Невенка Петриќ
Невенка Петриќ (11 март 1927, Масловаре – 27 декември 2015 година Белград) била српска писателка, поетеса, едукатор и експерт во областа на планирањето на семејството и родовите односи. Таа се приклучила на партизаните на 14-годишна возраст и станала младински лидер, а подоцна ја водела здравствената и социјалната политика во југословенската локална самоуправа. Била членка на југословенското женско собрание, секретарка на Конференцијата за општествена дејност на југословенските жени (1961–69) и претседателка на Советот за планирање на семејството на Југославија (1968–76). Таа ја претставувала Европа во Централниот совет на Меѓународната федерација за планирано родителство и била претседател на Европскиот комитет за образование на тоа тело. Таа им помагала на истражувачките проекти на Фондот за население на Обединетите нации, а исто така водела и курс на ОН за родови односи и родителство за студенти од земјите во развој.
| Невенка Петриќ | |
|---|---|
 Невенка Петриќ | |
| Роден/а | Невенка Петриќ 11 март 1927 Масловаре |
| Починат/а | 27 декември 2015 (возр. 88) Белград, Србија |
| Занимање | Писател |
| Националност | Србинка |
| Значајни дела | Kap rose na cvetku I zvijezde smo dosezali, vols 1, 2 & 3 Sto pedeset godina moje porodice 1855 - 2005 |
Петриќ има напишано многу објавени дела за планирање на семејството и родовите односи, а има напишано и поезија објавена во четири збирки.
Живот и творештво
уреди
Невенка Петриќ била родена на 11 март 1927 година во Масловаре (тогаш Кралство на Србите, Хрватите и Словенците, сега Република Српска, Босна). По завршувањето на основното училиште, Невенка Петриќ посетувала Граѓанско училиште за девојки во Бања Лука, но по инвазијата на Југославија на 6 април 1941 година, сите училишта во Југославија престанале со работа, сè до ослободувањето во 1945 година. Поради ова, и на Невенка ѝ беше прекинато образованието. Целото семејство им се придружило на партизаните во 1941 година, вклучувајќи ја и тогаш 14-годишната Невенка. Таа починала на 27 декември 2015 година во Белград, Србија.
Народноослободителната борба од 1941–1945 година
уредиЗа време на народноослободителната војна во Југославија (1941–1945), Невенка Петриќ била борец против германските окупатори и соработници, а по кратко време станала младински водач на нејзината војска, баталјон, единица, а подоцна и на областа Бања Лука и на цела централна Босна. Активно се занимавала со создавање антифашистички младински организации и на слободни и на окупирани територии, и меѓу цивилите и меѓу војската. На почетокот имало само две младински единици, во Бања Лука и во Прњавор, а подоцна биле создадени нови единици во централна Босна - Влашиќ, Травник, Узломац, Добој, Дервента, Тешањ и други, а значително подоцна биле формирани централни босански бригади: 14та, 18-та и 19-та бригада. За нејзината воена служба ја добила наградата Споменица 1941, покрај другите медали и награди.
На Првата окружна конференција на Сојузот на комунистичката младина на Југославија за областа Бања Лука, Невенка била избрана за прв претседател на младинскиот сојуз УСАОЈ (Обединет сојуз на антифашистичката младина на Југославија) за областа Бања Лука. По некое време, на Окружната конференција на младите на Централна Босна, одржана во Теслиќ во септември 1944 година, таа била избрана и за претседател на УСАОЈ за цела централна Босна.
Ова го означило почетокот на политичкиот ангажман на Невенка, како меѓу младите кои живееле во централна Босна, така и меѓу воените единици кои биле формирани за време на војната во централните босански региони на Бања Лука, планината Узломац, планината Мотајица, Прњавор, планината Влашиќ, Србац, Теслиќ/Тешањ и други.
Невенка била активно вклучена во организирањето на Вториот конгрес на УСАОЈ во Дрвар на 2-4 мај 1944 година и ја предводела антифашистичката младинска делегација.
По ослободувањето
уредиВеднаш по ослободувањето во пролетта 1945 година, Невенка Петриќ била назначена да работи во ослободениот град Бања Лука. На 22 април 1945 година била назначена за прв претседател на УСАОЈ на митрополитот Бања Лука, а набргу потоа била избрана за претседател на Окружниот совет на УСАОЈ за областа Бања Лука. Во 1949 година била назначена за организациски секретар, а по 1950 година за претседател на Окружниот комитет на народната младина за Босанска Краина. Додека ја извршувала оваа функција, таа била испратена во Вишата политичка школа во Белград (1951–1954), каде што дипломирала со почести. Во 1954 година се вратила во Бања Лука и била назначена за главен директор за здравствена и социјална политика во Градскиот совет на Бања Лука. Во 1956 година таа работела како главен директор за здравствена и социјална политика во Стари Град, една од централните општини во Белград.
