Стеван Алексиќ (23 декември 1876 - 2 ноември 1923) — српски сликар роден во Австроунгарија. Неговото дело припаѓа на школата во Минхен. Тој е особено познат по својата серија автопортрети, кои датираат од 1895 до 1922 година, кои истовремено ја илустрираат еволуцијата на неговиот стил и техника, како и промените во неговата физика и карактер, и е најголемата ваква колекција на српското сликарство.[1]

Стеван Алексиќ
Роден/а23 декември 1876(1876-12-23)
Арад, Австроунгарија
(сега Арад, Романија)
Починат/а2 ноември 1923(1923-11-02) (возр. 46)
Модош, Кралство Романија
(сега Јаша Томиќ, Србија)
Занимањесликар
НационалностСрбин

Биографија уреди

Стеван Алексиќ е роден на 23 декември 1876 година, во Арад, денешна Романија, во семејство на уметници. Неговиот татко Душан и дедо Никола биле обајцата сликари. Основното училиште го завршиле во Арад, каде ги добил првите лекции за сликарство од неговиот татко. Во 1895 година се преселил во Минхен, каде што студирал на Академијата за ликовни уметности во класата на Николас Гисис. Кога умрел неговиот татко, во 1900 година, тој решил да ги напушти студиите и да се пресели во Модош (денешно село Јаша Томиќ, Војводина, северна Србија). Таму тој изградил куќа со студио и се оженил со локалната учителка Стефанија Лукиќ, во 1905 година. Остатокот од својот живот го поминал живеејќи во Модош и работи како сликар. Починал на 2 ноември 1923 година.

Работа уреди

 
Раперот, галеријата Матица Српска, Нови Сад

Стеван Алексиќ создал околу 230 слики на платно, украси повеќе од 20 цркви со 100 икони и голем број ѕидни фрески и нацртал 60 скици и цртежи.[2]

Од раната кариера, Алексиќ се занимаваше со украсување цркви; тој бил особено вешт во правењето монументални композиции со религиозен или историски контекст и украсил голем број сакрални предмети околу Војводина. Во исто време, во првата декада на 20 век, тој работел како портретист.

Едно од најзначајните дела на Алексиќ е „Весели луѓе во Банат“. Тој го изложил на 4та југословенска изложба на уметност во Белград во 1912 година, но доби многу негативни критики, особено од комунистичкиот политичар претворен во уметнички критичар Моша Пијаде, кој напиша дека „Некој колега од Модош, по име Алексиќ, произведе неверојатно лоша слика на жителите на Банат“. По ова фијаско, Алексиќ повеќе никогаш не изложувал во Белград и остана маргинална фигура на уметничката сцена во Белград во наредниот половина век.

Дури и по неуспехот на „Веселите луѓе на Банат“, Алексиќ продолжил да го истражува и разликува мотивот. Во 1922 година, една година пред да умре, тој ја направил својата последна верзија на сликата ставајќи се на платно и со тоа стана еден од учесниците во празничната атмосфера. Сцените од пабовите биле популарен мотив во неговите денови. Меѓутоа, додека некои сликари ја користеле оваа поставка за да изразат одредени проблеми со моралот, се верува дека Алексиќ немал такви намери.

Меѓу неговите најзначајни дела е серија автопортрети произведени помеѓу 1895 и 1922 година. Тоа е најголемата ваква серија во српското сликарство и може да се користи за следење на неговиот уметнички, ментален, како и физички развој. Алексиќ често се прикажувал како седи на маса во паб, но во годините пред неговата смрт сликите стануваат сè повеќе макабри и злобни; тој често е придружуван од фигурата на смртта, седи на неговата маса, свири виолина или гледа во неговата чинија.

Најголемата колекција на слики на Алексиќ може да се види во галеријата „Матица Српска“ во Нови Сад, додека Националниот музеј на Србија и Националниот музеј во Зрењанин, исто така, изложуваат обемни колекции.

Критика уреди

Алексиќ честопати беше критикуван како епигон, маргинален уметник и анахроничен сликар. Неговата фреска „Распетие“, насликана на фасадата на црквата Саборна во Сремски Карловци, протоерејот Јован Јеремиќ ја опиша како „копија направена според традицијата на Западната црква“; сепак, многу од неговите современици ја пофалиле фреската за нејзината живост и експресивност.[1]

Васа Поморишац, ученик и колега на Алексиќ, дала многу горчлива критика за работата на неговиот учител: „Живеејќи во мало село, со сите ситни вредности на таквата заедница, неговиот дух не можеше да ги достигне високите височини што му ги прорече неговиот професор Гисис. Тој останал далеку од тоа големо движење на прочистување, умирајќи полека во затната вода, имајќи болна сенка во душата затоа што никогаш не постигна самоактуелизација“.[3]

Галерија уреди

Наводи уреди