Манастир Вратна
Манастирот Вратна припаѓа на Тимочката епархија на Српската православна црква и се наоѓа во близина на истоименото село, недалеку од Неготин.[1]
историја
уреди
Сместено е на бреговите на истоимената река, позната по своите природни камени мостови, кои се највисоки во Европа. Според народните преданија, ја изградил архиепископот Никодим (1317 - 1324) на почетокот на XIV век за кралот Милутин Немањиќ (1282 - 1321). Манастирот во текот на вековите повеќе пати бил уриван и обновен, а денес е активен женски манастир. Соборот се слави околу манастирот на Петровден.[2] Неговата црква е посветена на Вознесение Господово (Спасовден), а до неа има два конака. Самата градба е едноставна еднокорабна црква со полукружна апсида и на влезот подигната камбанарија. Неговата должина е 16 метри, ширина 7,5, додека ѕидовите се дебели 2,5 метри.
Манастирот бил обновен или делумно обновен во 1415 година, а во втората половина на 18 век бил напуштен. Станко Фрајкор, кој подоцна станал неготински обор-кнез[2], го обновил манастирот, но Турците го запалиле во 1813 година, по распадот на Првото српско востание. Јон Тајкулица во 1837 година го обновил манастирот а во 1856 година, жителите на околните села (Јабуковац, Вратна и Уровица) изградиле конак западно од црквата. Последното реновирање било во 1937 година.
До 1839 година во манастирот живеел еден јеромонах, чија должност била да ги плаќа сметките на властите. Во 1864 година, манастирската нурија ја сочинувало само селото Вратна со 87 куќи. Во 1864 година, капиталот на манастирот изнесувал 20.974 гроша. Според табелата од 1889 година, манастирскиот имот се состоел од: 18,75 хектари обработливо земјиште и 280 хектари шума.[3] Имотот бил помал во 1895 година - 274 хектари, од кои 260 биле под шума.Немало капитал, а вредноста на манастирскиот имот била 18.640 динари.[4]
Во 1870 г. Манастирот се наоѓал во атарот на селото Вратна, Краинска околија, Брзопаланечка околија и Неготинска епархија. Имало двајца монаси.[5]
Во 1898 година, манастирот припаѓал на „третиот ред“. Игумен тогаш бил Филарет Петровиќ.[6] Во 1899 година, игуменот Филарет му предал 1.000 динари на Одборот на Српската книжевна задруга во форма на акции на Српското бродско друштво. Тоа го правел со намера од дивидендата на тие акции на секои пет години да објавува по едно историско-филозофско или поучно книжевно дело.[7] Во тоа време во манастирот често доаѓале посетители - туристи и средношколци.
Пред Втората светска војна (1936-1937), јеромонахот Амвросиј бил единствениот монах во манастирот. Му помогал стариот црковник Јован, селанец Влав. Манастирот имал своја воденица во која го мелел Амвросиј, за да се храни со мамалјуг. Монахот со пушка морал да ја чува шумата од крадците на дрвосечачите, со помош на пет големи кучиња. На камен рид бил поставен мермерен крст за да го одбележи местото на манастирот. Во 1936 година, манастирската црква била ниска, каллива, со камени темели, инаку плитар, од плитар, покриен со кал.[2] Мнозинството посетители биле само за славата на манастирот.[8] Во 1941 г. есента партизаните го нападнале и целосно го ограбиле манастирот Вратна. Тие извадиле сè од него, дури и работи од олтарот.[9]
Наводи
уреди- ↑ Епархија тимочка /Манастир Вратна
- ↑ 2,0 2,1 2,2 "Гласник друштва српске словесности", Београд 1867. године
- ↑ "Отаџбина", Београд 1889. године
- ↑ "Дело", Београд 1895. године
- ↑ "Географијско-статистични речник Кнежевине Србије", Београд 1870. године
- ↑ "Државни календар Краљевине Србије", Београд 1898. године
- ↑ "Просветни гласник", Београд 1899. године
- ↑ "Време", Београд 1936. године
- ↑ "Српски народ", Београд 19. јун 1943. године
