Кралско научно друштво во Упсала
Кралско научно друштво во Упсала (шведски: Kungliga Vetenskaps-Societeten i Uppsala) — најстарата кралска академија во Шведска. Има 50 академици и 100 странски членови.
Меѓу првите истакнати членови на друштвото се вбројуваат изумителот Емануел Сведенборг и научникот Андерс Целзиус.
Историски преглед
уредиАкадемијата е основана во 1710 во градот Упсала на иницијатива на универзитетскиот библиотекар Ерик Бенцелиус Помладиот (подоцна архиепископ на Упсала) под името Collegium curiosorum.[1] Во 1719 името се менува во Societas Literaria Sueciae, а во 1728, со добивањето на кралска поделба, академијата станува Societas regia literaria et scientarium. Од средината на XVIII век установата е позната како Societas regia scientarum upsaliensis. Сè до 1863 сите изданија на академијата биле на латински јазик.[2]
Состав
уредиАкадемијата има 130 шведски и 100 странски академици, кои се делат на четири „класи“[3]: „математичко-физичка“, „природонаучно-медицинска“, „историско-археолошка“ и „техничко-економска".[4] Со класите раководи управниот президиум, кој е составен од претседателот, потпретседателот, секретарот, потсекретарот и благајникот: кралот на Шведска е почесен претседател на академијата.[4]
Награди
уредиЕве краток опис на наградите што ги доделува академијата (од Royal Society of Sciences in Uppsala (2010))
Линеева награда
уредиОва е најстарата награда на академијата. Го носи името на истакнатиот биолог Карл Лине. Фондот е воспоставен со средства од неговата сопруга Сара во 1803.
Целзиусов медал
уредиОва е најпрестижната награда на академијата. Воведена е во 1961 и го носи името на научникот Андерс Целзиус. Се доделува на научни работници од полето на математиката и физиката. Добитникод го одбира математичко-физичката класа на академици.
Бергстедова награда
уредиБергстедовата награда е воведена во 1827 со финансии од државниот секретар Ерик Бергстет.
Таленова награда
уредиНаградата е воведена во 1902 и го носи името на професорот-физичар Роберт Тален.
Туреусова награда
уредиТуреусовата награда е воведена во 1971 со средства подарени од Лили и Свен Туреус. Првично е замислена како еднократна награда, но денес се доделува секоја година по одлука на една од четирите класи во академијата.
Бенцелиусова стипендија
уредиОва е награда наречена во чест на основачот на академијата Ерик Бенцелиус Помладиот. Воведена е во 1980 и црпи од сопствените средства на академијата. Наменета е за млади научни истражувачи.
Поврзано
уредиБелешки
уреди- ↑ од латински; буквално: „Колегиум на љубопитните“.
- ↑ Повеќе информации во наводите Rosén & Westrin 1893, стр. 770–773 и Westrin 1921, стр. 118–121.
- ↑ Овој поим се користи како синоним за одделение. Ова е вообичаен поим кај академиите.
- ↑ 4,0 4,1 Погл. Royal Society of Sciences in Uppsala (2010) „рубрика организација“ на мрежното место.
Наводи
уреди- Rosén, John; Westrin, Th., уред. (1893), „Vetenskapssocieteten i Uppsala“, V - Väring, Nordisk familjebok, 17 (I. изд.), Stockholm: Gernandt, стр. 770–773 (шведски)
- Westrin, Th., уред. (1921), „Vetenskapssocieteten i Uppsala“, Werth - Väderkvarn, Nordisk familjebok, 32 (II. изд.), Stockholm, стр. 118–121 (шведски)
Надворешни врски
уреди- Кралско научно друштво во Упсала (2010), Сунделеф, Ерик (уред.), Мрежно место на друштвото, Посетено на 16 мај 2011 (шведски)