Википедија

Бранител на животната средина

Заштитник на земјиште, заштитник на почва или бранител на животната средина е активист кој работи на заштита на екосистемите и човековото право на безбедна, здрава животна средина.[1][2][3] Често, бранителите се членови на домородните заедници кои ги штитат правата на сопственост на земјиштето на предците во услови на експропријација, загадување, исцрпување или уништување.[1][4]

Протестот „Stand with Standing Rock“ во 2016 година. Паролите вклучуваат „Тука сме да заштитиме“ и „Одбрани ја земјата“.

Земјата и нејзините ресурси често се сметаат за свети од домородните народи, а грижата за земјата се смета за должност што ги почитува предците, сегашната генерација и идните генерации.[5]

Бранителите на земјата се соочуваат со тежок прогон од моќни политички и корпоративни сојузи кои профитираат од екстракција на ресурси на начин што може да предизвика загадување. Советот за човекови права на Обединетите нации утврдил дека бранителите на земјата се „меѓу бранителите на човековите права кои се најекспонирани и изложени на ризик“.[1]

Етимологија уреди

Бранители на земја и вода на Индискиот резерват Standing Rock во 2016 година.

За време на протестите против цевководот Дакота во 2016 година, членовите на Индискиот резерват „Стендинг Рок“ ја блокираа изградбата на гасоводот за да го заштитат земјиштето и снабдувањето со вода на племето. Овој грасрут напор доведе до стотици апсења и судири со полицијата и војниците на Националната гарда. Негативните написи ги опишаа домородните бранители на земјиштето како „protesters“, термин кој го осудија многу еколошки активисти.

Еколошкиот активист и актер Далас Голдтут од Домородната еколошка мрежа го критикуваше терминот „протест“, наведувајќи дека зборот е негативен и имплицира дека домородните луѓе се лути, насилни или премногу заштитнички кон ресурсите.[6]

Наместо тоа, членовите на движењето се нарекуваат себеси „бранители на земјата“, термин кој го нагласува пацифизмот и одговорноста да се грижат за земјиштето на предците кое е дел од наследството на бранителите.[7]

Заштитничката на земјиштето од племето на Инуитите во Лабрадор, Дениз Кол изјавила: „Јас сум верник кога ги земам моите лекови, кога го земам мојот тапан, она што колонијалниот закон би го нарекол протест е она што го сметам за церемонија“.[8]

Историја уреди

Смртоносните копнени конфликти во Хондурас датираат од раните 1990-ти.[9]

Протестите против нафтоводот во Дакота биле одржани во 2016 година.

Окупацијата на шумата Атланта, почнувајќи од 2022 година, од страна на самонаречените бранители на шумите[10] како Тортугита, и поширокото движење „Одбрани ја шумата Атланта“ имале за цел да се спречи изградбата на Центарот за обука за јавна безбедност во Атланта во нејзини рамки.[11]

Улога и активизам уреди

Бранителите на земјиште играат активна и сè повидлива улога во акциите наменети за заштита, почитување и правење видлива на важноста на земјата. Постојат силни врски помеѓу движењето на заштитниците на водата, движењето за одбрана на земјиштето и домородниот еколошки активизам.[12][13] Заштитниците на земјиштето се спротивставуваат на инсталирање на цевководи, индустрии за фосилни горива,[14] уништување на територија за развој, како што се земјоделството или домувањето, и активностите за екстракција на ресурси, како што е фракингот, бидејќи овие дејства можат да доведат до деградација на земјиштето, уништување на шуми и нарушување на живеалиште.[15][16] Бранителите на земјиштето се спротивставуваат на активностите што му штетат на земјиштето, особено на домородните територии и нивната работа е поврзана со човековите права.[17] Јази укажува на тактиката на отпор на бранителите на земјата на Дине и нивниот антикапиталистички и антиразвојен став за екстракција на ресурси, како многу поврзани со долготрајните традиции на отпорот на Дине.[18]

Активизмот може да биде во форма на поставување блокади на резервни земјишта или традиционални територии за блокирање на корпорациите од активностите за екстракција на ресурси.[19][20][21] Заштитниците на водата и земјиштето, исто така, подигаат кампови како начин да ги окупираат традиционалните територии и да ги зајакнат културните врски. Заштитниците на земјиштето работат и преку правни рамки како што се владините судски системи во обид да ја задржат контролата врз традиционалните територии.[5][17] Акциите за граѓанска непослушност, преземени од бранителите на земјиштето, често се криминализираат, а некои тврдат дека се предмет на посилна полициска активност и насилство.[22][23]

Жените се голем дел од успехот на движењето, бидејќи тие често се бранители на земјиштето видливи на фронтот на блокадите и на протестите на отпорот.[24]

Опасности со кои се соочуваат бранителите на земјиштето уреди

Глобал Витнес објави 1.922 убиства на бранители на земјиште во 57 земји помеѓу 2002 и 2019 година.[1] 40% од жртвите биле Домородци,[25] и покрај тоа што сочинуваат само 6% од глобалното население.[26] Нецелосна е и документацијата за ова насилство.

