Википедија

Грчко-италијанска војна

Грчко-италијанскa војна бил комфликт померѓу Кралството Италија и Грција, која Италијанците ја нападнале од Албанија. Војната траела од 28 октомври 1940 година до 6 април 1941 година и го означила почетокот на балканската кампања за Втората светска војна. Војната е завршена со нападот на Грција после катастрофалниот пораз на италијанската војска.

Грчко-италијанска војна
Дел од Балканската кампања во Втората светска војна

Италијански бомбардери над грчка територија, италијански војници во зима во Албанија, грчки војници во Ѓирокастро, грчки војници за време на италијанската пролетна офанзива
Датум 28 октомври 1940[б 1] – 23 април 1941 или 1 јуни 1941[б 2]
(7 месеци и 4 денови)
Место Јужен Балкан
Исход
Завојувани страни
Оската:
 Италија
 Албанија
 Германија (од 6 април 1941). 		Сојузниците:
 Грција
Обединето Кралство Обединето Кралство
(воздушна и материјална поддршка).
Команданти и водачи
Фашистичка Италија (1922–1943) Виктор Емануел III
(Крал на Италија)
Фашистичка Италија (1922–1943) Бенито Мусолини
(Премиер на Италија)
Фашистичка Италија (1922–1943) Себастијано Висконти Праска
Фашистичка Италија (1922–1943) Убалдо Соду
Фашистичка Италија (1922–1943) Уго Каваљеро
Италијански протекторат на Албанија (1939–1943) Шефкет Верлаци (Премиер на Албанија)
Италијански протекторат на Албанија (1939–1943) Акиф Пермети
Трет Рајх Вилхелм Лист
Трет Рајх Максимилијан фон Вајхс 		Кралство Грција Ѓорѓи II
(Крал на Грција)
Кралство Грција Јоанис Метаксас †
(Премиер на Грција до 29 јануари 1941)
Кралство Грција Александрос Коризис †
(Премиер од 29 јануари до 18 април)
Кралство Грција Емануил Цудерос
(Премиер од 18 до 23 април)
Кралство Грција Александрос Папагос
Обединето Кралство Џон Д'Албиак

Војна

уреди
 
Неколку дена по нападот на Грција, италијанската авијација на 5 ноември по грешка ја бомбардира Битола. Насловна страница на весникот Политика од 7 ноември 1940.

Германската војска на 7 октомври влегла во Романија, за подготовките за операцијата Барбароса за да ги штити нафтените полиња кај Плоешти. Бенито Мусолини не бил однапред известен и тоа го сметал за опколување на италијанската сфера и предложил планови за инвазија на Грција.[4][5]

Италијанскиот генералштаб изработил три плана. План „Е“, кој вклучувал напад врз Југославија со истовремени безбедносни мерки против Грција; план „Ц“ за напад врз Грција со истовремени безбедносни мерки против Југославија и, конечно, план кој предвидувал мерки доколку ништо не се случи. Во исто време, военото министерство подготвуваше план за демобилизација на две армии од 600.000 луѓе. Одлуката за напад врз Грција беше донесена на 8 октомври, а нападот започна на 28 октомври 1940 година. Во три часот по полноќ, на грчкиот диктатор Јоанис Метаксас му беше врачен италијански ултиматум. До шест часот тоа утро тој мораше да се покорува. Сепак, италијанските трупи ја нападнаа Грција уште во 5:30 часот. Адолф Хитлер тогаш беше на пат. Тој прво отиде кај Франциско Франко за да ја придобие Шпанија да се приклучат на силите на Оската. Тој не успеал. Се враќал дома преку Виши, каде сакал да го убеди Петен на поголема покорност. Го добил писмото на Бенито Мусолини во кое го известува дека има намера да ја нападне Грција. Кога Хитлер го прочитал писмото, тој предложил разговор во Фиренца, на 28 октомври. Кога Хитлер излегол од возот во Фиренца тој ден, Мусолини триумфално извикал: „Фирер, маршираме!“

