Википедија

Плоштад Славија

Плоштад Славија е голема комерцијална клучка, сместена помеѓу раскрсниците на улиците Краља Милана, Београдска, Макензијева, Светосавска, Булевар Ослобоѓења, Делиградска и Немањина во Белград. Плоштадот претходно бил именуван како плоштад Димитрије Туцовиќ по истакнатиот српски социјалист.[1]

Плоштад Славија
Трг Славија
Кружен тек на плоштадот
Кружен тек на плоштадот

Локација

уреди

Славија се наоѓа на помалку од 1,5 километар јужно од Теразије (центарот на Белград), на надморска височина од 117 метри.[2] Поголемиот дел од самиот плоштад припаѓа на општина Врачар (источниот и централниот дел) додека западните делови припаѓаат на општината Савски Венац. Населбата што го опкружува плоштадот се граничи со маалата Цветен плоштад на север, со поднаселбите на Врачар Грантовац на сесевероисток и Енглезовац / Савинац на југоисток и Западни Врачар на запад.

Историја

уреди

До 1880-тите, областа околу Славија била голем базен на источната периферија на градот. Езерцето било природно исцедено од Врачарскиот Поток. Остатокот од езерцето е големиот подземен воден извор под модерниот хотел Славија.[3][4] Земјата од врвот на ридот Врачар над Славија се користела за покривање и исцедување на езерцето.[5] Формирањето на плоштадот започнало кога познатиот шкотски стопанственик и назаренец Френсис Мекензи, купил големо парче земја над сегашниот плоштад и набргу потоа, Мекензи си изградил куќа во Славија (на местото каде што било старото кино „Славија“). Куќата во 1910 година била претворена во Социјалистички народен центар, збирно место на работничкото движење. Другите, помали згради биле уништени пред и за време на Втората светска војна.

Денес урната, првобитната гостилница, подоцна хотел „Славија“ била изградена од 1882 до 1888 година. Кафеаната на хотелот станала една од најпознатите во Белград. Местото имало голема сала за забави и балови и пространа летна, отворена градина. Хотелот бил домаќин на рецитали, театарски претстави и изведби на хорови.[6] Големиот објект ѝ дал име на околината, а потоа и на целата населба.[7] Самиот збор „Славија“ е генерички термин за земја населена со Словени.

 
Бронзената биста на Димитрије Туцовиќ на централното плато пред да биде отстранета на 13 ноември 2016 година

До Втората светска војна, Славија остана нерегулирана раскрсница од осум улици, кои се вкрстувале под различни агли. Наоколу имало заплеткана мрежа од мали улици.[8] Сите планови, вклучително и некои веќе поставени основи, биле прекинати со избувнувањето на Втората светска војна во 1941 година.[9]

Германските окупаторски сили заклучиле дека протокот на сообраќај во Славија е пренизок и дека го попречува транспортот. Градската управа, дел од квислиншката администрација во Србија, добила задача да ги спроведе градежните планови за Славија смислени во Германија. Масовните работи, на чело со инженерот Максимовиќ, започнале есента 1942 година. Покрај преобразувањето на Славија во соодветен кружен тек, се вршеле и подземни работи. Изградена била голема канализација која ги собирала отпадните и подземните води од ридовите Врачар и Ѕвездара. Во 21 век масивната големина на канализацијата и големите цевки се главна пречка за изградба на проектираните подземни премини околу Славија.[8]

Славија била проектирана како последен плоштад во низа плоштади околу централната рута на Белград од Калемегдан до Енглезовац: Студентски плоштад - Плоштад на Републиката - Теразије - Цветен плоштад - Славија. Со текот на времето, Студентски плоштад и Теразије ги загубиле функциите на плоштад, станувајќи улици, додека Цветен плоштад, со конечните промени во почетокот на 2000-тите, целосно згаснал како сообраќаен објект, па Славија и Плоштадот на Републиката останале како вистински плоштади во центарот на Белград.

По Втората светска војна, новиот комунистички режим го преименувал плоштадот во 1947 година во чест на истакнатиот социјалистички деец Димитрије Туцовиќ и поставил бронзена биста на Туцовиќ на платото на централниот плоштад. Бистата, дело на Стеван Боднаров, била поставена во 1949 година.[10] Во раните 2000-ти, официјалното име било сменето повторно во Славија.

