Википедија

Еврејски нос

Еврејски нос или нос на Евреин[1] ― обично претеран народносен стереотип[2] кој се однесува на закачен нос со конвексен назален мост и свртување надолу на врвот на носот.[3] „Еврејскиот нос“ бил издвоен како непријателска карикатура на Евреите во средината на 13 век во Европа, и оттогаш станал дефинирачки и постојан елемент на еврејскиот стереотип.[4][5] Во денешно време, од друга страна, тоа е исто така усвоено од многу Евреи како дел од нивниот народен идентитет.

Човек со претеран „еврејски нос“ прикажан на корицата на книга за шеги од почетокот на 20 век.

Истражувањата покажале дека овој вид на нос е најзастапен во средоземните и блискоисточните региони, каде што е подеднакво распространет кај еврејското население како и кај другите месни населенија.[6][7][8] Сепак, меѓу еврејските заедници надвор од средоземните и блискоисточните региони, како што е оној во Соединетите Држави, таканаречениот „еврејски нос“ станал прифатен од страна на дел од неговите носители како дефинирачка одлика на нивниот еврејски идентитет[9][10] со општ став кон особина која се променила од главно негативна во главно позитивна од 1950-тите.[11]

Гледишта

уреди

Роберт Нокс, анатом од 18 век, го опишал наводниот еврејски нос како „голем, масивен нос во облик на палка, кукаст нос“.[4] Друг анатом, Џером Вебстер, го опишал во 1914 година дека има „многу мала грпка, нешто широка близу до врвот и врвот се наведнува надолу“.[4] Популарниот[12] есеј „Белешки за носовите“ од 1848 година напишан од адвокатот Џорџ Џабет под псевдонимот Иден Ворвик[13] нуди сосема поинаков опис и наведува дека иако овој нос е популарно идентификуван како еврејски, тој треба правилно да се дефинира како „сириски нос“. Тој пишува дека е „многу конвексен и ја зачувува својата конвексност како лак, по целата должина од очите до врвот. Тој е тенок и остар.“[14] (Јабет се гордеел со недостатокот на поврзаност со идеите на другите и ги осудувал научните докази.[12])

Во средината на 19 век, еврејскиот фолклорист Џозеф Џејкобс напишал: „Еден љубопитен опит ја илустрира оваа важност на ноздрата за создавање на еврејскиот израз. Уметниците ни кажуваат дека најдобриот начин да се направи карикатура на еврејскиот нос е да се напише фигура 6 со долга опашка (сл. 1); сега отстранете го пресвртот како на Слика 2, и голем дел од еврејството исчезнува; целосно исчезнува кога ќе го нацртаме продолжението хоризонтално како на слика 3. Можеме да заклучиме, тогаш, во однос на еврејскиот нос, дека повеќе е еврејската ноздра отколку самиот нос што го образува карактеристичниот еврејски израз.“[5]

 
Објаснувањето на Џозеф Џејкобс за карикатурата на еврејскиот нос.

Статистиката цитирана во поглавјето „Нос“ од Еврејската енциклопедија (1901–1905) од Џозеф Џејкобс и Морис Фишберг, покажува дека, спротивно на стереотипот, „еврејскиот“ или кукастиот нос се наоѓа со иста фреквенција кај луѓето. од еврејско потекло како што е тоа меѓу нееврејските луѓе од средоземниот регион воглавно. Податоците собрани од Џејкобс и Фишберг покажале дека овој вид на нос се наоѓа кај малцинството Евреи (20-30%) и дека огромното мнозинство имаат исправен нос.[5] Во 1914 година, Фишберг ги испитал носовите на 4.000 Евреи во Њујорк и открил дека само 14% може да се опишат како орловски или кукасти.[15] Во 1906 година, Феликс фон Лушан предложил дека заоблениот нос кај Евреите не е „семитска“ особина, туку е последица на мешањето со „ Хетитите “ во Мала Азија, истакнувајќи дека другите раси со хетитска крв, како што се Ерменците, имаат сличен нос.[5] Истата теорија ја има во 1910 година Хјустон Стјуарт Чембрлен, расистички писател чии идеи за расната инфериорност на Евреите влијаеле на развојот на нацизмот.[16]

 
Римска биста лажно идентификувана на почетокот на 20 век како древниот еврејски писател Јосиф Флавиј, засновано исклучиво на стереотипите за еврејскиот нос. Сегашната историчари дефинитивно ја отфрлаат оваа идентификација.