Благодарение пред сè на нивната авијација, која беше шест пати побројна од грчката, Италијанците постигнале успех во првите денови. Со една оклопна дивизија и две засилени пешадиски дивизии нападнаа од југозапад. На североисток, имаше три засилени италијански пешадиски дивизии. Во централниот дел на фронтот, планинска дивизија се обиде да ги пробие планините Пинда за да стигне до Метсовон. Од таму, имено, имаше повеќе проодни патишта на кои тие можеа поуспешно да ги користат своите тенкови. Борбите во центарот беа решавачки на крајот. Тогаш началникот на грчкиот Генералштаб, генералот Александар Папагос, издаде наредба што потсетува на борбата на Старите Грци против Персијците. Ноќта помеѓу 9 и 10 ноември грчките војници се искачиле на падините на Пинд, оставајќи го центарот целосно незаштитен. Кога се разденило, Грците го нападнале крилото на алпската дивизија „Јулија“, оставајќи ранети и многу воен материјал, а остатокот од италијанската дивизија морал да се повлече во Албанија. Влијанието на оваа грчка победа се рефлектирало и врз другите делови на фронтот. Ситуацијата на фронтот многу брзо се сменила, толку многу што Грците наскоро можеле да започнат контраофанзива на 14 ноември. Нападите на грчката војска најпрво започнале на граничното подрачје кон Југославија. Грчките трупи напредувале на Западниот фронт речиси без никакво одлагање. Италијанците добивале сè повеќе засилувања, па наскоро грчката контра-офанзива била запрена. Паузата траела до 8 декември, кога Грците повторно нападнале. Италијанците биле туркани подалеку и западно.

На 22 ноември во Рим владеела целосна паника. На 5 декември, Мусолини, преку италијанскиот амбасадор во Берлин, испратил итно барање да изнуди каква било помош од Германците. Во меѓувреме, Грците сè повеќе напредувале. На североисток, тие го окупирале градот Поградец, во центарот биле пред сообраќајната клучка Клисура, на југозапад го обиколиле албанското пристаниште Химара. Мобилизацијата на ново демобилизираните лица започнала повторно во Италија.

Загриженоста за грчките успеси растеше во Берлин, особено откако британската авијација и даде одредена поддршка на грчката армија. Германците почнаа да стравуваат за нафтените полиња во Романија. Следуваше период на тајни преговори меѓу Метаксас и Хитлер, кој сепак ги отфрлија германските услови за посредување.

На Хитлер во тоа време му беше јасно дека тој сепак ќе мора да смета на војната на Балканот. Уште на 18. ноември тој и нареди на Врховната команда да изготви оперативен план за напад врз северна Грција и евентуално на целата земја.

На албанскот фронт во меѓувреме грчкиот напад се одвивал поспоро. Трупите биле премногу далеку од своите бази, така што снабдувањето станало тешко. Сем тоа Грците ги исцрпија своите резерви, додека новите постојано пристигнуваа на страната на Италијанците. Сепак, недостасуваше успехот, кој му беше потребен на Мусолини толку многу. Кога на 19. јануари 1941 година решил да појде во Германија на разговор со Хитлер, дознал дека неговата најдобра девизија „Тоскански волци” била срушена.

Во јануари 1941 година, грчкиот генерал Метаксас починал ненадејно, но тоа немало посебен ефект врз грчката војска. На почетокот на март, Италијанците започнале офанзива и се обиделе да возвратат, но набрзо биле запрени. После ова, стабилизираната борбената линија останала непроменета до почетокот на германскиот напад врз Грција.

Италијанска катастрофа

уреди

Причините за италијанската катастрофа се многу: тотална неподготвеност на војската за војна, тотално потценување на грчката војска, премали сила за инвазија на многу тежок терен, неискористување на првичната иницијатива и она што ги придружуваше италијанските војници насекаде на боиштата - релативно низок борбен морал.

Поврзано

уреди

Белешки

уреди
  1. ↑ Италијанска инвазија на Грција
  2. ↑ Грчките вооружени сили потпишале примирје со Италија и Германија на 23 април 1941, но борбите помеѓу силите на Оската и грчките сили продолжиле до крајот на битката за Крит.

Наводи

уреди
  1. ↑ „The First Victory: Greece in the Second World War (review)“.
  2. ↑ „The First Victory: Greece in the Second World War“. terzopoulosbooks.com.
  3. ↑ Stockings & Hancock 2013, стр. 120–122.
  4. ↑ Sadkovich 1993, стр. 439–445.
  5. ↑ Stockings & Hancock 2013, стр. 37.