Хотел Славија е изграден во 1962 година, а подоцна е проширен (комплекс Славија А и Славија Б). Третиот додаток, ултра модерната Славија Лукс е изградена во 1989 година.

Славија денес е поделена меѓу општините Врачар и Савски Венац.

Сообраќајна важност

уреди
 
Трамвајски кружен тек на плоштадот Славија

Славија е еден од најживописните сообраќајни објекти во Белград, како еден од главните плоштади во Белград. Тоа е една од ретките сообраќајни правци во градот каде се среќаваат сите три типа на јавен превоз (автобуси, тролејбуси и трамваи). Поради општата несоодветност на градскиот превоз, сообраќајниот метеж е редовен на плоштадот и особено тежок ако е помогнат од некоја дополнителна причина (лошо време, снег, особено реконструкција, итн.).

Низ Славија дневно минуваат над 70.000 пешаци и 140.000 возила.[11]

По долготрајната реконструкција 2016-2018 година, кружниот тек бил дополнително стеснет за да се отвори простор за централната фонтана, а не било направено ништо за да се решат сообраќајните проблеми. По реконструкцијата на Плоштадот на Републиката во 2019 година, без најавени планови, и поради неуспешните работи на плоштадот и желбата на градската управа да го претвори целиот центар во пешачка зона, линиите на јавниот превоз низ Славија делумно биле скратени.

Архитектура

уреди

Поради бројните и постојани промени во архитектонската структура на урбаното ткиво што го опкружува плоштадот, Славија станала синоним за архитектонски грда и опустошена област и извор на една од најпопуларните урбани легенди во Белград: проклетството на „Митиќевата дупка“.

Митиќева дупка

уреди

Во 19 век, кафеаната „Рудничанин“ се наоѓала на модерниот агол на улиците Београдска и Крал Милан. Со децении пред отворањето на главната железничка станица во Белград во 1884 година, местото било едно од главните места за претовар и пакување во Белград. Имало огромен двор, кој вклучувал и штали и конаци за трговци, каде што стоката и храната што пристигнувале од внатрешноста се складирале и препакувале за градските пазари. Комплексот опстојувал до 1920-тите.[6]

Во 1935 година,[12] еден од најбогатите луѓе во Белград пред Втората светска војна, Влада Митиќ, ја купил парцелата за изградба на најголемата стоковна куќа на Балканот, но избувнувањето на војната ја прекинало реализацијата, иако темелите биле ископани. Проектот требало да биде третиот близнак на Палас Албанија, највисоката зграда и првиот облакодер во Белград и на Балканот во тоа време. Идната продавница била привремено именувана како „Склад Митиќ“ или „Кула Митиќ“ и било планирано да биде повисока дури и од Палас Албанија,[9] со висина од 60 метри.[13]

По војната, комунистичката влада го затворила Влада Митиќ и му го конфискувала целиот имот, вклучително и плацот на Славија. Од 1946 до 1980 година биле предложени 26 различни проекти за парцелата, но ниту еден не бил реализиран.[14] Тогашниот градоначалник на Белград, Богдан Богдановиќ решил да постави голем сончев часовник на местото во првата половина на 1980-тите. Во раните 1990-ти, Дафимент банка, една од главните пирамидални измами, го купила плацот и најавила монументален трговски центар, но откако шемата целосно пропаднала, плацот бил ограден и претворен во депонија. По промената на власта во 2000 година, областа била исчистена и наместо тоа бил изграден привремен парк со детско игралиште. Продолжиле неуспешните проекти, вклучително и ултрамодерниот, гигантски трговски центар на израелските инвеститори, што се покажал како целосна измама. Сето ова било повеќе од доволно за луѓето да ја сметаат „дупката“ за проклето место.[15] Паркот бил реновиран од април до јули 2017 година.[16]

Целиот дел опфаќа 6.573 метри и до 2021 година, една третина била вратена на сопствениците од пред Втората светска војна.

