п L4 17,74 0,866 1957
(А) Користени извори: кагалог WISE/NEOWISE (NEOWISE_DIAM_V1 PDS, Grav, 2012); податоци на IRAS (каталог SIMPS v,6); и каталог Акари (Usui, 2011); ВП: вртежен период и V–I (боен показател) преземен од LCDB

Напомена: отсутните податоци се пополнети со информации од JPL SBDB (барање) и од LCDB (образец за барање) за каталозите WISE/NEOWISE и SIMPS. Овие бројки се дадени закосено.


Орбита

уреди
 
Анимација на траекторијата на 624 Хектор (сино), споредена со орбитата на Јупитер (надворешната црвена елипса)

.

Јупитеровите тројанци имаат орбити со полупречници меѓу 5,05 и 5,35 ае (средната голема полуоска е 5,2 ± 0,15 ае), и се распределени преку издолжените, закривени области околу двете Лагранжови точки;[1] секој од роевите се развлекува околу 26° по должина на орбитата на Јупитер, што доведува до вкупно растојание од околу 2,5 ае.[10] Ширината на роевите е приближно еднаква на два Хилови полупречници, што во случајот на Јупитер изнесува околу 0,6 ае.[9] Поголемиот дел од Јупитеровите тројанци имаат големи наклони релативно во однос на Јупитеровата орбитална рамнина сè до 40°.[10]

Јупитеровите тројанци не се на неподвижни растојанија од Јупитер. Тие полека либерираат околу нивните соодветни рамнотежни точки, периодично приближувајќи се или оддалечувајќи се од Јупитер.[9] Јупитеровите тројанци вообичаено следат патеки наречени полноглавичести орбити околу Лагранжовите точки, просечниот периоф на нивната либрација е околу 150 години.[10] Амплитудата на либерацијата (по должина на Јовијанската орбита) се менува од 0,6° до 88°, при што просекот изнесува 33°.[9] Симулациите покажале дека Јупитеровите тројанци може да се движат и по многу посложени патеки кога се движат од една Лагранжова точка до друга и овие орбити се наречени потковичести орбити (досега не е познат Јупитеров тројанец со ваква орбита).[9]

Динамички семејства и парови

уреди

Во однос на постоењето на динамички семејства во самото Јупитерово тројанско население е со потешкотии, бидејќи Јупитеровите тројанци се вкопани во далеку потесни избори за можни местоположби. Ова значи дека групите тежнеат да се преклопуваат и соединенуваат со целокупниот рој. До 2003 година препознаени се околу дузина динамички семејства. Јупитеровите тројански семејства се далеку помали по големина од семејствата во астероидниот појас, најголемото познато семејство е Менелајската група, која се состои од само 8 членови.[4]

Во 2001 година, 617 Патроколо е првиот Јупитеров тројанец кој е двоен астероид.[19] Орбитата на парот е крајно блиска, на растојание од 650 км, споредено со 35.000 км за примарната Хилова сфера.[20] Најголемиот Јупитеров тројанец — 624 Хектор— е најверојатно допирен пар со месечинка.[4][21][22]

Физички својства

уреди
 
Тројанецот 624 Хектор (посочен) е сличен по сјај со џуџестата планета Плутон.

Јупитеровите тројанци се темни тела со неправилни облици. Нивните албеда се движат меѓу 3 и 10%.[14] Просечната вредност се движи меѓу 0,056 ± 0,003 за тела поголеми од 57 км,[4] и 0,121 ± 0,003 (R-појас) за оние помали од 25 км.[17] Астероидот 4709 Еном го има најголемото албедо (0,18) од сите познати Јупитерови тројанци.[14] Многу малку се знае за нивната маса, хемиски состав, вртежен период или другите физички својства на Јупитеровите тројанци.[4]

