Википедија

Михаил Д. Петрушевски

(Пренасочено од Михаил Петрушевски)

Михаил Д. Петрушевски (Битола, 2 јули 1911 - 27 февруари 1990), македонски академик, филолог, еден од основачите на Филозофскиот факултет во Скопје на кој беше вонреден и редовен професор, како и прв декан на истиот, а подоцна и ректор на Скопскиот универзитет[1].

Михаил Петрушевски
Михаил Петрушевски
Роден(а)јули 2, 1911(1911-07-02)
Битола, Македонија Македонија
Починал(а)27 февруари 1990
Скопје, Македонија
НационалностМакедонец
ПолињаКласична Филологија, Филозофија
УстановиФилозофски факултет во Скопје, Универзитет „Св. Кирил и Методиј“
ОбразованиеФилозофски факултет - Скопје
Познат помакедонски преводи на „Илијада“ од Хомер, „Скендербег“ од Прличев

Животопис и кариера

уреди

Основно училиште и гимназија завршил во родниот град, а класична филологија студирал на Филозофскиот факултет во Белград каде што дипломирал во 1935 година.

По ослободувањето, тој се враил во Македонија и земал учество во организирањето на Филозофскиот факултет и првиот македонски универзитет. Бил прв декан на Филозофскиот факултет (1946-1949) како и ректор на Универзитетот во Скопје (1956-1958). Напоредно со овие организациски ангажмани, Петрушевски е еден од иницијаторите и долгогодишен одговорен уредник на првобитно сојузното југословенско, а подоцна угледно меѓународно научно списание Жива Антика.

Имал објавено над 200 научни и стручни трудови од областа на класичната филологија.

За македонската култура од особено значење е неговата преведувачка дејност на „Илијада“ од Хомер, „Скендербег“ од Григор Прличев и на други дела. Можеби најзначаен е неговиот превод на „Поетика“ од Аристотел во која тој не наоѓа место за поимот „катарса“ во Аристотеловата дефиниција на трагедијата. Наместо тоа, Петрушевски предлага „состав на собитијата“. Ова гледиште на Петрушевски е радикално спротивставено на многувековната традиција на толкување на Аристотеловата Поетика.

Тој мошне млад се јавува во науката како многустран ерудит, студиозен и оригинален истражувач во областа на класичната филологија. Меѓу неговите први достигања на меѓународнот научен план се издвојува херменевтичкиот приод кон делата на истакнати антички автори: Хомер, Ајсхил, Аристофан, Хесихиј, Полукс и др. Според сопственото признание, за најзначајно го смета истражувањето и емендациите на Аристотеловата Поетика каде што дава вонреден придонес со иновативното и аргументирано толкувањето на дефиницијата на трагедијата. Остварените резултати на ова поле добија соодветен одглас и признание во светската наука и се претворија во еден од препознатливите печати на македонската класична филологија. Значаен на меѓународен план бил и прилогот на Петрушевски во микенологијата, нова наука од средината на XX век на која тој ѝ пристапил уште од самите почетоци. Веднаш по дешифрирањето на линеарното Бе писмо (1952/3), тој се вклучува во најтесниот круг на класични филолози кои нудат толкувања на микенски знаци и зборови што биле прифатени од светските специјалисти.

На национален план бил голем придонесот на Петрушевски со неговите препеви на делата на Хомер (Илијада и Одисеја) во кои се јави не само како голем познавач на хомерскиот грчки туку и на македонскиот поетски јазик. Внесувајќи во својот препев на Хомер бројни архаизми и дијалектизми, тој успеја не само да ја збогати изразната моќ на македонскиот јазик туку и да дал верен и продлабочен одраз на оригиналниот хомерски јазик што е редок случај во светската преведувачка постапка. На овој план е значаен и придонесот остварен во критичките изданија и преводи на делата на Григор Прличев (Мартолозот и Скендербеј). Тоа се дела со капитално значење за македонската култура воопшто кои остануваат основа за многу натамошни научни истражувања.

Своите научни откритија ги има презентирано не само во земјата туку и на низа предавања во светот, на универзитетите во: Москва, Санкт Петербург, Безансон, Берлин, Рим и др[2].

Библиографија на објавени трудови на Михаил Д. Петрушевски

уреди

1939 год[3].