 
Плоштад Славија - поглед кон „ Јат Ервејс Хотел Славија“ (во средината) и Славија Лукс (десно)
 
Седиштето на Народната банка на Србија

Кино Славија

уреди

Изградена во 1888 година, резиденцијата на Френсис Мекензи станала позната како „Салон на мирот“ откако била свечено отворена во 1889 година. До неа, фармацевтот Коста Николиќ изградил еднокатна куќа која станала позната аптека, како и неколкуте помали згради околу неа со продавници, меѓу кои и лимарот Антон Шустер. Српската социјалдемократска партија ја купила зградата во 1910 година, претворајќи ја во центар на растечкото работничко движење. Во раните 1930-ти, местото било претворено во гостилница.[17][18]

По Втората светска војна, новите власти национализирале сè, и ја претворија поранешната резиденција на Мекензи во кино „Славија“. Со децении киното било еден од симболите на Белград, но било срушено во 1991 година. Од 2020 година, областа е паркинг и земјиштето е во процес на враќање на потомците на нејзините сопственици пред национализацијата.

Хотели Славија

уреди

На плоштадот има три хотели Славија:

  • Славија I
  • Славија II
  • Славија Лукс

Стариот хотел Славија од 1962 година, во стилот на меѓународниот стил, денес белграѓани го гледаат како застарена и грда зграда, со својот болнички изглед, особено во споредба со модерниот мермер и стакло Славија Лукс, кој одлично се вклопува со зградите зад неа.

Хотелот е отворен во 1962 година пред седмото Европско првенство во атлетика. Најстариот дел, Славија I, познат и како Кула, има 17 ката. Славија II била додадена во 1973 година, а Славија Лукс, изградена за само 6 месеци во 1989 година, била отворена за 9-тиот самит на Движењето на неврзаните. Севкупно, во сите три згради има 600 соби.[19]

Народна банка на Србија

уреди

Изградбата на новата зграда на Народната банка на Србија исто така започнала во раните 1990-ти години. Проблемот со парите предизвикал деценија и пол одложувања. Масивната градба била оценета како грда и несоодветна за локацијата од страна на многу белграѓани и во 1994 година тогашниот гувернер на банката, Драгослав Аврамовиќ, изјавил дека нема да се всели во новата зграда дури и да биде завршена навреме. Масивната стаклена зграда била завршена во 2006 година.

Проекти

уреди

Со децении, архитектите, урбанистите и градските власти не можат да одлучат како да го реконструираат и адаптираат плоштадот. Со текот на времето, се одржале многу јавни натпревари за најдобри решенија. Архитектите отсекогаш укажувале дека сообраќајната функција е најважна, и дека Славија треба да се замисли како целина, а не делумно да се поправа, бидејќи збир на делови не прави целина. Некои од проектите биле прилично амбициозни и егзотични:[20][21]

  • 1992 – Проекти за изградба на локацијата Митиќева рупа.[21]
  • 2004 - Проектот предвидуваше споменик на „модерна Србија“ наместо споменикот на Димитрије Туцовиќ. Нов споменик требаше да биде цилиндрична стаклена конструкција со иста висина како и соседниот хотел „Славија“. Внатре во конструкцијата беше предвиден панорамски лифт кој ќе стигне до видиковецот на врвот. На внатрешните ѕидови на стаклениот споменик беше планирано да бидат напишани стиховите на „Химна на слободата“. Сити дури ги обезбеди средствата за проектот, но проектот на крајот бил одбиен, со официјално образложение дека јавноста е против.[20]
  • 2005 – Архитекти Тамара Петровиќ и Милош Комлениќ; централниот дел на кружниот тек требаше да биде локацијата на сончев часовник. Планиран беше покривен плоштад во делот пред Народната банка со комерцијален простор под покривот и подземен премин до метрото.[20][21]
  • 2006 - Проектот на Енергопроект ја замисли Славија како пешачка зона, додека сообраќајот требаше да се спушти два ката под земја. Се планираше нов симбол на Славија, кула висока 150 метри.[20][21]
  • 2008 – Белградскиот институт за урбанизам го преправи проектот од 2005 година, но најмногу се концентрираше на сообраќајот. Наместо да го реконструира целиот плоштад, Институтот донесе план тоа да се прави блок по блок. Проектот опфати и изградба на две комерцијални 8-катници, трговски центар и влез во подземната гаража и идна метро станица, на локацијата на поранешното кино Славија. Пред Народната банка беше проектиран плиток базен со скулптура во него и зелената зона околу него. Фонтаната преку специјалните сензори би „реагирала“ на емоциите на пешаците.[20][21]
  • 2012 - Проектот предвидува трансфер на пешачкиот сообраќај во мрежата на тунели, во обид да се забрза сообраќајот на автомобили на ниво на земја. Тролејбусите и трамваите требаше да се преместат до работ на кружниот тек. Планот, исто така, предвидува отстранување на посмртните останки на Димитрије Туцовиќ и наместо тоа изградба на голема фонтана, која ќе го покрие целиот остров во рамките на кружниот тек.[22]
  • Ноември 2021 година - градот го објавил проектот за блокот помеѓу платото на плоштадот и паркот Мањеж, во северозападен правец. Вклучува изградба на три згради, 13-катница на плоштадот, 14-катница преку паркот и 6-катница која би поврзала две станбени кули. Зградата за поврзување ќе има зелен покрив, а на него ќе биде обработен парк. Централниот дел од блокот, паралелно со надворешните улици Краља Милана и Немањина, ќе вклучува зелени, пешачки премин кој директно ќе ги поврзе плоштадот и Мањеж. Проектот, изработен од Анѓела Карабашевиќ Судџум и Владислав Суџум, вклучува и изградба на дополнителни катови на старите, веќе постоечки згради во областа.[23]

