Советска репресија во Белорусија

Советската репресија во Белорусија се однесува на случаи на неосновано кривично гонење на луѓе во Белорусија во времето кога земјата била под комунистичко владеење, кое вклучувало прогон на луѓе за наводни контрареволуционерни активности, како и депортација на луѓе во други региони на СССР врз основа на нивната социјална, етничка, верска или друга припадност.

Грб на Белоруска ССР

Историја

Репресијата започнала во 1917 година и го достигнала својот врв во текот на 1930-тите, а особено за време на Големата чистка во СССР од 1937-1938 година. Значајни погубувања на познати белоруски интелектуалци и политичари биле извршени во текот на ноќта од 29 до 30 октомври 1937 година во врска со фабрикуваниот случај околу делото на Унијата за ослободување на Белорусија во 1930 година. Илјадници етнички Полјаци биле убиени за време на Полската операција на НКВД (1937 -38), а нивните семејства често биле депортирани во Казашката Советска Социјалистичка Република.

Друг бран на репресија се случил во 1939-1941 година во Западна Белорусија по нејзиното припојување кон СССР, кога илјадници кулаци, свештеници, социјални и политички водачи, поранешни полски официјални лица и осуденици биле или истребени или насилно преселени во Казахстан, Сибир и други региони на СССР. Репресиите во голема мера рестанале по смртта на Јосиф Сталин во 1953 година. Точниот број на луѓе кои станале жртви на советската репресија во Белорусија е тешко да се утврди, бидејќи архивите на КГБ во Белорусија сè уште се недостапни за истражувачите. [1]

Број на жртви

Според нецелосни проценки, околу 600.000 луѓе биле жртви на советската репресија во Белорусија помеѓу 1917 и 1953 година. Други проценки го зголемуваат бројот на повеќе од 1,4 милиони луѓе, со 250.000 осудени од судството или извршени од вонсудски тела. Со исклучок на оние осудени во 1920-тите и 1930-тите години, над 250.000 Белоруси биле депортирани како кулаци или членови на семејството на кулаци во региони надвор од Белоруската Советска Република.

358.686 луѓе за кои се верува дека се жртви на советската репресија биле осудени на смрт во Белорусија во периодот 1917-1953 година, според историчарот Васил Кушнер. Севкупно, околу 200.000 жртви на советската политичка репресија биле рехабилитирани во Белорусија помеѓу 1954 и 2000 година.

Ефекти

Наука

Курапати, поранешно советско место каде биле извршувани масовни погубувања

Според Кушнер, во 1930-тите, само 26 белоруски академици и 6 дописници на Белоруската академија за наука не биле погодени од репресии. Од 139 докторанти во Белорусија од 1934 година, само шест лица ја избегнале репресијата. Според Кушнер, советските репресии практично го спречиле истражувањето на хуманитарните науки во Белорусија.

Според белоруско-шведскиот историчар Андреј Катларчук, во 1930-тите Советите физички ги истребиле или забранеле понатамошните истражувања 32 историчари од Минск, а нивните дела исто така биле исклучени од библиотеките. Според Катларчук, советските власти физички го уништиле белоруското училиште за историја на тоа време.

Литература

Според историчарот Леанид Маракау, од околу 540-570 писатели кои биле објавени во Белорусија во 1920-тите и 1930-тите, не помалку од 440-460 (80%) станале жртви на советската репресија. Во овој број биле вклучени Тодар Клашторни и Андреј Мриј и многу други. Вклучувајќи ги и оние кои биле принудени да ја напуштат Белорусија, не помалку од 500 (90%) од објавените белоруски писатели станале жртви на репресиите или една четвртина од вкупниот број писатели прогонувани од државата во овој момент во целиот СССР.

Во исто време, според Маракау, во Украина само 35% до 40% од писателите станале жртви на репресии, во Русија бројот бил под 15%.

Медицина

Вкупно 1520 белоруски медицински специјалисти станале жртви на репресија, вклучувајќи околу 500 лекари, над 200 медицински сестри, речиси 600 ветеринари и неколку стотици членови на нивните семејства кои биле осудени според истите правни случаи.

Бранислау Таршкиевич, екзекутиран во 1937 година

Видни жртви

• Змициер Жилунович, поет, писател и новинар, првиот водач на Советската Социјалистичка Република Белорусија, уапсен за време на Големата чистка во 1937 година
• Бранислав Таршкиевич, јазичар, преведувач и западно-белоруски политичар, погубен во 1938 година
• Вацлав Ластоуски, историчар на литература, член на Белоруската научна академија, поранешен премиер на Белоруската Демократска Република, погубен во 1938 година
• Адам Станкевич, католички свештеник, христијански демократски политичар во Западна Белорусија, починал во концентрационен логор во 1949 година.

Современа комеморација

Средба во Курапати во 1989 година

Во доцните 1980-ти, влијателното продемократско движење и движењето за независност во Белорусија (Белоруски народен фронт) било во голема мера инспирирано од Перестројката и наодите од гробовите на поранешниот советски полигон во Курапати, во близина на Минск.

За разлика од соседните земји, властите на Република Белорусија под претседателот Александар Лукашенко дале ограничен пристап до државните архиви поврзани со сталинистичките репресии и не ги одбележуваат жртвите на комунизмот на владино ниво.

Демократската опозиција во близина на конзервативната христијанска партија, обновената Белоруска Христијанска партија и Партијата БНФ ги одбележуваат жртвите на советскиот режим на 29 и 30 октомври, на денот на масовното егзекутирање на белоруските писатели во 1937 година, како и на денот на комеморацијата на почит кон традиционалните предци во почетокот на ноември.