1. Notulae (критички белешки на статии објавени во RÉB III) : Alessio Giovanni, Preillirico darra/derra „terra, landa” RÉB III, 1937, 249—251,

J. F. (Južnosl. filolog) XVII 1938/39, 289.

Vaillant A., Bulg. lésen, s.-cr. las(t)an „aislé, facile” RÉB III 1937, 252—264, ibidem^

Vaillant A., Trudna et teška „(femme) enceinte” RÉB III, 1937, 254—256, JF XVII 1938/39, 289—290. Budimir M., Pelastisches RÉB III, 1937, 258—263, JF XVII 1938/39, 295.

Buđimir M., prikaz V . Georgiev, Die Träger der kretisch-mykenischen Kultur» ihre Herkunft und inre Sprache I, JF ibidem.

Pisani V., La posizione linguistica del macedone, RÉB III, 1937, 8—32, JF XVII, 1938/39, 296.

Skok P., De l’importance des listes toponomastiques de Procope pour la connaissance de la latinité balkanique RÉB IH, 1937, 47—58, JF XVHI, 1938/39, 296—297.

Skok P., Gamilscheg E., Romania Germanica, RÉB III, 1937, JF XVII 1938/39, 297—298.

Skok P., Gunnarson G., Das slawische Wort für Kirche, RÉB III, 1937, JF XVII, 1938/39, 301,

Vaillant A., Bodostin ment, mêntok, mencok „petit” RÉB III, 1937, 256—257. JF XVII, 1938/39, 316.

Skok P., Wilhelm Meyer-Lübke (1861—1936), RÉB III, 1937, JF XVII, 1938/39s 336—337.

1940 год

2. Dinos, une danse des ménades. Млада Србија, Београд 1940, 2 стр.

3. Божанства и демони црне боје код старих народа. Млада Србија, Београд 1940, 52 стр. (докторска дисертација).

1948 г.

4. Дефиницијата на трагедијата кај Аристотела и катарсата. Годишен зборник на Филозофскиот факултет, Скопје. I, 1—17.

1950 г.

5. Ортолче — уртал. MJ I, бр. 2, 1950, 43—45.

6. Рулек — руљка. MJ I, бр. 6, 1950, 133—134.

7. Рулек: руљка — љуљак: љуљка. MJ I, бр. 8, 1950, 193—195.

1951 г.

8. Ad έξωπίους έμπριλάς. ŽA I, 1, 1951, 110—116.

9. Elementa. ŽA I, 1, 1951, 137—144.

10. Obscenus. ŽA I, 2, 1951, 294—301.

И. Неколку цртина говорот од Жировница. MJ II, бр. 3—4, 1951, 56—67.

12. R. G. De Bray, Guide to the Slavonic Languages. Приказ. MJ II, бр. 8. 1951 185—189.

13. Решпел. MJ II, бр. 9—10, 1951, 221—224.

1952 г.

14. Quomodo Graeca vox χελιδών exstiterit. ŽA II, 1, 1952, 80.

15. De άπαξ είρημένφ СоЩо. ŽA II, 1, 1952, 94.

16. Quid significet χατζιροφαγοΰσα. ŽA. II, 1, 1952, 97.

17. Προίξ. ŽA. II, 1, 1952, 109—110.

18. За првобитниот текст на Зборникот од браќа Миладиновци. MI III, бр. 1—2 1952, 2—16.

19. Некой фонетски црти на охридскиот говор од крајот на XIV век. МЈ III бр. 8—9, 1952, 173—180.

20. Horace G. Lunt, A Grammar of the Macedonian Literary Language. Skopje 1950. Приказ. MJ III, бр. 8—9, 1952, 204—207.

21. Белешки за натписот од црквата Константин и Елена. ŽA II, 2, 1952, 273—288

1953 г.

22. De etymo vocis Lat. omen. ŽA III, 1—2, 1953, 144.

23. De nomine Etr. Turmuca seu Tur maca. ŽA III, 1—2, 1953, 267.

24. Αίνος и διά Μαλέας εΐ ЖА III, 1—2, 1953, 270—273.

25. Хомер. — Од осумнаесеттата песна на Илијада. Превод и белешки. Совр. III, бр. 1953, 36—41.

26. Хомер. — Шеста песна од Одисеја. Препев и белешки. Совр. III, бр. 3, 1953 43—52.

27. Хомер. — Избор од Илијада и Одисеја. Превод, препев и белешки. Култура 1953, XII4-178 стр.

1954 г.

28. Μίμησις πράξεως όλης και τελείας. ŽA IV, 1, 1954, 187.

29. Παθημάτων κάθαρσιν или πραγμάτων σύστασιν? ŽA IV, 2, 1954, 209—250.