Литература

уреди
  • Argyle, Christopher (1980). Chronology of World War II. New York: Exeter Books. ISBN 9780896730717.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Bauer, Eddy (2000) [1979]. Young, Peter (уред.). The History of World War II (Revised. изд.). London: Orbis. ISBN 978-1-85605-552-9.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Bell, P. M. H. (1997) [1986]. The Origins of the Second World War in Europe (2. изд.). London: Pearson. ISBN 978-0-582-30470-3.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Bideleux, Robert; Jeffries, Ian (1998). A History of Eastern Europe: Crisis and Change. London: Routledge. ISBN 978-0-415-16111-4.
  • Buell, Hal (2002). World War II, Album & Chronicle. New York: Tess Press. ISBN 978-1-57912-271-3.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Carr, John C. (2013). The Defence and Fall of Greece 1940–1941. Barnsley: Pen and Sword. ISBN 9781781591819.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Carruthers, Bobb (2013). Blitzkreig in the Balkans and Greece 1941. Barnsley: Pen and Sword Military. ISBN 978-1-78159-207-6.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Cervi, Mario (1972). The Hollow Legions. Mussolini’s Blunder in Greece, 1940–1941. trans. Eric Mosbacher. London: Chatto and Windus. ISBN 978-0-7011-1351-3.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Dear, I. C. B.; Foot, M. R. D., уред. (1995). The Oxford Companion to the Second World War. Oxford/New York: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-214168-2.
  • Duignan, Peter; Gann, Lewis H. (1995). World War II in Europe: Causes, Course, and Consequences. Stanford, CT: Stanford University, Hoover Institute Press. ISBN 978-0-81793-752-2.
  • Electris, Theodore; Lindsay, Helen Electrie (2008). Written on the Knee: A Diary from the Greek-Italian Front of WWII. Minneapolis, MN: Scarletta Press. ISBN 978-0-9824584-4-0. Посетено на 9. 6. 2015. Проверете ги датумските вредности во: |accessdate= (help)
  • Fischer, Bernd Jürgen (1999). Albania At War, 1939–1945. West Lafayette, IN: Purdue University Press. ISBN 978-1-55753-141-4. Посетено на 9. 6. 2015. Проверете ги датумските вредности во: |accessdate= (help)CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Gedeon, Dimitrios (2001). „Ο Ελληνοϊταλικός Πόλεμος 1940–41: Οι χερσαίες επιχειρήσεις“. Ο Ελληνικός Στρατός και το Έπος της Βορείου Ηπείρου. Athens: Periskopio. ISBN 978-960-86822-5-2.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Gooch, John (2007). Mussolini and His Generals: The Armed Forces and Fascist Foreign Policy, 1922–1940. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-85602-7.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Higham, Robin (2015) [1986]. Diary of a Disaster: British Aid to Greece 1940-41. Lexington: University Press of Kentucky. ISBN 9780813192918.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Hinsley, F. H. (1994) [1993]. British Intelligence in the Second World War. Its influence on Strategy and Operations. History of the Second World War (Abridged (2nd revised). изд.). London: HMSO. ISBN 978-0-11-630961-7.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Jowett, Philip S. (2000). The Italian Army 1940–45: Europe 1940–1943. I. Oxford/New York: Osprey. ISBN 978-1-855-32864-8.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Kaisarou-Pantazopoulou, Triantaphyllia; Beldekos, Geōrgios I.; Karytinos, Alexios (2000). Hellēnikē Aeroporia: synoptikē historia [Greek Air Force: Concise History]. Athens: Hypēresia Historias Polemikēs Aeroporias. ISBN 9789608613553.
  • Kershaw, Ian (2007). Fateful Choices: Ten Decisions that Changed the World, 1940–1941. London: Allen Lane. ISBN 978-0-7139-9712-5.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Kitromilides, Paschalis M. (2008) [2006]. Eleftherios Venizelos: The Trials of Statesmanship. Edinburgh: Edinburgh University Press. ISBN 978-0-748-63364-7.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Knox, MacGregor (1986). Mussolini Unleashed 1939–1941. Politics and Strategy in Fascist Italy’s Last War. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-33835-6.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Knox, MacGregor (2000). Common Destiny. Dictatorship, Foreign Policy, and War in Fascist Italy and Nazi Germany. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-58208-7.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Knox, MacGregor (2000). Hitler’s Italian Allies. Royal Armed Forces, Fascist Regime, and the War of 1940–1943. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-79047-5.