Реконструкција од 2016-2018

уреди

По политичките промени во градската власт во 2013 година, новите градски власти одлучија да го усвојат проектот од 2012 година, со одредени измени. Тие ја напуштиле идејата за подземни пешачки премини и наместо тоа планираат да ги поместат постоечките зебри премини на 50 до 100 метри подалеку од кружниот тек. Фонтаната ја задржале на централниот остров на кружниот тек кој требало да биде музичка фонтана со пречник од 32 метри, а водените млазови високи 16 метри.[24]

Критиките од архитектите беа упатени кон тоа дека транспортните решенија нема да го забрзаат сообраќајниот тек, непотребноста на фонтаната на такво место и дека, генерално, новата градска власт ги отстрани од проектот најдобрите делови и ги задржа најлошите.[21] Сообраќајните експерти истакнаа дека поместувањето на пешачките премини нема да помогне во сообраќајот и дека ќе биде помалку безбеден за самите пешаци. Исто така, бидејќи Белград е познат по силните ветрови, водата од таквите млазни потоци постојано би го навлажнувала тротоарот на плоштадот. Градската управа одговори дека фонтаната ќе има сензори за ветер.[25] Архитектот Драгољуб Бакиќ рече дека и проектот и изведбата што следеше се со „ужасно низок квалитет“.[26] Всушност, површината на веќе прометниот кружен тек е намалена за една коловозна лента при реконструкцијата.[27]

Фонтана

уреди

Изградбата на фонтаната започнала на 3 декември 2016 година. Како одговор на постојаните критики за фонтаната, вклучително и дека таа ќе биде целосно опкружена со најпромениот сообраќај во градот, а со тоа и недостапна за пешаците. На 13 ноември 2016 година, била отстранета бистата на Димитрије Туцовиќ,[10] и на 15 декември 2016 година неговите посмртни останки повторно биле закопани во Алејата на великаните на Новите гробишта во Белград.[28] Преживеаните членови на семејството Туцовиќ не биле присутни, додека нивните желби да се закопа Туцовиќ во неговото родно село Гостиље и да се премести бистата во градот Ужице биле игнорирани. На неговиот гроб била поставена помала верзија на бистата на Туцовиќ.[10]

Во март 2017 година, Секретаријатот за транспорт на градот испратил меморандум во кој предупреди дека проектот не е прилагоден за толку голема сообраќајна делница. Секретаријатот предупредил дека планираната дисперзија на водата ќе ги направи патиштата влажни и лизгави во лето, а во зима ќе создаде мраз. Тие заклучиле дека така проектираната фонтана не е погодна за многу прометниот кружен тек. Решението се покажа дека е промена на насоката на прскалките во рамки на фонтаната.[29]

Осветлена со 400 рефлектори, фонтаната била отворена на 6 јуни 2017 година, по еден месец доцнење.[30] Сообраќајните полицајци кои управуваат со сообраќајот на Славија сега ги носат традиционалните бели униформи.[31]

За време на пробите во деновите пред официјалното отворање, музиката се пуштала цел ден (по отворањето неколку часа пред пладне и неколку навечер) и навистина била премногу гласна - се слушала неколку блокови подалеку. Локалните жители повикале и комунална инспекција и комунална полиција, но тие се прогласиле за ненадлежни.[32] Милан Вујаниќ, професор на Факултетот за транспортно и сообраќајно инженерство на Универзитетот во Белград, тврдел дека фонтаната сè уште претставува безбедносен ризик.[33]