30. Уште еднаш за Аристотеловата дефиниција на трагедијата и катарсата Год. збор. на Фил. фак. бр. 7, 1954, 79—110.

31. Кон севра. MJ V, 2, 1954, 202—207.

1955 г.

32. Βαρινακέδα — βάριν ’Αχαιός. ЖА V, 1, 1955, ПО.

33. Ίουμήνιον или Νουμήνιον. ЖА V, 1, 1955, 140—143. 609

34. Π οποί. ЖА V, 2, 1955, 226.

35. De etymo verbi negare. ŽA V, 2, 1955, 295.

36. Легендата за Аристотеловата трагична катарса. Современост, V, 1—2

1955 год

37. Големото откритие на М. Вентрис. ЖА V, 2, 1955, 387—401.

38. Некой експресивни зборови од охридскиот говор. MJ VI, 1, 1955, 44—52

39. За јат и уште некой црти на охридскиот говор од XV век. MJ VJ, 2, 1955, 212—215.

1957 г.

40. Мусај : Несреќната љубов на Хероја и Леандар. Превод, препев и белешки. Совр. VII, 4, 1957, 297—311.

1958 г.

41. Po-ro-e-ke-te-ri-ja. ŽA VIII, 1, 1958, 236.

42. Ko-te-ri-ja. ŽA VIII, 1, 1958, 240.

43. Pa-ko-to a-pe-te-me-ne. ŽA VIII, 1. 1958, 294.

44. The Phonetic Value of the Mycenaean Sign *85 (во соработка со Π. Χρ. И лиевски ŽA VIII, 2, 1958, 265—278.

1959 г.

45. Најстарији грчки accusativus cum infinitivo. ŽA IX, 1—2, 1959, 56.

46. Pa-ki-ja-ne, Pa-ki-ja-na, Pa-ki-ja-ni-ja. ŽA IX, 1—2, 1959, 84.

47. Wo-di-jo,. Wo-di-je-ja, Wo-de-wi-jo. ŽA IX, 1—2, 1959, 104.

48. Ai-ke-u, 34-ke-u, O-pi-ke-wi-ri-je-u. ŽA, 1—2, 1959, 154.

49. -ai-ko-ra-i-ja. ŽA, IX, 1—2, 1959, 172.

50. Pi-ri-ta-wo, Qi-ri-ta-ko, Qi-ri-ta-ro. ŽA IX, 1—2, 1959, 230.

51. Wo-ro-ma-ta. ŽA IX, 1—2, 1959, 252.

52. No-pe-re-a2, we-je-ke-a2. ŽA IX, 1—2, 1959, 284.

1960 г.

53. Deset godina postojanja Žive Antike. ŽA X, 1—2, 1960, 3—5.

54. A-pe-do-ke et l’absence de l’augment dans le grec mycénien. ŽA X, 1—2,

1961 г.

55. Ka-ra-re-we = χλαρήΡες. ŽA XI, 1, 1961, 96.

56. Κόρροια de la glose d’Hésychios πορτι,φόροι. ŽA XI, 1, 1961, 112.

57. II. I, 5 la leçon οίωνοισί τε δοατα de Zénodote. ŽA XI, 1, 1961, 172.

58. Wo-no-qo-so. ŽA XI, 2, 1961, 250.

59. Белешки кон текстот на Аристотеловата Поетика (гл. I—X). ŽA XI, 2» 1961, 251—277.

60. Wo-no-wa-ti-si. ŽA XI, 2, 1961, 278.

61. Ko-pi-na. ŽA XI, 2, 1961, 318.

62. За Хомера и неговата поезија. Лит. зб., VIII, 1, 1961, 1—6.

63. Разделбата на Хектор и Андромаха. Превод, препев и белешки. Лит. зб. VIII, 1, 1961, 6—9.

64. Двобој меѓу Ахил и Хектор. Превод, препев и белешки. Лит. зб. VIII, 2, 1961, 4—9.

1962 г.

65. Белешки кон текстот на Аристотеловата Поетика II. (гл. X—XXVI). ŽA XII, 1, 1962, 57—89. 610

66. Discussions mycénologiques. ŽA XIT, 2,- 1962, 293—312.

67. Unlendroit disputé de la Poétique jT Aristote. ŽA XII, 2, 1962, 313—321.

1963 г.

68. Die griechischen Nomina und die kleinasiatischen Ethnika auf -εύς. Linguistique Balkanique, Sofia, VI, 1963, 19—24.

69. Das griechische Kultwort μεταλλον — seine Bedeutung upd Herkunft. Linguistique Balkanique, Sofia, VI, 1963, 25—28.

1964 г.

