Деметриј I од Бактрија
Малку се знае за дел од македонските благородници кои по распаѓањето на големата држава на Александар Македонски, владееле со помалите делови од огромната територија. Иако можеби Деметриј не владеел со атрактивна земја како Македонија, или Египет, сепак, културното влијание кое го оставиле тој и Македонците од неговото опкружување се клучни и огромни.
Деметриј I Аникетос,[1] исто така познати како Дармамитра во санскритските извори, како македонско-бактриски крал кој владеел околу 2000 година-в. 180 п.н.е. и се обидел да изврши инвазија на северна Индија. Тој бил најстариот син и совладетел на Ефтидем I што се искачил на престолот во Бактрија околу 200 п.н.е., само што издржал тригодишна опсада од Антиох III. Во 190 п.н.е., Деметриј марширал преку Хиндукуш и во Инд (денешен Пакистан ), водејќи неколку експедиции низ Северна Индија. Резултатот бил формирање на краткотрајна империја што се протегала од Бактрија до Источен Пенџаб, подоцна формирајќи го разделеното индо-грчко кралство.
Наводно Деметриј никогаш не бил поразен во битка и постхумно го добил епитетот „Непобедлив“ на „педигре монети“ на неговите наследници.[2] Деметриј ја започнал ерата на Јавана, започнувајќи во 186 година п.н.е., која била користена неколку векови потоа, воспоставувајќи хеленско владеење во Индија.
Раниот живот и опсадата на Бактрија
уреди
Историскиот доказ за владеењето на Деметриј е мал и отворен за различни толкувања.[3] Повеќето научници се согласуваат дека Деметриј е роден околу 225-204 година п.н.е., кај Ефтидем I и дека идентитетот на неговата мајка не е познат. Вилијам Вудторп Тарн предложил дека таа е ќерка на Диодот I, првиот Бактриски крал.[4] Сепак, нема експлицитни докази за оваа врска или дури и за постоењето на ќерка на Диодотос. Генеалошките хипотези на Тарн повеќе не се општо прифатени. [5] [6]
Ефтидем, бил нападнат од Селеукидскиот владетел Антиох III околу 210 година п.н.е. Иако командувал со 10.000 коњаници, Ефтидем на почетокот ја изгубил битката кај Ариус [7] и морал да се повлече. Потоа успешно се спротивставил на тригодишната опсада во утврдениот град Бактра, пред Антиох конечно да одлучи да го признае новиот владетел.
Последните преговори биле направени помеѓу Антиох III и Деметриј. Наводно, Антиох III бил многу импресиониран од однесувањето на младиот принц и му понудил една од неговите ќерки за брак, околу 206 година пред Христа:
- „И по неколку патувања на Телеас наоколу меѓу двајцата, Ефтидем конечно го испрати својот син Деметриј да ги потврди условите на договорот. Антиох го прими младиот принц; и судејќи според неговиот изглед, разговор и достоинството на неговите манири дека е достоен за кралска моќ, тој прво вети дека ќе му даде една од своите ќерки, а второ му ја додели кралската титула на својот татко “. Полибиј 11,34 [8]
Терминот што се користи за „млад принц“ е неанискос (νεανίσκος), што укажува на возраст околу 16 години, што пак дава датум на раѓање на Деметриј околу 224 година п.н.е.
