Википедија

Син воз

Синиот воз е музејско-туристички воз „Српски железници“, кој бил специјален луксузен воз што се користел за потребите на поранешниот претседател на СФР Југославија, Јосип Броз-Тито, за време на неговото владеење.[1] Возот бил целина која му овозможувала работа и престој и сите протоколарни обврски за време на патувањето и во земјата и во странство, а имал посебна безбедносна заштита на трасата на пругата по која патувал со армиски и полициски сили. Внатрешноста е изработена во ар деко стил и по повеќе од половина век изгледот останал непроменет.[2] Се користил од 1946 година до 1980 година. Последен пат работел како специјален воз на 5 мај 1980 година при префрлањето на ковчегот на Тито од Љубљана во Белград. Од 2004 година овој воз за првпат бил отворен за пошироката јавност, односно за домашни и странски туристи. Оттогаш, синиот воз има од 30 до 40 тури годишно. Возот може да се изнајмува, а најмногу го користат домашни и странски компании.

Синиот воз 1976 година.

историја

уреди

Сè до смртта на Јосип Броз Тито, на 4 мај 1980 година, синиот воз се користел исклучиво за превоз на претседателот на СФРЈ, и на високи државни и политички личности и странски државници. Од првото поаѓање на Синиот воз во декември 1946 година Тито со овој воз поминал повеќе од 600.000 километри. Одлуката за изградба на сегашните вагони е донесена во 1956 година, а возот го изградиле „ГОША“ од Смедеревска Паланка и фабриката за вагони „Борис Кидрич “ од Марибор. Сегашното име „Син воз“ го добило токму според бојата во која е обоен за да се разликува од композициите на тогашниот ЈДЖ, кои биле зелени. Повеќе од 60 светски државници патувале со синиот воз, а за патувањето на англиската кралица Елизабета II низ Југославија, во октомври 1972 годиниа, возот е специјално редизајниран. Се сметал за најлуксузниот воз во тоа време.[3]

 
Синиот воз во Пирот 1965 година

Вагонски композиции

уреди
 
Син воз, јуни 2013 година

Синиот воз има церемонијален салон со трпезарија, три вагони со апартмани, кујна, ресторан и специјален затворен вагон за автомобили. Има вкупно 92 седишта, а целосниот капацитет на вагоните за спиење е 90 кревети. Внатрешноста на возот е претежно направена од дрво. Користени се махагони, круша и орев, а салоните и ходниците се украсени со интарзија.

Ресторан Кола (серија, 88-69)

уреди
 
Салон со 8 седишта.

Овие вагони се состојат од трпезарија со 28 седишта, салон со 8 седишта, бар и кујна. Максималната брзина на сообраќајот е 140. Може да се движи само во комплет со Синиот воз. Вагоните имаат озвучување (внатрешна, која е двоканална и надворешна) и телефонски инсталации. Вагоните се загреваат на пареа.

Салонски апартмани (серија, 89-69)

уреди
 
Работен кабинет Ј. Б. Тито.

Првата вагонска композиција бил салонот - стан на Јосип Броз. Тие се климатизирани и се состојат од два апартмани со еден кревет, работна соба, бања, салон со две фотелји и дел за гардероба. Останатите вагони имаат: два луксузни и четири брачни кревети, работна соба, бања, салон за осум лица и чајна кујна. Тие се климатизирани.

Максималната брзина на овие вагонска композиции е 140. Можат да се движат само во комплет со Синиот воз. Вагоните имаат озвучување (внатрешно, кое е двоканално и надворешно) и телефонски приклучоци. Вагоните се загреваат на пареа.

Церемонијален салон - трпезарија (серија, 89-69)

уреди
 
Премин.

Оваа салонска вагонска композиција е климатизирана. Свечената сала е со капацитет од 28 седишта, додека салонот има 10 седишта за фотелји. Вагоните се опремени со дополнително озвучување и кино проектор. Максималната брзина на композицијата е 140. Можат да се движат само во комплет со Синиот воз. Вагоните имаат и телефонски инсталации. Колата се загрева на пареа.

Кола - кухиња (серија, 88-69)

уреди

Вагоните од оваа серија се вагонска композиција - кујна и мора да бидат споени со енергетските вагони од Синиот воз. Капацитетот за подготовка на оброци е 300 оброци. Вагонска композиција може да се движи само во комплет со синиот воз.