Во 2020 година, убиствата на бранителите на земјата достигнаа рекордно високо ниво од 227.[27]

Специјалниот известувач на ОН Дејвид Р. Бојд праша: „Како можеме да ја заштитиме извонредната разновидност на животот на Земјата ако не можеме да ги заштитиме бранителите на животната средина?"[28] Тој понатаму изјави дека околу сто бранители на земјата се заплашувани, апсени или на друг начин малтретирани за секој убиен.[1]

Заштитниците на земјиштето често се соочуваат со опасни услови при спротивставување на државните овластувања, корпорациите за ресурси, како што се корпорациите за гас или рударството, како и други кои сакаат да развијат земјиште или да ги изгаснат правата на домородните земјишта.[29][30] Американскиот екологист Бил МекКибен изјави: „[Бранителите] се изложени на ризик затоа што живеат на или во близина на нешто што го бара некоја корпорација. Таа побарувачка - побарувачката за највисок можен профит, најбрзата можна временска рамка, најевтината можна операција - се чини дека на крајот се претвора во разбирање, донекаде, дека предизвикувачот на проблеми мора да замине.“[31]

Миделдорп и Ле Билон укажаа на опасностите со кои се соочуваат бранителите на земјиштето, особено во авторитарните режими. Во нивниот напис од 2018 година тие посочуваат кон убиствата на неколку бранители на земјата во Хондурас.[29] Таму, паравоените сили во долината Агуан биле испратени да се инфилтрираат и да ги убијат клучните активисти за правата на земјиштето за да ги поткопаат групните напори.[9] Може да се поврзи сузбивањето на правата на домородните земјишта и историјата на заплашување, насилни тактики и убиства против бранителите на земјата со економскиот развој и „грабнувањето земјиште“ во колонијалните национални држави.[32]

Канадските национални полициски сили, RCMP, биле подготвени да употребат смртоносна сила против бранителите на земјата на протестот во 2019 година во Британска Колумбија.[33]

Данлоп ги опишува актите на насилство против бранителите на земјиштето во земји како Мексико како одмазда за отпорот кон економскиот развој и екстракција на ресурси.[34]

Организацијата за човекови права Глобал Витнес објави дека 164 бранители биле убиени во 2018 година во земји како Филипините, Бразил, Индија и Гватемала.[35] Истиот извештај наведува дека значителен број од убиените, повредените и загрозените луѓе биле Домородци.[35] Ле Билон и Лујала известуваат дека најмалку 1734 бранители на животната средина и земјиштето биле убиени помеѓу 2002 и 2018 година и дека домородните луѓе се најзагрозени, броејќи повеќе од една третина од убиените бранители на земјиштето.[36] ОН објавија дека многу заштитници на земјиштето се етикетирани како терористи од државните влади во обид да ги дискредитираат нивните тврдења.[37] Таквото означување може да создаде опасни услови за оние кои работат на заштита на правата на земјиштето.[37]

Јејл Environment 360 објави дека најмалку 212 борци за заштита на животната средина и бранители на земјиштето биле убиени во 2019 година.[38] Над половина од убиствата пријавени во 2019 година се случиле во Колумбија и Филипините.[38][39]

Амнести интернешенел го сврте вниманието на опасностите со кои се соочуваат оние кои сакаат да ја заштитат земјата, водата и заедниците, нарекувајќи ја Латинска Америка најопасна локација за бранителите на земјиштето.[40][41] Фондот за заштита на животната средина објави дека над 1700 бранители се убиени, а помалку од 10% од одговорните се изведени пред лицето на правдата.[42] Extinction Rebellion (XR) работеше на привлекување вниманието кон ситуацијата на бранителите на земјиштето и им оддаде почит на оние кои биле убиени.[43] Работата на бранителите на земјата е поврзана со иницијативите за климатска правда, како што е Climate Strike Canada.[44]

Бранители на земјиште кои биле убиени уреди

  • Берта Изабел Касерес Флорес (4 март 1971 - 2 март 2016 година) еколошка активистка од Хондурас, домороден лидер
  • Пауло Паулино Гуахахара, Бразил, убиен во 2019 година во заседа од илегални дрвосечачи во регионот на Амазон.[45][46]
  • Чико Мендес, Бразил, екологист и активист.
  • Ернан Бедоја, афро-колумбиски активист за правата на земјиштето.
  • Хулијан Карило, водач на домородните Рарамури, Мексико, убиен на 24 октомври 2018 година[47][48][49]
  • Дату Кајло Бонтолан, племенски поглавар на Манобо, член на Националниот совет на водачи на Катрибу, Северен Минданао, Филипини, убиен на 7 април 2019 година.[39][50]
  • Омар Гуасирума, домородниот водач, Колумбија, убиен во март 2020 година[39]
  • Ернесто Гуасирума, домородниот водач, Колумбија, убиен во март 2020 година[39]
  • Симон Педро Перес, домороден водач, убиен на 6 јули 2021 година, Чијапас, Мексико.[51][52]
  • Хавиера Рохас, чилеански екологист и активист, пронајден мртов во ноември 2021 година.[53]
  • Тортугита, американски еколошки активист убиен на 18 јануари 2023 година од страна на полицаец на државната патрола на Џорџија во шумата во Атланта.