Вртење

уреди

Вртежните периоди на Јупитеровите тројанци не се добро познати. Анализите на вртежните светлински криви на 72 Јупитерови тројанци даваат просечен вртежен период од околу 11,2 часа, додека пак просечниот период на контролниот примерок од астероидниот појас изнесува 10,6 часа.[23] Распределбата на вртежните периоди на Јупитеровите тројанци се добро предвидени и опишани од Максвеловата функција,[Note 2] додека пак распределбата во главниот појас не е Максвелова, со помали периоди во опсег од 8–10 часа.[23] Максвеловата распределба на вртежните периоди за Јупитеровите тројанци може да е показател дека тие минале низ силен судирен развој споредбено со астероидниот појас.[23]

Во 2008 година екипа од Калвиновиот колеџ ги испитувала светлинските криви на случаен примерок од десет Јупитерови тројанци, и определиле медијански вртежен период од 18,9 часа. Оваа вредност е значително поголема од онаа во главниот астероиден појас со слична големина (11,5 часа). Разликата може да укажува дека Јупитеровите тројанци имаат помала густина, што пак укажува дека истите се создале во Кајперовиот Појас (Погледнете подолу).[24]

Состав

уреди

Спектроскопски, Јупитеровите тројанци се астероиди од типот D, кој се доминантни во надворешните области на астероидниот појас.[4] Мал дел се класифицирани како тип P или C.[23] Нивните спектри се црвени (што значи дека одбиваат повеќе светлина со подолги бранови должини) неутрални или без особености.[14] Не постојат цврсти докази за присуство на вода, органска материја или хемиски соединенија од 2007 . 4709 Еном има албедо малку поголемо од просекот на Јупитеровите тројанци, што пак може да е показател за присуство на воден мраз. Некои од другите Јупитерови тројанци, како што е 911 Агамемнон и 617 Патроколо, имаат многу мала впивливост при 1,7 и 2,3 μm, што пак би значело присуство на органска материја.[25] Спектарот на Јупитеорвите тројанци е сличен со оние на неправилните Јупитерови месечини и, до одреден степен, кометните јадра, сепак Јупитеровите тројанци се спектрално многу поразлични од поцрвените спектри на телата од Кајперовиот Појас.[1][4] Спектарот на Јупитеровиот тројанец може да се спореди со спектар на мешавина од мраз, материјал богат со јаглерод, (ќумур),[4] и веројатно силикати богати со магнезиум.[23] Составот на Јупитеровите тројанци во двата табори е сличен, со мала или нензачителна разлика меѓу двата роја.[26]

Екипа од Кековата опсерваторија на Хаваи објави во 2006 година деја ја измерила густината на двојниот Јупитеров тројанец 617 Патроколо и била помала од онаа на водниот мраз (0,8 g/cm3), што наведува дека парот, а веројатно и останатите тројанци, повеќе наликуваат на кометите Кајперовиот Појас со состав од воден мраз со слој од прашина, за разлика од астероидите од главниот појас.[20] Спротивставувајќи се на ова тврдење, густината на Хектор определена од светлинската крива е (2,480 g/cm3) и е значително поголема од онаа на 617 Патроколо.[22] Ваквата разлика во густините наведува дека густината не е добар показател за потеклото на астероидите.[22]

Потекло и развој

уреди

Постојат две главни теории за да се објасни создавањето и развојот на Јупитеровите тројанци. Првата од теориите тврди дека создавањето на Јупитеровите тројанци се случило во истата орбита на Јупитер во Сончевиот Систем и се во таа орбита од самото создавање.[9] Последната фаза на Јупитеровото создавање вклучувала забрзан раст на неговата маса преку забрзување на големи количества водород и хелиум од протопланетарниот диск, за време на овој раст, кој траел околу 10.000 години, масата на Јупитер се зголемила десеткратно. Планетезималите кои имале приближно исти орбити како Јупитер биле зафатени од зголемената гравитација на планетата.[9] Зафатниот механизам бил доста ефикасен околу 50% од преостанатите планетезимали биле зафатени и заробени. Оваа претпоставка има два поголеми проблеми: бројот на зафатени тела е поголема од бројот на набљудуваните Јупитерови тројанци четирикратно, и денешните астероиди Јупитеровите тројанци имаат поголеми орбитални наклони од оние во зафатниот модел.[9] Симулациите на ова сценарио покажале дека ваквиот начин на создавање би спречил создавање на тројанци во орбита околу Сатурн, и ова е потврдено преку набљудувањата бидејќи до ден денес не се забележани тројанци во орбитата на Сатурн.[27] Во изменета верзија на оваа теорија Јупитер ги зафаќа тројанците за време на првичниот раст и почнува да се придвижува како што продолжува да расте. За време на придвижувањето на Јупитеровата орбита, орбитите на телата во потковичестите орбити се нарушени предизвикувајќи страната L4 на овие орбити да биде пренаселена. Како резултат вишок на тројанци се заробени во L4 страната кога потковичестите орбити се променети во полноглавести орбити со растот на Јупитер. И овој модел дава населеност поголема за 3-4 пати од вистинската.[28]