Вагоните се напојуваат со електрична енергија од 3 x 300 волти, 50, а се загрева на пареа. Вагоните се опремени со телефонски и звучни системи (внатрешна, која е двоканална и надворешна). Максималната брзина на сообраќајот е 140.

Автомобилски превоз (серија, 98-30)

уреди

Вагоните од серијата се затворени еднокатни багажни вагонски композиции за превоз на автомобили. Тие се опремени со перални за автомобили за време на патувањето. Може да се приклучат и со редовни возови.

Капацитетот на вагоните е 4 автомобили. Максималната дозволена висина на возилата што можат да се натоварат е 1,75 метри. Вагоните имаат минлива електрична линија за греење, сопствено греење, два или еден дополнителен кревет за придружникот на колата. Максималната брзина на сообраќај е 140.

Салонски вагон (серија, 09-80)

уреди
 
Мал салон.

Капацитетот на вагонската композиција е 10 двокреветни кревети и еден единечен (6 кабини). Имаат салон, вакум тоалет, бања во главната кабина, кујна. Колите се климатизирани. Максималната брзина на овие вагони е 160. Може да се приклучи со редовни возови. Вагоните не се дел од Синиот воз. Имаат дизел генератор од 56 kW и повеќесистемски уред за греење на вагони со можност за избор на извор на греење: струја, нафта или пареа.

Локомотиви

уреди

Првите дизели што го влечеле овој воз биле дизел-хидраулични локомотиви од серијата ЈЖ D66, а подоцна и ЈЖ 761 (Krauss-Maffei D66 V200) произведени во 1957 година во Минхен, СР Германија. Покрај бројноста, имиња имале и дизел локомотивите, а на нив биле карактеристични знаците со натписи од значајни битки во окупирана Југославија за време на Втората светска војна. Тоа биле локомотивите:

  • 001 - Динара
  • 002 - Козара
  • 003 - Сутјеска

Четвртата локомотива не била испорачана и останала во фабриката, каде подоцна била претворена во подсерија V300 . Локомотивите пристигнале во гаражата во Кошутњак во мај 1957 година[4].

Во 1978 година, дизел-хидраулична локомотива ЈЖ 761 за потребите на Синиот воз замениле четири нови дизел-електрични локомотиви ЈЖ 666 (EMD JT22CW) на производители Џенерал моторс (General Motors Electro-Motive Division), САД . Имале етикети:

  • 001 - Динара
  • 002 - Козара
  • 003 - Сутјеска
  • 004 - Неретва

Денеска се зачувани сите локомотиви кои го влечеле Синиот воз. Сите три парни локомотиви од серијата 11 се изложени како музејски поставки, имено 11-022 во Белград пред главната железничка станица, 11-015 во Загреб, во Железничкиот музеј и 11-023 во Љубљана, во Железнички музеј.

Дизел локомотивите од серијата 761 се на шините на железничката станица Топчидер во лоша состојба, веднаш до гаражата на Синиот воз, а серијата 666 сè уште е во функција на Српски железници, иако не функционираат сите четири локомотиви. Локомотивата број 003 - Сутјеска е реконструирана во делот за одржување на средствата во Краљево и денеска сообраќа на пругата од Мала Кришна до Пожаревац, додека останатите три локомотиви чекаат да се санираат.[5]

 
Парна локомотива од серијата ЈЖ 11 изложена во Загребскиот железнички музеј.
 
Дизел локомотива серија ЈЖ 666 во Пожаревац.
 
Парна локомотива од серијата ЈЖ 11 изложена пред Железничката станица Белград.

Дизел моторен воз

уреди
 
Дизел моторен воз

Синиот воз вклучува и салон за самоодни мотори и салонска приколка од типот на стан со клима уред, изградена во Германија во 1961 година и продолжена во 1962 година во Марибор. Капацитетот на самоодниот салон е шест кабини (12 двокреветни кревети), салонот има кујна, сопствен извор на греење и можност за електрично греење од дизел генератори. Возот има два дизел мотори независни еден од друг и развива брзина од 120 km/h.

Наводи

уреди

 

  1. ↑ „Службена страница „Плави воз“ - Желтурист“
  2. ↑ „Службена страница „Плави воз“ - Желтурист“
  3. ↑ Istorija Plavog voza Архивирано на 6 март 2016 г., Посетено на 23. 4. 2013.
  4. ↑ Prilikom razgledanja novih lokomotiva u garaži u Košutnjaku. foto.mij.rs
  5. ↑ Опет “бруји” Сутјеска

Надворешни врски

уреди
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Син_воз&oldid=4961408“