Во септември 2018 година била формирана комисија која требало да избере кои песни ќе се свират. Официјално го добила името „Комисијата за реализација на уметничкото дело на фонтаната на плоштадот Славија“.[34]

Кружен тек

уреди

По отворањето на фонтаната, на 10 јуни 2017 година започнала првата фаза од реконструкцијата.[11] Вклучува уривање на помалите, диво изградени згради околу Славија. Последната промена во проектот вклучува мал парк, каде ќе биде поставен споменикот на Димитрије Туцовиќ, кој бил отстранет од центарот на кружниот тек. Крајниот рок за реконструкција бил 7 ноември 2017 година.[31]

Плато

уреди

Паркот, ветен од властите, се покажал како големо бетонско-гранитно плато.[35] И покрај тоа што сè уште се гради, пукнатините и влошувањето биле сосема видливи до февруари 2018 година.[36] Градскиот архитект Милутин Фолиќ тогаш најавил дека платото ќе биде домаќин на инфо-центар, јавен тоалет, мини продавница и набљудувачка точка од која луѓето ќе можат да ја гледаат фонтаната.

Бистата на Туцовиќ била вратена на плоштадот на 16 октомври 2018 година, но поставена на новиот постамент изграден на платото, во близина на зградата на Народната банка.[10][37] Покачениот дел од платото, во еден од ќошињата, бил замислен како локација на канцеларијата на белградската туристичка организација, јавен тоалет и киоск. Од јули 2019 година ништо не било изградено.[38]