Втората теорија дава предлог дека Јупитеоровите тројанци биле зафатени за време на преселувањето на џиновските планети опишани со Ницишкиот модел. Во Ницишкиот модел орбитите на џиновските планети биле нестабилни 500–600 милиони години по создавањето на Сончевиот Систем, кога Јупитер и Сатурн минале низ нивната 1:2 резонантна точка. Ваквата средба предизвикала планетите Уран и Нептун ниле расеани во штотуко создадениот Кајперовиот Појас, нарушувајќи го и втурнувајќи милиони тела навнатре[29] Кога Јупитер и Сатурн биле во близина на нивниот резонантен сооднос 1:2, орбитите на веќе постоечките Јупитерови тројанци станале нестабилни за време на втората резонантна средба на Јупитер и Сатурн. Ова се случило кога периодот на тројанската либрација околу нивната Лагранжова точка била во сооднос 3:1 со периодот во кој местоположбата на Јупитер минува релативно во Сатурновиот перихел. Овој процес бил повратен што овозможило дел од бројните тела исфрени од поместувањето на Уран и Нептун да навлезат во орбитите и да бидат зафатени од Јупитер и Сатурн. Овие нови тројанци имале различни наклони, резултат од бројните средби со џиновските планети пред истите да бидат зафатени.[30] Овој процес може да се случи и подоцна кога Јупитер и Сатурн минувале низ послаби резонанции.[31]

Во преработена верзија на Ницишкиот модел Јупитеровите тројанци се зафатени кога Јупитер наидува на леден џин за време на нестабилноста. Во оваа верзија на моделот еден од ледените џинови (Уран, Нептун, или загубена петта планета) е расеана навнатре во пресечна орбита со Јупитер и е расеана нанадвор од страна на Јупитер, што предизвикува Јупитер и Сатурн набрзина да се раздвојат. Кога големата полуоска на Јупитер потскокнува за време на овие средби постои можност дел од Јупитеровите тројанци да ја напуштат орбитата и нови тела да бидат зафатени со голема полуоска слична со онаа на Јупитер. По последната средба ледениот џин минува низ една од либрационите точки и ги превира нивните орбити, напуштајќи ја оваа либрациона точка осиромашен од во однос на другата планета. На крајот на средбите некои од Јупитеровите тројанци се исфрлени а други се зафатени коха Јупитер и Сатурн се во близина на слабата резонантна точка со сооднос 3:7 преку механизмот на Ницишкиот модел.[31]

Поддалечната иднина на Јупитеровите тројанцие отворено прашање, бидејќи бројните послаби резонанции меѓу Јупитер и Сатурн предизвикуваат тројанците да се однесуват хаотично.[32] Судирните расејувања постепено ги исцрпуваат Јупитеровите тројанци како што од нивната површина се исфрла материјалот. Исфрлените Јупитерови тројанци може да станат привремени сателити на Јупитер или пак комети.[4] Симулациите покажале дека орбитите на 17% од Јупитеровите тројанци се нестабилни со развојот на Сончевиот Систем.[33] Левисон и останатите веруваат дека околу 200 исфрлени Јупитерови тројанци со пречници поголеми од 1 км се движат низ Сончевиот Систем, од кои неколку ја пресекуваат Земјината орбита.[34] Некои од исфрлените Јупитерови тројанци можно е да станат и комети припаднички на Јупитеровото семејство комети како што му се приближуваат на сонцето и нивниот површински мраз започнува да испарува.[34]