  • Koliopoulos, Ioannis (1978). „Εσωτερικές και εξωτερικές εξελίξεις από την 1η Μαρτίου 1935 ως την 28η Οκτωβρίου 1940; Ο Πόλεμος του 1940/1941“. Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Τόμος ΙΕ′: Νεώτερος ελληνισμός από το 1913 ως το 1941. Ekdotiki Athinon. стр. 358–411, 411–453.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Lepre, Aurelio (1989). Le illusioni, la paura, la rabbia: il fronte interno italiano 1940–1943. Napoli: Edizioni scientifiche italiane. ISBN 978-8-87104-132-2.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Macksey, Major Kenneth (1972) [1971]. Pitt, B.; Mason, D. (уред.). Beda Fomm: The Classic Victory. Ballantine's Illustrated History of the Violent Century, Battle Books. 22. New York: Ballantine Books. ISBN 978-0-345-02434-3.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Mack Smith, Denis (1982). Mussolini. London: Littlehampton Book Services. ISBN 978-0-29778-005-2.
  • Maiolo, Joe (2010). Cry Havoc: The Arms Race and the Second World War 1931–1941. London: John Murray. ISBN 978-0-7195-6519-9.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Martel, Gordon, уред. (1999). The Origins of the Second World War Reconsidered. London: Routledge. ISBN 978-0-415-16325-5.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Mazower, Mark (2001) [1993]. Inside Hitler's Greece: The Experience of Occupation, 1941–44. London: Yale University Press. ISBN 978-0-300-08923-3.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Montanari, Mario (1980). La Campagna di Grecia. Ufficio Storico. I. Roma: Stato Maggiore dell'Esercito. OCLC 476593622.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • O'Hara, Vincent P. (2009). Struggle for the Middle Sea. Annapolis, MD: Naval Institute Press. ISBN 978-1-59114-648-3.
  • Paoletti, Ciro (1985). A Military History of Italy. Westport, CT: Praeger. ISBN 978-0-275-98505-9.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Petraki, Marina (2014). 1940: Ο άγνωστος πόλεμος. Η ελληνική πολεμική προσπάθεια στα μετόπισθεν. Athens: Patakis Editions. ISBN 978-960-16-6026-4.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Piekalkiewicz, Janusz; Van Heurck, Jan (1985). The Air War: 1939–1945. Poole: Blandford Press. ISBN 978-0-918678-05-8.
  • Playfair, Major-General I. S. O.; Stitt RN, Commander G. M. S.; Molony, Brigadier C. J. C. & Toomer, Air Vice-Marshal S. E. (1954). Butler, J. R. M. (уред.). The Mediterranean and Middle East: The Early Successes Against Italy (to May 1941). History of the Second World War, United Kingdom Military Series. I. 3rd impression, 1959. HMSO. OCLC 888934805.
  • Plowman, Jeffrey (2013). War in the Balkans: The Battle for Greece and Crete 1940–1941. Barnsley: Pen & Sword Military. ISBN 9781781592489.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Raugh, H. E. (1993). Wavell in the Middle East, 1939–1941: A Study in Generalship. London: Brassey's UK. ISBN 978-0-08-040983-2.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Richards, Denis (1974) [1953]. Royal Air Force 1939–45: The Fight at Odds. I (paperback. изд.). London: HMSO. ISBN 978-0-11-771592-9. Посетено на 11. 6. 2015. Проверете ги датумските вредности во: |accessdate= (help)CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Richter, Heinz A. (1998). Greece in World War II. trans. Kostas Sarropoulos. Athens: Govostis. ISBN 978-960-270-789-0.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Rochat, Giorgio (2005). Le guerre italiane 1935–1943. Dall'impero d'Etiopia alla disfatta. Einaudi storia. Torino: Einaudi. ISBN 978-88-06-16118-7.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Rodogno, Davide (2006). Fascism's European Empire: Italian Occupation During the Second World War. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-84515-1.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Steiner, Zara S. (2005). The Lights that Failed: European International History, 1919–1933. New York: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-822114-2.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Stockings, Craig; Hancock, Eleanor (2013). Swastika over the Acropolis: Re-interpreting the Nazi Invasion of Greece in World War II. Leiden: BRILL. ISBN 978-9-00425-459-6.
  • Svolopoulos, Konstantinos (1978). „Η εξωτερική πολιτική της Ελλάδος“. Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Τόμος ΙΕ′: Νεώτερος ελληνισμός από το 1913 ως το 1941. Ekdotiki Athinon. стр. 342–358.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Terraine, John (1997) [1985]. The Right of the Line (Wordsworth. изд.). London: Hodder and Stoughton. ISBN 978-1-85326-683-6.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Thomas, Andrew (2002). Gloster Gladiator Aces. Oxford: Osprey. ISBN 978-1-84176-289-0.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Verzijl, J. H. W. (1970). International Law in Historical Perspective (Brill Archive. изд.). Leyden: A. W. Sijthoff. ISBN 978-90-218-9050-0.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Weinberg, Gerhard L. (1994). A World at Arms: A Global History of World War II. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-44317-3.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Zapantis, Andrew L. (1987). Hitler's Balkan Campaign and the Invasion of the USSR. Eastern European Monographs. New York: Columbia University Press. ISBN 978-0-88033-125-8.CS1-одржување: ref=harv (link)

Надворешни врски

уреди
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Грчко-италијанска_војна&oldid=5197910“