Натпис Кулијаб
уредиВо натписот пронајден во областа Кулијаб во Таџикистан, во западна Бактија, и датиран од 200-195 година п.н.е.,[9] Грк по име Хелиодотос, посветувајќи огнен олтар на Хестија, го споменува Ефтидем како најголем од сите кралеви, и неговиот син како "неговиот син, славниот, победнички и извонреден Деметријј":[9][10]
Инвазија на Индија
уреди
Деметриј ја започнал инвазијата на северозападна Индија во 180 п.н.е. по уништувањето на династијата Мауријан од генералот Пушијамитра Шунга, кој потоа ја основал новата индиска династија Шунга (185-78 п.н.е.). Мауријците имале дипломатски сојузи со Македонците и Хелените, и тие може да се сметаат за сојузници од Бактријците. Бактријците исто така може да ја нападнале Индија со цел да го заштитат грчкото население во потконтинентот.[11]
Деметриј можеби најпрво започнал да ја обновува провинцијата Арахосија, област јужно од Хиндукуш, која веќе била населена со многу Македонци и Хелени, но владеела со Мауриите по анексијата на територијата на Чандрагупта од Селевк. Во своите „партиски станици“, Исидор од Шаракс споменува колонија по име Деметриа, наводно основана од самиот Деметриј:
- „Надвор е Арахосија. И Партите ова го нарекуваат Бела Индија; таму се градот Бијт и градот Фарсана и градот Хорочоад и градот Деметриа; потоа Александрополис, метропола Арахосија; таа е грчка, а покрај неа тече реката Арахот. Што се однесува до ова место, земјата е под власт на Партите “. „Партиски станици“, 1 век п.н.е.[12]
Грчката посвета испишана на камен и откриена во Кулијаб, сто километри североисточно од Аи-Канум, исто така ги споменува победите на принцот Деметриј за време на владеењето на неговиот татко:
- „Хелиодот го посвети овој миризлив олтар (...) така што најголемиот од сите кралеви Евтидим, како и неговиот син, славниот, победнички и извонреден Деметриј, да бидат зачувани од сите болки, со помош на Среќата со божествени мисли“ [13]
Грчките кампањи можеби отишле до главниот град Паталипутра во источна Индија (денес Патна ):
- „Македонците што предизвикаа бунт на Бактрија станаа толку моќни поради плодноста на земјата што станаа господари, не само на Аријана, туку и на Индија, како што вели Аполодор од Артемита: и повеќе племиња беа покорени од нив отколку од Александар - особено од Менандар (барем ако тој навистина ги преминал Хипани на исток и напредувал до Имаите ), затоа што некои ги покорил лично, а други Деметриј, синот на Ефтидем, кралот на Бактријците “. (Страбон 11.11.1 [14] )
Генерално се смета дека Деметриј владеел во Таксила (каде што многу негови монети беа пронајдени на археолошкиот локалитет Сиркап ). Индискиот евиденција, исто така го опишува грчките напади врз Saketa, Panchala, Матура и Pataliputra (Gargi-самхита, југа Пурана поглавје). Можеби и други кралеви ја прошириле територијата. Од в. 175 п.н.е., Индо-хелените владееле со делови од северозападна Индија, додека Шунгаите останале во Гангетската, Централна и Источна Индија.
Натписот Хатигумфа на кралот Калинга Харавела споменува дека од него стравувајќи, јаванскиот (грчки) крал или генерал се повлекол во Матура со својата деморализирана војска. Името на кралот Јавана не е јасно, но содржи три букви, а средната буква може да се чита како ма или ми .[15] Некои историчари, како што се РД Банерџи и КП Јајасвал, го реконструирале името на кралот Јавана како „Димита“ и го поистоветувале со Деметриус. Сепак, неколку други историчари, како што се Рамапрасад Чанда, Саилендра Нат Сен и ПЛ Гупта не се согласуваат со ова толкување.[15][16][17]
Индиска монета во Гандара (по 185 година п.н.е.)
уреди
185 година п.н.е., со инвазијата на Хелено-Бактријците во Индија, означува еволуција во дизајнот на монети од еднократно леење во монетата на Гандара, бидејќи се воведени божества и реални животни. Во исто време, еволуирала и монетарната технологија, кога почнале да се појавуваат монети со двојно втиснување (врежани од двете страни, аверс и обратна страна). Археолошките ископувања на монети покажале дека овие монети, како и новите двојни монети, биле современи со оние на Индо-Грците .[18] Според Осмунд Бопараччи, овие монети, а особено оние што ја прикажуваат божицата Лакшми, веројатно биле исковани од Деметриус I по неговата инвазија на Гандара.[19]
Наследство
уреди
Деметриј I починал од непознати причини, а датумот 180 п.н.е. е само предлог со цел да се дозволат соодветни кралски периоди за следните кралеви, од кои имало неколку. Дури и ако некои од нив биле сорегенти, најверојатно се граѓански војни и привремени поделби на империјата.