70. Πάσ(ι : δαι)τα. ŽAJXIII—XIV, 1964, 17—37.

71 Συμβολαί εις το κείμενον της ’Αριστοτελικής Ποιητικής. ΠΛΑΤΩΝ, Άθήναι, XVI, 1964, 31—32, 209—218.

72. Zur Toponomastik Griechenlands im mykenischen Zeitalter. Neue Beiträge zur Geschichte der alten Welt, Bd. I, Berlin 1964, 163— 172.

73. Textkritisches zu Aristoteles’ Poetik. Miscelanea critika, Leipzig 1964, 176—202.

1965 г.

74. Микенолошки прилози. Годишен зборник на Филозофскиот факултет XVI, 1964, 151— 199.

75. Pour la valeur au du signe *85. Kadmos IV, Berlin, 1965, 123— 128.

76. Aukewa damokoro. ŽA XV, 1, 1965, 12.

77. Diwijeu, Pereuronijo — Diwijewe, Wedanewe. ŽA XV, 1, 1965, 32.

78. Qerana. ŽA XV, 1, 1965, 60.

79. Petono, Owitono, korijadono. ŽA XV, 1, 1965, 78.

80. Keniqetewe. ŽA XV, 1, 116.

81. L’alternance vocalique u: e du dialecte mycénien de Pylos. ŽA XV, 1, 1965, 148.

82. Pu3keqiri, Quritaro, Qiritako, Piritawo. ŽA XV, 1, 1963, 194.

83. Perewote — Doroqo sowote. ŽA XV, 1, 1965, 201.

84. Parakuwe — parakewe. ŽA XV, 1, 1965, 202.

85. Menoeja. ŽA XV, 1, 1965, 210.

1966 г.

86. Najstariji pisani podaci о zanatstvu na Bal kanu. (Во соработка со Душица Петрушевска). Godišnjak Centra za balkanološka ispitivanja,Sarajevo, III, 1, 1965, 13—51.

87. Οικία (scil. δώματα). ŽA XV, 2, 1966, 288.

88. Οίωνοΐσι τε παστά. ŽA XV, 2, 1966, 289—293.

89. Ро-го-ро-i. ŽA XV, 2, 1966, 294.

90. E-re-i ou bien e-re-re. ŽA XV, 2, 1966, 320.

91. E-ni-pa-te-we, Na-i-se-wi-jo. ŽA XV, 2, 1966, 326.

92. E-qe-ta-i e-e-to te-re-te-we. ŽA XV,|2, 1966, 352.

93. Aristotel is De arte poetica liber, recognovit brevique ađnotatione critica instruxit Rudolphus Kassel, Oxonii. . . MCMLXV. Prikaz. ŽA|XV ,|2, 1966, 473—477.

94. Aristotle. De arte poetica liber. Ed. R. Kassel. (Script, dass. bibl. Oxon.). Oxford: The Clarendon Press 1965. Приказ и критика. Journal of Hellenic Studies, London, vol. LXXXVI, 1966, 193— 195.

95. Da li je osnova αελαν - „crni” poznat mikenskome grčkom. ŽA XVI, 1—-2, 1966, 193—205.

96. Γαλάδρα = Χαράδρα, Γώλαδρος ----- Χάραδρος) Ka-rä-do-ro). ŽA XVI4 1—2, 1966, 310 611

97. Μαλερός. ŽA XVI, 1—2, 1966, 316.

98. Lat. opimus. ŽA XVI, 1—2, 1966, 332.

99. 4—5 stih Kleantove himne Zevsu. ŽA XVI, 1—2, 1966, 342.

100. Po-se-da-one Re-u-no. ŽA XVI, 1—2, 1966, 347.

101. Ti-ko-ro (A-wa-)ti-ka-ra. ŽA XVI, 1—2, 1966,^348.

102. Κειμήλιον: *Κεΐμα = *θεμηλι.ον: θέμα ŽA XVI, 1—2, 1966, 349.

103. Louis Deroy — Monique Gérard, Le cadastre mycénien de Pylos, Incunabula

Graeca, Roma, X, 1965. Приказ и критика. ŽA XVI, 1—2, 1966, 361—364.

104. Fiorella ïmparati, Le leggi ittite, con prefazione di G. Pugliese Carratelli, Incu" nabula Graeca, Roma, vol. VII, 1964. Приказ. ŽA XVI, 1—2, 1966, 364—367.

105. За транскрипцијата на латинските и грчките зборови и имиња на македонски. Лит. зб. XII, 5, 1966, 8—20.