Истражување

уреди

На 4 јануари 2017 година NASA објави дека Луси е одбрана за една од нивните две мисии од програмата Дисковери.[35] Луси е предвидено да посети шест Јупитерови тројанци. Предвидено е да биде лансирана во 2021 година и ќе пристигне во точката L4 на тројанскиот облак во 2027 година по прелетувањето покрај астероид од Главниот астероиден појас. По што ќе се врати во близина на Земјата за гравитациско забрзување кое ќе го одведе до Јупитеровиот тројански облак во точката L5 каде ќе го посети астероидот 617 Патроколо.[36]

Јапонската вселенска агенција предложила сончевото едро ОКЕАНОС, кон крајот на 2020-тите да изврши прелет и анализа на тројански астероид или пак да изврши едноставна повратна мисија за собирање на примероци.

Поврзано

уреди

Белешки

уреди
  1. ↑ The three other points—L1, L2 and L3—are unstable.[9]
  2. ↑ The Maxwellian function is  , where   is the average rotational period,   is the Statistical dispersion of periods.

Наводи

уреди
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 Yoshida, F.; Nakamura, T (2005). „Size distribution of faint L4 Trojan asteroids“. The Astronomical Journal. 130 (6): 2900–11. Bibcode:2005AJ....130.2900Y. doi:10.1086/497571.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 2,7 Nicholson, Seth B. (1961). „The Trojan asteroids“. Astronomical Society of the Pacific Leaflets. 8 (381): 239–46. Bibcode:1961ASPL....8..239N.
  3. ↑ 3,0 3,1 „Trojan Minor Planets“. Minor Planet Center. Посетено на 14 October 2018.
  4. ↑ 4,00 4,01 4,02 4,03 4,04 4,05 4,06 4,07 4,08 4,09 4,10 4,11 4,12 Jewitt, David C.; Sheppard, Scott; Porco, Carolyn (2004). „Jupiter's Outer Satellites and Trojans“ (PDF). Во Bagenal, F.; Dowling, T.E.; McKinnon, W.B. (уред.). Jupiter: The Planet, Satellites and Magnetosphere. Cambridge University Press.
  5. ↑ Dotto, E; Fornasier, S; Barucci, M.A; Licandr o, J; Boehnhardt, H; Hainaut, O; Marzari, F; De Bergh, C; De Luise, F (2006). „The surface composition of Jupiter Trojans: Visible and near-infrared survey of dynamical families“. Icarus. 183 (2): 420–434. Bibcode:2006Icar..183..420D. doi:10.1016/j.icarus.2006.02.012.
  6. ↑ Sheppard, S. S.; C. A. Trujillo (28 July 2006). „A thick cloud of Neptune Trojans and their colors“. Science. New York. 313 (5786): 511–514. Bibcode:2006Sci...313..511S. doi:10.1126/science.1127173. OCLC 110021198. PMID 16778021. Архивирано од изворникот (PDF) на 2020-08-12. Посетено на 2019-04-23.
  7. ↑ „NASA's WISE Mission Finds First Trojan Asteroid Sharing Earth's Orbit 27 July 2011“. Архивирано од изворникот на 2017-05-02. Посетено на 2019-04-23.
  8. ↑ Connors, Martin; Wiegert, Paul; Veillet, Christian (28 July 2011). „Earth's Trojan asteroid“. Nature. 475 (7357): 481–483. Bibcode:2011Natur.475..481C. doi:10.1038/nature10233. PMID 21796207.
  9. ↑ 9,00 9,01 9,02 9,03 9,04 9,05 9,06 9,07 9,08 9,09 9,10 Marzari, F.; Scholl, H.; Murray C.; Lagerkvist C. (2002). „Origin and Evolution of Trojan Asteroids“ (PDF). Asteroids III. Tucson, Arizona: University of Arizona Press. стр. 725–38.