Кралевите Панталеон, Антимах, Агатокле и најверојатно Ефтидем II владееја по Деметриј I, а теориите за нивното потекло вклучуваат сите тие да се роднини на Деметриј I. На крајот, разните под -кралства на хеленската Бактриска империја на Деметриј паднале во рацете на способните узурпатори Еукратиди, сите потекнуваат од македонски благороднички семејства. Според легендата, синовите на Деметриј, се одмаздиле за узурпаторот, обвинети за смртта на нивните татковци, и по заробувањето на Еукратид, го мачеле и убиле, а неговото осакатено тело било влечено зад кочија низ Бактрија, при што екстремитетите му биле расфрлани, изгорени. Точната природа на смртта на Еукратид е непозната, а друг извор тврди дека тој починал додека бил во кампања против Партите.
Деметриј II бил подоцнежен крал, веројатно син или внук на неговиот имењак, и тој владеел само во Индија. Јустин го споменува дека бил поразен од Бактрискиот крал Еукратид, настан што се случил на крајот на владеењето на последниот, веројатно околу 150 п.н.е. Подоцнежните кралеви Аполдот и Менандар, исто така, можеби биле од линијата на Деметриј, кој пак станал крал на Индија и владетели на индо-хеленското кралство по неговата смрт.
Според Птоломеј, многу градови биле основани и именувани по него, вклучувајќи го и оригиналот: Деметриаполис од Бактрија и разни индо-грчки градови како што се Деметриј во Паталена и Деметрија Лудјана.
Деметриј и будизмот
уреди
Будизмот цветаше под индо-македонските кралеви, а ВВ Тарн сугерираше дека нивната инвазија на Индија има за цел да ја покаже нивната поддршка за империјата Мауријан како реакција на прогонот од Сунга против будизмот. Меѓутоа, тој прогон пак е дискутабилен, современите историчари како Ромила Тапар сугерираат дека некои од извештаите може да бидат производ на претерување од будистичките мисионери. Тапар припишува чисто економски мотиви за индо-грчката инвазија на Јужна Азија.[20]
Ковање и поврзаност со будизмот
уреди
Монетите на Деметриј се од пет типа. Постои еден двојазичен тип со хеленски и харошти легенди; природно е поврзано со индискиот Деметриус II. Серијата со кралот во дијадема најверојатно ќе биде рано издание на Деметриј I.
Исто така, постои една серија што претставува Горгонски штит на аверсот и тридеца на задната страна.
Поинтересни се монетите „слон“: Првиот тип го покажува Деметриј (I) со слон-круна, добро познат симбол на Индија, што едноставно ги означува неговите освојувања во Индија, како што тоа го правеше и Александар Велики Македонски на својата кованица претходно.
Слон со Ника
уреди
Еден тип претставува слон со Нике (Македонска божица на победата) од другата страна држејќи победнички венец. Овој вид на симболика може да се види на задната страна од монетите на Антијалцида во кои Ника (поддржан од Зевс) директно му го предава победничкиот венец на слонот на истото лице од монета.
Слон со кадуцеј
уреди
Другиот "слон" тип на Деметриус I претставува слон кој се радува, прикажан на предната страна на монетата и опкружен со кралска декорација и ролна, и затоа третиран на исто ниво како крал. Слонот, еден од симболите на будизмот и Гаутама Буда, веројатно ја претставува победата на будизмот што ја донесе Деметриус. Како алтернатива, слонот е опишан како можен симбол на индиската престолнина Таксила (Тарн) или како симбол на Индија во целина.