1967 г.

106. L’évolution du Mars italique d’une divinité de la nature à un déau de la guerre. Acta antiqua, Acad, scient. Hung., Budapest, tom XV, fasc. 1—4, 1967.

107. Nekoliko reći о Homerovim hapax legomena. ŽA XVIÏ, 1—2, 1967, 87—108·

1968 г.

108. L’alternance vocalique u: e du diaecte mycénien du Pylos, Studia Mycenaea Univ. Y. E. Purkyne, Brno 1968.

109. Дали e „Прикованиот Прометеј” дел од тетралогија. Пристапни предавай^ прилози и библиографија, МАНУ, 1969, 107— 117.

110. Me-za-na, Me-za-ne. ŽA XVIII, 1, 1968, 94.

111. Qa-mo (qa-mi-jo, -ja). ŽA XVIII, 1, 1968, 112.

112. Zo-wa, e-pi-zo-ta. ŽA XVIII, 1, 1968, 128.

113. Десет години работа на грчкото хуманистичко друштво. Приказ. Ж А XVIII, 2, 1968, 301—302.

114. Les désignation# des coulers en grec mycénien. Atti e Memorie del 1° Congresso Internazionale di Micenologia. Roma 27 sept. — 3 ottobre 1967, Roma 1968, 680—685.

115. Ύπηρξεν ή λέξις κείμα (κει,ματα) παρ’ Όμήρω. ΠΛΑΤΩΝ XX Άθήναι 1968, 189 — 296

116. Proizvodi mikenskoga zanatstva (во соработка со Душица Петрушевска) Sarajevo. Godišnjak Centra za balkanološka ispitivanja tom VI, kn. 4, 1968, 35—61.

1969 г.

117. Првобитните палатали и палатализацијата во грчкиот јазик ОД микекската епоха. Прилози на МАНУ I, 1969, 81—104.

1970 г.

118. Interpretations de quelques mots grecs mycéniens. Studi Micenei et Egeo-Ana” oloci, fasc. XII, Roma, Edicioni dell’Ateneo 1970, 121—135.

119. Поемата Скендербеј од Гр. Прличев. Разгледи XII, 8, 1970, 881—886.

120. Скендербеј. Превод од грчкиот оригинал и препев во оригиналниот стих Разгледи XII, 8, 887—890; XII, 9—10, 1056—1077; XIII, 1, 1971, 67—90; XIII, 2, 1971. 201—226.

121. Pte-no = πτέρνω. Ž. А. XX, 1970, 114.

122. Lydia Baumbach, Studies in Mycenaean Inscriptions and Dialect, Roma 1968, приказ ŽA XX, 1970, 301—303.

123. Françoise Bader, Études de composition nominale en mycénien I, Les préixes mélioratifs du grec, Roma 1969. Приказ ŽA XX, 312—314.

Библиографија на преводи

уреди

1953

Хомер (Homerus), Избор од „Илијада” и „Одисеја”. Превод и препев од старогрчки, Михаил Д. Петрушевски. Култура, Скопје, 1953.

1969

Хомер (Homerus), Избор од “Илијада”. Превод и препев од старогрчки, Михаил Д. Петрушевски. Просвета, Скопје, 1969.

1974

Прличев Г. С., Скендербеј. Препев од старогрчки, М. Д. Петрушевски. Македонска книга, Скопје, 1974.

1978

Ајсхил, Прикованиот Прометеј (Aeschylus, Prometheus Vinctus ). Препев од старогрчки, предговор и белешки, Михаил Д. Петрушевски. Македонска книга, Скопје, 1978.

1979

Аристотел, За поетиката (Aristoteles, Poetica). Превод од старогрчки, предговор на авторот и коректура, Михаил Д. Петрушевски. Македонска книга, Скопје, 1979.

1982

Хомер, Илијада (Homerus, Ilias). Препев од старогрчки, Михаил Д. Петрушевски. Македонска книга, Скопје, 1982.

Наводи

уреди
  1. ↑ „Михаил Петрушевски (1911-1990) – МАНУ“ (англиски). Архивирано од изворникот на 2021-04-15. Посетено на 2021-04-27.
  2. ↑ „ПЕТРУШЕВСКИ, Михаил Д“. Македонска Енциклопедија. 2018-10-11. Посетено на 2021-04-27.
  3. ↑ БИБЛИОГРАФИЈА[мртва врска]

Надворешни врски

уреди
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Михаил_Д._Петрушевски&oldid=5200168“