Римската статуа која прикажува фигура со орловски нос во збирката на Новата карлсбершка глиптотека во Копенхаген, а купена во 1891 година од принцезата Пиомбино, немала натпис на латински која го идентификува човекот, но била претставен од музејот во 1925 година како Јосиф Флафиј, идентификација покрената од Роберт Ајслер. Основата за заклучокот на Ајслер била едноставно тоа што во известувањето во Евзевиј било наведено дека Јосиф Флавиј, најпознатиот Евреин во неговото време, имал подигната статуа во негова чест, а оваа биста, според него, одговарала на „кривиот“, „прекршен“ еврејски нос“ кој се разликува од класичниот орлов римски нос. Идентификацијата сè уште е широко користена на интернет и покрај фактот што денешните историчари дефинитивно го отфрлаат тврдењето.[17][18][19][20] Евреите во древната блискоисточна уметност, како и другите народи, на пример Хананците, кои живееле на запад од Асирија, имаат исправени испакнати носеви.[17][18]

Историја

уреди

Историчарката на уметност Сара Липтон ја следи поврзаноста на кукастиот нос со Евреите во 13 век.[21] Пред тоа време, претставувањата на Евреите во уметноста и иконографијата не покажуваа посебни црти на лицето. „Меѓутоа, до крајот на тринаесеттиот век, движењето кон реализмот во уметноста и зголемениот интерес за физиономијата ги поттикнало уметниците да осмислат визуелни знаци на народноста. Опсегот на одлики доделени на Евреите се консолидирало во едно прилично тесно толкувано, истовремено гротескно и натуралистичко лице, и е родена еврејската карикатура со кукасти носови, шилести бради.“[21]

Додека кукастиот нос станал поврзан со Евреите во 13 век, стереотипот за еврејски нос стана цврсто воспоставен во европската замисла неколку векови подоцна. Една од раните книжевни употреби е „A un hombre de gran nariz“ (На човек со голем нос) на Франсиско де Кеведо, напишана против неговиот ривал во поезијата, Луис де Гонгора. Целта на неговиот сонет била да се потсмева на својот ривал наведувајќи дека неговиот голем нос е доказ дека тој не е „чистокрвен Шпанец“, туку потомок на конверзосите, Евреите кои се преобратиле во католицизмот за да избегнат протерување. Конкретно, упатувањето на una nariz sayón y escriba (на шпански за „нос на бесител и писар“) го поврзува таквиот нос злонамерно со фарисеите и Писците одговорни за Христовата смрт според Новиот завет.[22][23] Во својата „Историја на Индија“, (1653), Франциско Лопес де Гомара ја аргументирал тезата дека домородното население на Америка мора да потекнува од Израелитите, за кои, една деценија претходно, Антонио де Монтезинос/Ахарон Леви тврделе дека се изгубените племиња на Израел, наведувајќи ја големината на носот.[24]

„Таканаречениот еврејски нос, свиткан на врвот, испакнат како јастребски клун од лицето, постоел веќе како карикатура во шеснаесеттиот век […] Тој стана цврсто утврден како таканаречен еврејски заштитен знак дури во средината на осумнаесеттиот век, сепак […]“.[25] 

Кукастиот нос станал клучна одлика во антисемитската нацистичка пропаганда. „На Евреин најлесно може да се препознае по нос“, напиша нацистичкиот пропагандист Јулиус Штрајхер во една детска приказна. „Еврејскиот нос е свиткан во својата точка. Изгледа како бројот шест. Ние ја нарекуваме „еврејска шестка“. Многу не-Евреи имаат и свиткани носеви. Но, носот им се наведнува нагоре, не надолу. Таков нос е кукаст нос или орелски нос. Воопшто не е како еврејски нос.“[26]

Според писателката Наоми Зевелоф, „во предвоениот Берлин, каде за прв пат била развиена соремената операција на носот, Евреите барале постапка за да го сокријат својот народносен идентитет“.[27] Изумителот на ринопластиката, Жак Џозеф, имал „голема еврејска клиентела која барала операција на носот што ќе им овозможи да поминат како јунаци во Берлин“, напишал Зевелоф.