Работа на национално ниво
уредиПетриќ била избрана во Собранието на претставничките на жените од сите републики и автономни покраини на Југославија, одржано во Загреб на 2-4 мај 1961 година, во улога на секретарка на Конференцијата за социјална активност на југословенските жени. Таа отслужила два четиригодишни мандати на оваа позиција и активно работела на меѓународни прашања. Петриќ во овој период се занимавала со науката и образованието, како на регионално така и на државно ниво.
Во 1967 година била избрана за потпретседател на Советот за планирање на семејството на Југославија, а следната година била избрана за претседател со четиригодишен мандат, а потоа реизбрана на истата функција уште четири години.
Меѓународна работа
уредиВо својство на претседател на Советот за планирано родителството на Југославија, Петриќ извршувала функции и на европско и на меѓународно ниво во образованието и во областа напланираното родителство. Таа била југословенски претставник на оваа меѓународна организација во Лондон. Во таа функција, таа била избрана за претседател на Европскиот комитет за образование на Меѓународната федерација за планирано родителство и за член на релевантниот комитет на меѓународно ниво како европски претставник. Била и член на Централниот совет на Меѓународната федерација за планирано родителство, како претставник на Европа.
Таа била директорка на меѓународниот курс на ОН „Хуманизација на односите меѓу половите и одговорното родителство“, поврзан со Ректорската управа на Сараевскиот универзитетот, од 1982 до 1992 година. Учесниците на овој курс биле од земјите во развој и биле избрани и испратени да присуствуваат на курсот од институциите на нивните влади.
Невенка Петриќ, исто така, била експерт на Фондот за население на Обединетите нации од 1982 до 1992 година. Во оваа функција, таа повремено била вклучена во спроведувањето на одредени научни и истражувачки проекти во Индија, Индонезија, Грција, Романија и други земји.
Други активности
уредиПетриќ била член на Друштвото на писателите на Србија и потпретседател на Друштвото на писателите на Југославија. Таа била и член на Комитетот за меѓународна соработка на републичкиот СУБНОР (Сојуз на здруженија на борци во народноослободителната борба 1941–1945) за Србија.
Образование
уредиПетриќ дипломирала на Филозофскиот факултет на Белградскиот универзитет во 1963 година како вонреден студент. Во 1987 година докторирала на Филозофскиот факултет на Сараевскиот универзитетот, поднесувајќи теза за човековите слободи, раѓањето и самоуправувањето.
Библиографија
уредиАкадемски и општи дела
уредиНевенка Петриќ објавила тринаесет книги, вклучително и една трилогија „Стигнавме дури и до ѕвездите“ (I, II и III) (1996).[1] Исто така, во 1997 година била објавена библиографија на публикациите на Невенка Петриќ од над 50 години, насловена како Невенка Петриќ: Библиографија 1945–1995 (која вклучувала 893 дела објавени во горенаведениот период), како и книгата Сто и педесет години од моето семејство 1855–2005 (2006).[2] Објавена е и нејзината докторска теза „Човечки слободи, раѓање, самоуправување“, која го истакнала уставното човеково право на планирано родителство во Југославија.[3]
Таа објавила и три книги на англиски јазик:
- „Човековото право на слободен избор при породување во Социјална Федеративна Република Југославија“ (1945). Оваа книга најпрво била објавена на англиски јазик и послужила како клучен материјал за државната делегација на Република Југославија за Светскиот конгрес на жените, одржан под покровителство на Обединетите нации. Невенка Петриќ била член на таа делегација на Светскиот конгрес на жените, одржан во Мексико во 1975 година. По конференцијата биле објавени уште 500 примероци на српски јазик.[4]
- „Интеграција на содржината за хуманизација на односите меѓу половите и одговорното родителство во наставните програми на педагошките и психолошките дисциплини за обука на педагози, психолози и наставници“ (1980).
- „Децата во југословенското социјалистичко самоуправно општество“ (1980).
Покрај ова, Петриќ беше соавтор на 21 публикација (12 на српски, една на македонски и една на англиски јазик), како и на бројни студии и написи и на српски и на странски јазици.
Поезија
уредиНевенка Петриќ е автор и на четири стихозбирки:
Белешки
уреди- ↑ Nevenka Petrić, I zvijezde smo dosezali II i III – video
- ↑ Petrić, Nevenka (2006). One Hundred and Fifty Years of my Family 1855-2005. Belgrade: NIP Radnička štampa.
- ↑ Faits et Tendances. 1982. стр. 125.
- ↑ Nevenka Petrić, "The Human Right to Free Choice on Childbirth in the Social Federal Republic of Yugoslavia"
- ↑ Nevenka Petrić (1993). I Searched for a Ray of Light with My Eyes (PDF). Belgrade. ISBN 86-7943-047-1.
- ↑ Nevenka Petrić (1994). Inscription in the Wind (PDF). Belgrade. ISBN 86-901421-2-6.
- ↑ Nevenka Petrić (1994). Spring Accords (PDF). Belgrade.
- ↑ Nevenka Petrić (1996). Drop of Dew on a Flower (PDF). DIK Književne novine—ENCIKLOPEDIJA, Belgrade, Kneza Miloša 82. ISBN 86-7943-047-1.