На задната страна од монетата е прикажан кадуцејот, симбол на помирување помеѓу две змии што се борат, што веројатно е претстава за мир меѓу Македонците и Шунгаите, а исто така и помеѓу будизмот и хиндуизмот (кадуцеусот исто така се појавува како симбол на обележаниот удар монети од империјата Маурија во Индија, во 3-2 век п.н.е.)
Недвосмислени будистички симболи се наоѓаат на подоцнежните хеленски монети на Менандар I или Менандар II, но освојувањата на Деметриј I навистина влијаеле врз будистичката религија во Индија.
Македонско-будистичка уметност
уредиПостојат неколку паралели помеѓу Деметриј и првите претстави на хеленскиот Буда во човечка форма.
Исто така, во друга паралела, карактеристичното заштитничко божество на Деметриј (Хераклес стоело со палката над раката, како што се гледа на задната страна од неговите монети), било претставено во грчко-будистичката уметност на Гандара како заштитничко божество на Буда.
Поврзано
уредиНадворешни врски
уредиНаводи
уреди- ↑ „The Questions of King Milinda, Part II: Book IV. The Solving of Dilemmas.: Chapter 5“. www.sacred-texts.com. Посетено на 2021-08-02.
- ↑ No undisputed coins of Demetrius I himself use this title, but it is employed on one of the pedigree coins issued by Agathocles, which bear on the reverse the classical profile of Demetrius crowned by the elephant scalp, with the legend DEMETRIOU ANIKETOU, and on the reverse Herakles crowning himself, with the legend "Of king Agathocles" (Boppearachchi, Pl 8). Coins of the supposed Demetrius III also use the title "Invincible", and therefore are attributed by some to the same Demetrius (Whitehead and al.)
- ↑ „Demetrius | king of Bactria“. Encyclopedia Britannica (англиски). Посетено на 2021-08-06.
- ↑ Tarn, William Woodthorpe (2010-06-24). The Greeks in Bactria and India (англиски). Cambridge University Press. стр. 73. ISBN 9781108009416.
- ↑ Lerner 1999.
- ↑ Holt 1999.
- ↑ Polybius 10.49, Battle of the Arius
- ↑ Polybius 11.34 Siege of Bactra
- ↑ 9,0 9,1 Shane Wallace Greek Culture in Afghanistan and India: Old Evidence and New Discoveries p.206
- ↑ Osmund Bopearachchi, Some Observations on the Chronology of the Early Kushans, p.48
- ↑ "Obviously, for the Greeks who survived in India and suffered from the oppression of the Shunga (for whom they were aliens and heretics), Demetrios must have appeared as a saviour" Mario Bussagli, p. 101
- ↑ Mentioned in Bopearachchi, "Monnaies Greco-Bactriennes et Indo-Grecques", p52. Original text in paragraph 19 of Parthian stations
- ↑ Heliodotos inscription, in "Afghanistan, ancien carrefour entre l'Est et Ouest", p133. ISBN 2-503-51681-5
- ↑ Strabo 11.11.1 full text
- ↑ 15,0 15,1 Kusâna Coins and History, D.K. Printworld, 1994, p.184, note 5; reprint of a 1985 article
- ↑ Sudhakar Chattopadhyaya (1974). Some Early Dynasties of South India. Motilal Banarsidass. стр. 44–50. ISBN 978-81-208-2941-1.
- ↑ Sailendra Nath Sen (1999). Ancient Indian History and Civilization. New Age International. стр. 176–177. ISBN 978-81-224-1198-0.
- ↑ Ancient Indian Coinage, Rekha Jain, D.K.Printworld Ltd, p.114
- ↑ Osmund Bopearachchi, 2016, Emergence of Viṣṇu and Śiva Images in India: Numismatic and Sculptural Evidence
- ↑ Thapar, Romila (1960). Aśoka and the Decline of the Mauryas. Oxford University Press. стр. 200.