Но, овој негативен став за еврејскиот нос не го споделувале сите Евреи; Еврејските кабалски текстови сметаат дека големиот нос е знак на одлика. Во неговата книга „Тајните на лицето“ (хебрејски: חכמת הפרצוף), кабалскиот рабин Ахарон Леиб Биска во 1888 година напишал дека Евреите го имаат „орловскиот нос“. „Носот што е закривен надолу […] со мала грпка во средината сведочи за лик кој се обидува да ги открие тајните на мудроста, кој ќе владее праведно, ќе биде милостив по природа, радосен, мудар и остроумен“.[28]

 
Барбра Стрејсенд во “На јасен ден што можеш да го гледаш засекогаш“ (1970).

Меѓу оние кои барале операција за да им го намалат носот биле многу еврејски филмски глумици од Соединетите Држави, од 1920-тите до 1950-тите. „Менувањето на името за еврејските мажи е исто што е поправање на носот за Еврејките, начин на поминување“,[29] пишува филмскиот историчар Патриша Еренс. Една од глумиците на која требал да се оперира била Фани Брис, која ја вдахнала коментаторката Дороти Паркер да коментира дека „го отсекла носот за да се спротивстави на својата раса“.[30] Според Еренс, оваа мода завршила со Барбра Стрејсенд, чиј нос е одлика.[31] Стрејсенд за списанието „Playboy“ во 1977 година изјави: „Кога бев млад, сите ќе велеа: „Ќе го средиш носот?“ Беше како мода, сите еврејски девојчиња да си го прават носот секоја недела во средното училиште Еразмус Хол, да земаат совршено добри носови и да ги бришат до ништо. Првото нешто што некој би го направил би било да ми го отсече ударот. Но, јас ја сакам мојата испакнатина, не би ја отсекол мојата испакнатина.“[32]

„Како што Евреите се асимилираа во американскиот мејнстрим во 1950-тите и 60-тите, операцијата на носот стана обред на премин за еврејските тинејџери кои сакаа поариевски изглед“, напиша Зевелоф. До 2014 година, бројот на операции на ринопластика се намали за 44 проценти и „во многу случаи процедурата нема големо влијание врз […] верскиот идентитет“.[27]

Во западната нееврејска книжевност и филмографија

уреди

Во Американската сцена (1905), Хенри Џејмс алудирал на стереотипот во описот на еврејските сиромашни квартови во Лоуер Ист Сајд во Њујорк, споредувајќи ги Евреите со „жолтеникав аквариум [со] безброј риби, со претерано развиена сурла“.[33] Еврејскиот стереотип за нос бил вообичаен мотив во делото на Томас Ман, кој го опишал како „премногу рамен, месест, притиснат надолу“. Во неговиот роман од 1909 година Кралското височество, на пример, Ман измислува еврејски лекар, Самет, чиј нос е опишан дека го дава своето потекло, бидејќи е „премногу широк на дното“.[34] Во Големиот Гетсби (1925), портретирањето на гангстерот Мејер Волфшим преку Френсис Фицџералд, се насочува на неговиот „изразит нос“, навод што подоцна Фицџералд го негирал како антисемитски, и покрај тоа што приватно изразува пристрасност кон Евреите.[35] Во „Сонцето исто така изгрева“ (1926), ликот на Ернест Хемингвеј, Роберт Кон го крши носот додека боксувал на Принстонскиот универзитет, инцидент што „сигурно му го подобри носот“. Промената е симболична за согледаните жртви потребни за да се вклопи во претежно англосаксонската група врсници на универзитет со силно антисемитска атмосфера.[36]

 
Алана Хаим.

Во филмот на Пол Томас Андерсон од 2021 година, Пица со сладок корен (Licorice Pizza), истакнатиот еврејски нос на главната улога Алана Кејн, играна од Алана Хаим, се прикажува во дијалогот од директорот на одбирање глумци (Хариет Сансом Харис), кој исто така ја нагласува нејзината сексипилност и прашува дали би играат улоги во топлес. Во друга сцена, продуцентот Џон Питерс (Бредли Купер) се фали дека Барбра Стрејсенд е негова девојка и последователно покажува интерес за Алана - како и повеќето други мажи во тој филм, најистакнатата водечка улога Гери Валентин (Купер Хофман). Ова било прокоментирано како филм кој го доловува „моментот кога поп-културата конечно почна да ги гледа Еврејките како убави“.[37]

Во еврејската книжевност и филмографија

уреди

Хајнрих Хајне во неговите „Бањите во Лука“ создава сатиричен портрет на еврејската личност Гумпел која се обидува, под лажни аристократски изговори, да го засили својот пат во високото општество, додека чека Бог да ги врати Евреите во нивната татковина на предците. Проблемот е неговиот нос, кој е толку долг што на нараторот речиси му ги вади очите кога ќе се сретнат. Бог на крајот мора да го исполни своето ветување за враќање во Израел, нараторот размислува:

ветување кое ги води за нос веќе две илјади години. Дали ова е водено од носот причината, можеби, зошто носот им пораснал толку долго? Или овие долги носеви се еден вид униформа со која божествениот стар цар Јехова ги препознава своите чувари на палатата дури и кога тие напуштени?[38][39]


Во еврејската книжевност и филмографија од Соединетите Држави, еврејскиот нос е дефинирачка одлика - во добро или во лошо - на еврејскиот идентитет во Соединетите Држави. „Носот е […] физички симбол на другоста, дефинитивно за Евреите, како што забележуваат Филип Рот“ и другите уметници, пишува книжевниот критичар Рој Голдблат.[9][10] Големите носови за Евреите, малите носови за не-Евреите и честото појавување на ринопластика „како инструмент за (обид на) американизација“, сето тоа се појавува во еврејската книжевност како покажување на „посебното значење што му се придава на носот како фактор што ја означува другоста на Евреите – историски, печатени, на сцената и на екранот“, пишува Голдблат.

Голдблат наведува бројни примери на еврејски писатели кои разговарале за еврејскиот нос. „Гојим“ (не-Евреи), пишува Филип Рот во Жалбата на Портној, „се луѓето за кои Нат „Кинг“ Кол пее секој Божиќ: „Костени печени на отворен оган, Џек Фрост ти го штипка носот“ […] Не, не, нивни се носовите за кои тој зборува. Не неговата рамна црна или мојата долга трнлива, туку оние ситни чуда без мостови чии ноздри се насочени кон север автоматски при раѓањето.“[9][10]

Џошуа Луис Мос го наведува филмот на Вуди Ален Спијач како уште еден пример за еврејскиот нос како елемент на соединетодржавскиот еврејски идентитет.[10] „Историските и етнорелигиозните врски се опипливи во главниот структурен комедиски мотив на филмот, еден од средишните приказливи стереотипи на антисемитизмот од дваесеттиот век: спорниот пејзаж на еврејскиот нос […] Шегите со носот се повторуваат низ филмот и во дијалозите и во замаглувања на видот“. На пример, во една сцена два роботи со неверојатно големи носови зборуваат со тешки јидишски акценти. Во друга сцена, Ален го убива диктаторот во филмот фрлајќи го носот на тиранинот кој јасно изгледа нееврејски под ваљак.

Додека големите носеви се знак на еврејство, еврејските автори ги земаат малите носеви како знак на незнабошците. „Ниту начинот на зборување на Сара, ниту нејзиниот начин не беа како на ќерка на Израел. Одеднаш се сетија дека таа не изгледа како Еврејка, дека има прснат нос, високи јагодички, заби кои беа чудно бели […] за разлика од оние што се наоѓаат меѓу Евреите“, пишува Исак Башевис Сингер во својот роман „Робот“.[40] „Зарем не знаеш што е таа девојка што спие покрај тебе? Само погледнете го тој нос.' „Каков нос? „Тоа е поентата – тешко дека е ни таму […] Шмак, ова е вистинскиот Мекој. Шиксе! (не-Еврејка)“ пишува Филип Рот во Жалбата на Портној.[41] „Почнавме со кратки бради и прави нос - можете да ги погледнете ѕидните слики - и кој знае? Со малку поинаков генетски прекин во нашите талкања и спојки, сите ние би можеле да бидеме русокоси и прекрасни денес како данските ученици“, пишува Џозеф Хелер во Бог знае.[42]

Бернис Шранк забележува дека ставовите на Евреите кон еврејскиот нос се промениле од негативен во 1950-тите до позитивни денес. „Промената од неприфатливост во прифатливост се заснова на сè поуспешен предизвик на американскиот мит за истоветноста на „турлитавата“ од политиката на етничката разлика.[11]