Надворешни врски

уреди

Наводи

уреди
  1. ↑ Trg Slavija - City of Belgrade
  2. ↑ Statistical Yearbook of Belgrade 2007 - Topography, climate and environment Архивирано на {{{2}}}.
  3. ↑ Dragana Jokić Stamenković (28 May 2011), „Beograd na dvesta sputanih voda“, Politika (српски)
  4. ↑ Dragoljub Acković (December 2008), „Šest vekova Roma u Beogradu – part XV, Veselje do kasno u noć“, Politika (српски)
  5. ↑ Milan Četnik, „Generali na koti Vračar“, Politika (српски)
  6. ↑ 6,0 6,1 Valentina Branković (26 September 2016). „Najbolje beogradske kafane svih vremena“ [The best Belgrade kafanas of all times]. TT Group (српски).
  7. ↑ Goran Vesić, Milan Đ. Milićević (7 August 2020). Битпазар, Булбулдере, Јалија... [Bitpazar, Bulbuldere, Jalija...]. Politika (српски). стр. 16.
  8. ↑ 8,0 8,1 Bane Gajić (20 October 2016). „Šta su sve izgradili nacisti u Beogradu“ [What was built in Belgrade by the Nazis] (српски). Vice.
  9. ↑ 9,0 9,1 Branka Jakšić (4 March 2019). „Palata "Albanija" ima bliznakinju“ [Palace Albanija has a twin]. Politika (српски). стр. 14.
  10. ↑ 10,0 10,1 10,2 10,3 Branka Vasiljević (16 October 2018). „Dimitrije Tucović opet na Slaviji“ [Dimitrije Tucović on Slavija again]. Politika (српски). стр. 14.
  11. ↑ 11,0 11,1 Ljubica Krstić (9 June 2017). „Grad najavio izgradnju parka za okupljanje i fotografisanje fontane na Slaviji“ (српски). Noizz.
  12. ↑ Daliborka Mučibabić (17 March 2021). „Umesto parka, u Mitićevoj rupi stambeno-poslovne zgrade“ [Instead park, residential-business buildings in Mitićeva Rupa]. Politika (српски). стр. 16.
  13. ↑ Daliborka Mučibabić (20 March 2021). Власници "Марине Дорћол" и "Авала филма" купили део Митићеве рупе [Owners of "Marina Dorćol" and "Avala Film" purchased part of Mitić Hole]. Politika (српски).
  14. ↑ Branka Vasiljević (15 July 2017), „Sređeno dečje igralište u Mitićevoj rupi“, Politika (српски): 14
  15. ↑ Branka Vasiljević (26 April 2017), „Obnavlja se igralište u Mitićevoj rupi“, Politika (српски): 16
  16. ↑ Branka Vasiljević (13 May 2017), „Park u Mitićevoj rupi poprima nov izgled“, Politika (српски): 14
  17. ↑ Kosta Velimirović (27 February 2019). „Doprinos moje porodice "Parking servisu"“ [Contribution of my family to the "Parking Service"]. Politika (српски). стр. 22.
  18. ↑ Daliborka Mučibabić (15 October 2020). „Unucima prvog rendgenologa vraćen plac na Slaviji“ [Lot in Slavija returned to the grandchildren of the first radiologist]. Politika (српски). стр. 17.
  19. ↑ Dimitrije Bukvić (2012), „Pola veka "Slavije" uz muziku šezdesetih“, Politika (српски)
  20. ↑ 20,0 20,1 20,2 20,3 20,4 J.B.-D.M. (11 August 2008). „Izazov zvani Slavija“ (српски). Politika.
  21. ↑ 21,0 21,1 21,2 21,3 21,4 21,5 Daliborka Mučibabić (12 February 2012), „Baksuzni trg ili Trijumfalna kapija“, Politika (српски)
  22. ↑ Daliborka Mučibabić (12 February 2012). „Iz Gordijevog čvora u brzi kružni tok“ (српски). Politika.
  23. ↑ Daliborka Mučibabić (1 November 2021). „Tri stambene kule preko puta "Hiltona"“ [Three residential towers across "Hilton"]. Politika (српски). стр. 15.
  24. ↑ Dušan Ivković (10 November 2016). „Fontana na Slaviji će se graditi i tokom zome – pod balonom“ (српски). Blic.
  25. ↑ Maja Nikolić (3 December 2016). „Vesić: kome se ne sviđa muzička fontana ne mora da je sluša“ (српски). N1. Архивирано од изворникот на 2018-06-30. Посетено на 2022-02-12.
  26. ↑ Radoslav Ćebić (31 May 2018). „Tiranija Beograda na void“ [Tyranny of the Belgrade Waterfront]. Vreme, No. 1430 (српски). Архивирано од изворникот на 2021-10-24. Посетено на 2022-02-12.
  27. ↑ Filip Švarm (26 July 2018). „Brža, jača i bolja knjiga utisaka“ [Faster, stronger and better guestbook] (српски). Наводот journal бара |journal= (help)
  28. ↑ Tanjug (15 December 2016). „Posmrtni ostaci Dimitrija Tucovića preneti u Aleju velikana“ (српски). Radio Television Serbia.
  29. ↑ Dunja Tulimirović (2 June 2017). „Menjali projekat fontane na Slaviji: u toku radova ustanovljeno da ima jednu ozbiljnu manu“ (српски). Blic.
  30. ↑ Dejan Aleksić (3 June 2017), „"Raspevavanje" fontane u ponedeljak“, Politika (српски): 15
  31. ↑ 31,0 31,1 Dejan Aleksić (June 2017), „Počinje konačno preuređenje Slavije“, Politika (српски): 15
  32. ↑ Beta (5 June 2017). „Beograđani: Nova fontana pravi nesnosnu buku“ (српски). N1. Архивирано од изворникот на 2018-09-28. Посетено на 2022-02-12.
  33. ↑ „Fontana drži vodu dok majstori odu: Bruka i sramota na Slaviji, voda na sve strane, bezbednost ugrožena!“ (српски). Kurir. 9 June 2017.
  34. ↑ Branka Vasiljević (5 September 2018). „Komisija bira repertoar za muziku na Slaviji“ [Commission chooses the musical repertoire on Slavija]. Politika (српски).
  35. ↑ Dejan Aleksić (4 January 2018). „Majstori napustili gradilište, čeka se otvaranje“ [Workers left the construction site, we are awaiting the opening]. Politika (српски). стр. 16.
  36. ↑ Dejan Aleksić (30 January 2018). „Oštećenja na trotoaru i kolovozu na Slaviji“ [Damage on the Slavija's sidewalks and carriagways]. Politika (српски). стр. 15.
  37. ↑ Julijana Simić Tenšić (17 October 2018). „Димитрије Туцовић на платоу код Народне банке Србије“ [Dimitrije Tucović at plateau next to the National Bank of Serbia]. Politika (српски). стр. 14.
  38. ↑ Dejan Aleksić, Daliborka Mučibabić (3 July 2019). „Naprsle ploče, česma ne radi, popucala sedišta...“ [Cracked slabs, drinking fountain out of order, crumbled seats....]. Politika (српски). стр. 14.
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Плоштад_Славија&oldid=5154416“