  10. ↑ 10,0 10,1 10,2 10,3 10,4 10,5 10,6 Jewitt, David C.; Trujillo, Chadwick A.; Luu, Jane X. (2000). „Population and size distribution of small Jovian Trojan asteroids“. The Astronomical Journal. 120 (2): 1140–7. arXiv:astro-ph/0004117. Bibcode:2000AJ....120.1140J. doi:10.1086/301453.
  11. ↑ 11,0 11,1 Brian G. Marsden (1 October 1999). „The Earliest Observation of a Trojan“. Harvard-Smithsonian Center for Astrophysics (CfA). Посетено на 20 January 2009.
  12. ↑ Einarsson, Sturla (1913). „The Minor Planets of the Trojan Group“. Publications of the Astronomical Society of the Pacific. 25 (148): 131–3. Bibcode:1913PASP...25..131E. doi:10.1086/122216.
  13. ↑ 13,0 13,1 Wyse, A.B. (1938). „The Trojan group“. Astronomical Society of the Pacific Leaflets. 3 (114): 113–19. Bibcode:1938ASPL....3..113W.
  14. ↑ 14,0 14,1 14,2 14,3 14,4 14,5 Fernandes, Yanga R.; Sheppard, Scott S.; Jewitt, David C. (2003). „The albedo distribution of Jovian Trojan asteroids“. The Astronomical Journal. 126 (3): 1563–1574. Bibcode:2003AJ....126.1563F. CiteSeerX 10.1.1.7.5611. doi:10.1086/377015.
  15. ↑ „List of Jupiter trojans“. Minor Planet Center. Посетено на 14 October 2018.
  16. ↑ „Trojan Asteroids“. Cosmos. Swinburne University of Technology. Посетено на 13 June 2017.
  17. ↑ 17,0 17,1 17,2 Fernández, Y. R.; Jewitt, D.; Ziffer, J. E. (2009). „Albedos of Small Jovian Trojans“. The Astronomical Journal. 138 (1): 240–250. arXiv:0906.1786. Bibcode:2009AJ....138..240F. doi:10.1088/0004-6256/138/1/240.
  18. ↑ 18,0 18,1 Nakamura, Tsuko; Yoshida, Fumi (2008). „A New Surface Density Model of Jovian Trojans around Triangular Libration Points“. Publications of the Astronomical Society of Japan. 60 (2): 293–296. Bibcode:2008PASJ...60..293N. doi:10.1093/pasj/60.2.293.
  19. ↑ Merline, W. J. (2001). „IAUC 7741: 2001fc; S/2001 (617) 1; C/2001 T1, C/2001 T2“.
  20. ↑ 20,0 20,1 Marchis, Franck; Hestroffer, Daniel; Descamps, Pascal; и др. (2006). „A low density of 0.8 g cm−3 for the Trojan binary asteroid 617 Patroclus“. Nature. 439 (7076): 565–567. arXiv:astro-ph/0602033. Bibcode:2006Natur.439..565M. doi:10.1038/nature04350. PMID 16452974.
  21. ↑ „IAUC 8732: S/2006 (624) 1“. Посетено на 23 July 2006. (Satellite Discovery)
  22. ↑ 22,0 22,1 22,2 Lacerda, Pedro; Jewitt, David C. (2007). „Densities of Solar System Objects from Their Rotational Light Curves“. The Astronomical Journal. 133 (4): 1393–1408. arXiv:astro-ph/0612237. Bibcode:2007AJ....133.1393L. doi:10.1086/511772.
  23. ↑ 23,0 23,1 23,2 23,3 23,4 Barucci, M.A.; Kruikshank, D.P.; Mottola S.; Lazzarin M. (2002). „Physical Properties of Trojan and Centaur Asteroids“. Asteroids III. Tucson, Arizona: University of Arizona Press. стр. 273–87.
  24. ↑ Molnar, Lawrence A.; Haegert, Melissa J.; Hoogeboom, Kathleen M. (April 2008). „Lightcurve Analysis of an Unbiased Sample of Trojan Asteroids“. The Minor Planet Bulletin. Association of Lunar and Planetary Observers. 35 (2): 82–84. Bibcode:2008MPBu...35...82M. OCLC 85447686.