Поврзано

уреди

Наводи

уреди
  1. ↑ Sander Gilman, Love+marriage: And Other Essays on Representing Difference, Stanford University Press, 1998. p. 180.
  2. ↑ Schrenk, Bernice (2007), „'Cutting Off Your Nose to Spite Your Race': Jewish Stereotypes, Media Images, Cultural Hybridity“, Shofar: An Interdisciplinary Journal of Jewish Studies, 25 (4): 18, doi:10.1353/sho.2007.0121.
  3. ↑ Patai, Raphael (1989), The Myth of the Jewish Race, Wayne University Press, стр. 208, ISBN 978-0-8143-1948-2.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 Preminger, Beth (2001), „The "Jewish Nose" and Plastic Surgery: Origins and Implications“, Journal of the American Medical Association, 286 (17): 2161, doi:10.1001/jama.286.17.2161-JMS1107-5-1.
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 Jacobs, Joseph; Fishberg, Maurice (1906), „Nose“, Jewish Encyclopedia.
  6. ↑ Helmreich, William B (1982), The Things They Say Behind Your Back: Stereotypes and the Myths Behind Them, Transaction Publishers, стр. 36–37, ISBN 978-1-4128-3933-4.
  7. ↑ Holden, Harold Miller (1950), Noses, World Publishing Company, стр. 69, A considerable study has been made on the 'Jewish' nose. It has been found that this nose is far less prevalent among Jews than popularly supposed. Furthermore, it is most prevalent among Jews when it is also prevalent among the general population, as among Mediterranean or Bavarian people.
  8. ↑ Silbiger, Steve (2000), The Jewish Phenomenon: Seven Keys to the Enduring Wealth of a People, Longstreet Press, стр. 13, ISBN 978-1-56352-566-7, Sociologists have shown that the 'Jewish nose' is no more common to Jews than to Mediterranean people.
  9. ↑ 9,0 9,1 9,2 Goildblatt, Roy (2003). „As Plain as the Nose on Your Face: The Nose as the Organ of Othering“. Amerikastudien / American Studies. 48 (4): 563–576. JSTOR 41157893.
  10. ↑ 10,0 10,1 10,2 10,3 Joshua Louis Moss (2014), "'Woody the Gentile': Christian-Jewish Interplay in Allen's Films" in Vincent Brook and Marat Grinberg (eds), Woody on Rye: Jewishness in the films and plays of Woody Allen. Brandeis University Press, pp. 100–122, ISBN 978-1-61168-479-7.
  11. ↑ 11,0 11,1 Schrank, Bernice (лето 2007). „"Cutting Off Your Nose to Spite Your Race": Jewish Stereotypes, Media Images, CulturalHybridity“. Shofar. 25 (4): 18–42. doi:10.1353/sho.2007.0121. JSTOR 42944413.
  12. ↑ 12,0 12,1 About Faces: Physiognomy in Nineteenth-Century Britain, p. 49
  13. ↑ Notes and Queries, 9th series, vol. X, July–December 1902, Oxford University Press, p. 150.
  14. ↑ Gilman, Sander (2013) [1991]. „The Jewish Nose“. The Jew's Body. Routledge. стр. 179. ISBN 978-1-136-03878-5.
  15. ↑ Silbiger, Steve (2000), The Jewish Phenomenon: Seven Keys to the Enduring Wealth of a People, Taylor Trade Publications, стр. 13, ISBN 978-1-56352-566-7.
  16. ↑ Chamberlain, Houston Stewart (1910). „The Entrance of the Jews into the History of the West“. The Foundations of the Nineteenth Century. London: John Lane, the Bodley Head. стр. 394. Архивирано од изворникот на 23 декември 2007.
  17. ↑ 17,0 17,1 P. Roth, ‘Distinguishing Jewishness I n Antiquity,’ in Jean-Jacques Aubert, Zsuzsanna Várhelyi(eds.), A Tall Order. Writing the Social History of the Ancient World: Essays in honor of William V. Harris, Walter de Gruyter, 2005, pp. 37–58, p. 54.
  18. ↑ 18,0 18,1 Magen Broshi, Bread, Wine, Walls and Scrolls, Bloomsbury Publishing, 2001, pp. 53–54.
  19. ↑ Fine, Steven (2013). „How Do You Know a Jew When You See One?“. Во Greenspoon, Leonard J. (уред.). Fashioning Jews: Clothing, Culture, and Commerce. Purdue University Press. стр. 19–20. ISBN 1557536570.
