Руско-турска војна (1768-1774)
Руско-турската војна (1768–1774) била една од клучните војни помеѓу Руската Империја и Османлиското Царство. Целта на Руската Империја била да излезе на Црно Море, и поради ова руската дипломатија тргнала во подготовка низ европските земји и успеала да ги потикне грчките, романските и црногорските народи за учество. Распрстати на повеќе фронтови, Османлиите во оваа војна излегле како поразена земја.
| Руско-турска војна (1768–1774) | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
|||||||||
|
|||||||||
| Завојувани страни | |||||||||
 Руско Царство
|  Османлиско Царство
|
||||||||
| Команданти и водачи | |||||||||
 Катарина Велика
|  Мустафа III
|
||||||||
| Сила | |||||||||
| 200,000 | 500,000 | ||||||||
Оваа војна довела до знаитено слабеење на Османлиското Царство. Русија кон својата територија ги присоединила јужна Украина, северен Кавказ и Крим како и право да се меша во внатрешната политика на Османлиите во прашањето за заштита на христијанското население.
Позадина уреди
Избувнувањето на војната била како последица од затегнатата ситуација во Полска каде избувнало востание против кралот Станислав II, некогашниот љубовник на Катарина Велика. Бунтовниците ги нападнале на војниците на Катарина а по ова се повлекле во соседните земји. Една група од овие руски козаци во 1768 година се упатила кон градот Балта во потрага на полските востаници. Поради ова Кримските Татари се пожалиле на османлискиот султан Мустафа III. Така на 25 септември 1768 година тој прогласил војна на Русија со поддршка на полските востаници. Од друга страна Русија добила поддршка од Велика Британија која овозможила пристап на руските бродови во Средоземно Море.
Тек на војната уреди
И покрај тоа што Османлиите објавиле војна, тие не зеле интервенција бидејќи во текот на цела војна имале катастрофална стратегија. Тоа довело да генералот Александар Суворов да го задуши востанието во Полска и во 1768 година го зазеде Краков. Во меѓувреме, во 1770 година руската флота пристигнала во Мореја каде со помош на месното население започнале востание кое немало успех. Сепак Османлиите морале војската од Украина да ја префрлат во Грција каде следувал пораз во поморската битка кај Чешма на 7 јули.
Во следните денови следувале порази во Егејско Море и во Украина. Рускиот напад врз Крим довел да кримскиот кан го испрати својот син во Санкт Петербург на преговори по кое Крим го сфртел грбот на Османлиите.
Во 1773 година, Суровов влегол во Украина каде редел победа по победа каде во 1774 година Османлиите побарале мировен договор.
Мировен договор уреди
Војната завршила со потпишување на Кучуккајнарџискиот договор во јули 1774 година и поразот на Османлиите.[1].
Договорот бил потпишан во селото Кучук Кајнарџа, денес Кајнарџа во североисточна Бугарија, во Добруџа, во близина на Дунав и на југоисток од Силистра.
Според договорот, Русија добила територии од Украина и Кавказ,Керч и неколку други црноморски пристаништа од Кримскиот полуостров биле отстапени на Русија а остатокот од Кримското ханство било прогласено за независно. Кримските татари добиле независност од Османлиите и попаднале под руската сфера на влијание.
Исто така Русија добила право на користење на Босфорот и Дарданелите а руските трговски бродови добиле и дозволс да пловат во турските води. Молдавија и Влашка биле вратени под властта на султанот, но Русија стекнала право на мешање во Високата порта (судот на султанот) во име на овие две кнежевства. Покрај тоа, Русија добила одредени права во име на грчките православни поданици на султанот.
Последици уреди
Оваа војна можеби била пресудна за османлиската сила во европа. По оваа војна следувале неколку востанија на нетурските народи во империјата кои успешно завршиле по еден век. Успехот во војната која го имала Катерина Велика во голема мера бил поради востанието во Северна Америка и Велика Британија поголемиот дел од своето внимание го имала таму наместо кон Босфорот.
Во Црна Гора пак за цар се прогласил Шчепан Малиот кој самостојно управувал со земјата во периодот од 1767 до 1773 година.
Наводи уреди
- ↑ (турски) Ömer Lütfi Barkan (1985). Ord. Prof. Ömer Lütfi Barkan'a armağan. Istanbul University. стр. 48.