  25. ↑ Yang, Bin; Jewitt, David (2007). „Spectroscopic Search for Water Ice on Jovian Trojan Asteroids“. The Astronomical Journal. 134 (1): 223–228. Bibcode:2007AJ....134..223Y. doi:10.1086/518368. Посетено на 19 January 2009.
  26. ↑ Dotto, E.; Fornasier, S.; Barucci, M. A.; и др. (August 2006). „The surface composition of Jupiter trojans: Visible and near-infrared survey of dynamical families“. Icarus. 183 (2): 420–434. Bibcode:2006Icar..183..420D. doi:10.1016/j.icarus.2006.02.012.
  27. ↑ Marzari, F.; Scholl, H. (1998). „The growth of Jupiter and Saturn and the capture of Trojans“. Astronomy and Astrophysics. 339: 278–285. Bibcode:1998A&A...339..278M.
  28. ↑ Pirani, S.; Johansen, A.; Bitsch, B.; Mustill, A. J.; Turrini, D. (2019). „Consequences of planetary migration on the minor bodies of the early solar system“. Astronomy & Astrophysics. 623: A169. arXiv:1902.04591. doi:10.1051/0004-6361/201833713.
  29. ↑ Levison, Harold F.; Morbidelli, Alessandro; Van Laerhoven, Christa; и др. (2007). „Origin of the Structure of the Kuiper Belt during a Dynamical Instability in the Orbits of Uranus and Neptune“. Icarus. 196 (1): 258–273. arXiv:0712.0553. Bibcode:2008Icar..196..258L. doi:10.1016/j.icarus.2007.11.035.
  30. ↑ Morbidelli, A.; Levison, H. F.; Tsiganis, K.; Gomes, R. (26 мај 2005). „Chaotic capture of Jupiter's Trojan asteroids in the early Solar System“ (PDF). Nature. 435 (7041): 462–465. Bibcode:2005Natur.435..462M. doi:10.1038/nature03540. OCLC 112222497. PMID 15917801. Архивирано од изворникот (PDF) на 31 јули 2009. Посетено на 19 јануари 2009.
  31. ↑ 31,0 31,1 Nesvorný, David; Vokrouhlický, David; Morbidelli, Alessandro (2013). „Capture of Trojans by Jumping Jupiter“. The Astrophysical Journal. 768 (1): 45. arXiv:1303.2900. Bibcode:2013ApJ...768...45N. doi:10.1088/0004-637X/768/1/45.
  32. ↑ Robutal, P.; Gabern, F.; Jorba A. (2005). „The observed Trojans and the global dynamics around the lagrangian points of the sun–jupiter system“ (PDF). Celestial Mechanics and Dynamical Astronomy. 92 (1–3): 53–69. Bibcode:2005CeMDA..92...53R. doi:10.1007/s10569-004-5976-y. Архивирано од изворникот (PDF) на 31 јули 2009.
  33. ↑ Kleomenis Tsiganis; Harry Varvoglis; Rudolf Dvorak (April 2005). „Chaotic Diffusion And Effective Stability of Jupiter trojans“. Celestial Mechanics and Dynamical Astronomy. Springer. 92 (1–3): 71–87. Bibcode:2005CeMDA..92...71T. doi:10.1007/s10569-004-3975-7. Посетено на 17 January 2009.[мртва врска]
  34. ↑ 34,0 34,1 Levison, Harold F.; Shoemaker, Eugene M.; Shoemaker, Carolyn S. (1997). „Dynamical evolution of Jupiter's Trojan asteroids“. Nature. 385 (6611): 42–44. Bibcode:1997Natur.385...42L. doi:10.1038/385042a0. Посетено на 19 January 2009.
  35. ↑ Northon, Karen (4 January 2017). „NASA Selects Two Missions to Explore the Early Solar System“. NASA. Посетено на 5 January 2017.
  36. ↑ Dreier, Casey; Lakdawalla, Emily (30 September 2015). „NASA announces five Discovery proposals selected for further study“. The Planetary Society. Посетено на 1 October 2015.

Надворешни врски

уреди
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Јупитеров_тројанец&oldid=5145329“