  20. ↑ Bilde, Per (2002). Flavius Josephus, Between Jerusalem and Rome: His Life, His Works, and Their Importance. Eugene, OR: Wipf and Stock. стр. 60. ISBN 1850750602.
  21. ↑ 21,0 21,1 Lipton, Sara (14 ноември 2014). „The Invention of the Jewish Nose“. The New York Review of Books. Посетено на 23 октомври 2016.
  22. ↑ Lee, Christina H. (2015), The anxiety of sameness in early modern Spain, Manchester University Press, стр. 134–135ff, ISBN 978-1-78499-120-3.
  23. ↑ Pinedo, Jorge Salavert, 'To a man with a big nose': a new translation (PDF).
  24. ↑ Simon Schama, Belonging: The Story of the Jews, 1492-1900, The Bodley Head 2017 p.209.
  25. ↑ Kroha, Lucienne (2014). The Drama of the Assimilated Jew: Giorgio Bassani's Romanzo di Ferrara. University of Toronto Press. стр. 284. ISBN 978-1-4426-4616-2.
  26. ↑ Streicher, Julius (ок. 1939). „How to Tell a Jew“. research.calvin.edu. From Der Giftpilz, an anti-Semitic children's book published by Julius Streicher, the publisher of Der Stürmer. Translated by Randall Bytwerk, 1999, for the Calvin Archive of Nazi Propaganda. Посетено на 23 октомври 2022. Проверете ги датумските вредности во: |date= (help)
  27. ↑ 27,0 27,1 Zeveloff, Naomi. „How the All-American Nose Job Got a Makeover“. The Forward. Посетено на 23 октомври 2022.
  28. ↑ Biska, Rabbi Aharon Leib (1888). Secrets of the Face. Warsaw, Poland. стр. 18.
  29. ↑ Erens, Patricia (1984). The Jew in American Cinema. Indiana University Press. стр. 122. ISBN 978-0-253-20493-6.
  30. ↑ Miller, Nina (1999). Making Love Modern. Oxford University Press. стр. 122. ISBN 978-0-19-511604-5.
  31. ↑ Erens, Patricia (1984). The Jew in American Cinema. Indiana University Press. стр. 269. ISBN 978-0-253-20493-6.
  32. ↑ „Barbra Streisand Archives | Her Profile, Nose“. barbra-archives.com. Посетено на 23 октомври 2022.
  33. ↑ Haralson, Eric L; Johnson, Kendall (2009), Critical Companion to Henry James: A Literary Reference to His Life and Work, Infobase Publishing, стр. 434, ISBN 978-1-4381-1727-0.
  34. ↑ 'Seine Nase, zu flach auf den Schnurrbart abfallend, deutete auf seine Herkunft hin'. Cited Yahye Elsaghe ‘German Film Adaptations of Jewish Characters in Thomass Mann,’ in Christiane Schönfeld, Hermann Rasche, Processes of Transposition: German Literature and Film, Rodopi, 2007 pp. 133ff.
  35. ↑ Mangum, Bryant (2013), F.Scott Fitzgerald in Context, Cambridge University Press, стр. 231, ISBN 978-1-107-00919-6.
  36. ↑ Marcus, Lisa (2008). „May Jews Go To College?“. Во Phyllis Lassner; Lara Trubowitz (уред.). Antisemitism and Philosemitism in the Twentieth and Twenty-first Centuries. Rosemont Publishing. стр. 141. ISBN 9780874130294.
  37. ↑ Silver, Stephen. „'Licorice Pizza' captures the moment when pop culture finally started to see Jewish women as beautiful“. Посетено на 23 октомври 2022.
  38. ↑ "Sind vielleicht ihre Nasen eben durch dieses lange an der Nase Herumgeführtwerden so lang geworden? Oder sind diese langen Nasen eine Art Uniform, woran der Gottkönig Jehova seine alten Leibgardisten erkennt, selbst wenn sie desertiert sind?" – Christa Stöcker (ed.), Reisebilder II. 1828–1831, chapter 2: Die Bäder von Lukka. Берлин: Akademie, 1986, p. 77.
  39. ↑ S.S. Prawer, Heine’s Jewish Comedy, Clarendon Press, Oxford (1983) 1985, pp. 132–133.
  40. ↑ Singer, Isaac Bashevis (1988). The Slave. Farrar, Straus and Giroux. стр. 234. ISBN 978-0-374-50680-3.
  41. ↑ Roth, Philip. Portnoy's Complaint. стр. 127.
  42. ↑ Heller, Joseph (1997). God Knows. Simon and Schuster. стр. 31. ISBN 978-0-374-53254-3.

Дополнителна книженост

уреди
  • Мелвин Конер, The Jewish Body, 2009 година

Надворешни врски

уреди
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Еврејски_нос&oldid=5287760“