Понатамошно читање уреди

  • Amnesty International (2016). „They Will Not Stop Us. Ecuador: Justice and Protection for Amazonian Women, Defenders of the Land, Territory, and Environment“ (PDF).

Наводи уреди

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Larsen, Billon, Menton, Aylwin, Balsiger, Boyd, Forst, Lambrick, Santos, Storey, Wilding (2021). „Understanding and responding to the environmental human rights defenders crisis: The case for conservation action“. Conservation Letters. 14 (3). doi:10.1111/conl.12777.CS1-одржување: повеќе имиња: список на автори (link)
  2. ↑ Ducklow, Zoë (10 January 2019). „Judy Wilson's Message for Canadians: 'The Land Defenders Are Doing This for Everybody'“. The Tyee (English). Посетено на 20 January 2020.CS1-одржување: непрепознаен јазик (link)
  3. ↑ „Protesters? Or land protectors?“. The Indy (англиски). 28 October 2016. Посетено на 15 January 2020.
  4. ↑ „Land defence and defenders“. iwgia.org.
  5. ↑ 5,0 5,1 Moore, Angel (18 September 2018). „Illegal protest or protecting the land? An Indigenous woman gets ready to face a Canadian court - APTN News“. Aptn News (англиски). Посетено на 12 January 2019.
  6. ↑ „Standing Rock activists: Don't call us protesters. We're water protectors“. The World from PRX (англиски). Посетено на 2022-04-13.
  7. ↑ „We Are Land Protectors, Not Protesters“. YouTube.
  8. ↑ Moore, Angel (2018-09-18). „Illegal protest or protecting the land? An Indigenous woman gets ready to face a Canadian court“. APTN News (англиски). Посетено на 2022-04-13.
  9. ↑ 9,0 9,1 Olson, Jared (November 6, 2021). „In Honduras Land Battles, Paramilitaries Infiltrate Local Groups — Then Kill Their Leaders“. The Intercept (англиски). Посетено на 2022-04-14.
  10. ↑ „Atlanta Community Press Collective“. Atlanta Community Press Collective (англиски). Посетено на 2023-03-06.
  11. ↑ „The New Fight Over an Old Forest in Atlanta“. The New Yorker (англиски). 2022-08-03. Посетено на 2023-03-06.
  12. ↑ „Meet Josephine Mandamin (Anishinaabekwe), The "Water Walker"“. Indigenous Rising (англиски). 25 September 2014. Посетено на 10 January 2019.
  13. ↑ Maial Panhpunu Paiakan Kaiapó (October 24, 2020). „Opinion: The devastation of my Amazon homeland has accelerated during the pandemic“. The Globe and Mail. Посетено на 2021-02-11.
  14. ↑ „Mi'kmaq water protectors blocking fossil fuel infrastructure in Nova Scotia | rabble.ca“. rabble.ca. Архивирано од изворникот на 2021-06-07. Посетено на 10 January 2019.
  15. ↑ McKenzie-Sutter, Holly (November 27, 2020). „Indigenous land occupants in Caledonia appeal injunction“. Toronto Sun (англиски). Посетено на 2021-02-11.
  16. ↑ Kestler-D'Amours, Jillian. „'RCMP off Wet'suwet'en land': Solidarity grows for land defenders“. www.aljazeera.com (англиски). Посетено на 2021-02-11.
  17. ↑ 17,0 17,1 „Beatings, Imprisonment, Murder: The World's Environmental Defenders Are Being Terrorized“. Global Citizen (англиски). Посетено на 15 January 2020.
  18. ↑ Yazzie, Melanie K. (2018). „Decolonizing Development in Diné Bikeyah: Resource Extraction, Anti-Capitalism, and Relational Futures“. Environment and Society. 9: 25–39. doi:10.3167/ares.2018.090103. ISSN 2150-6779. JSTOR 26879576.
  19. ↑ „Standing Rock activists: Don't call us protesters. We're water protectors“. Public Radio International (англиски). Посетено на 10 January 2019.
  20. ↑ „Barricades up in Caledonia after attempted arrest of land defender“. The Hamilton Spectator (англиски). 2020-10-05. ISSN 1189-9417. Посетено на 2021-02-11.
  21. ↑ „Caledonia land occupation criminal cases move through courts“. The Hamilton Spectator (англиски). 2020-11-25. ISSN 1189-9417. Посетено на 2021-02-11.
  22. ↑ Simpson, Michael; Le Billon, Philippe (2021-02-01). „Reconciling violence: Policing the politics of recognition“. Geoforum (англиски). 119: 111–121. doi:10.1016/j.geoforum.2020.12.023. ISSN 0016-7185.
  23. ↑ Spiegel, Samuel J. (2021-01-01). „Climate injustice, criminalisation of land protection and anti-colonial solidarity: Courtroom ethnography in an age of fossil fuel violence“. Political Geography (англиски). 84: 102298. doi:10.1016/j.polgeo.2020.102298. ISSN 0962-6298. PMC 7544477 Проверете ја вредноста |pmc= (help). PMID 33052177 Проверете ја вредноста |pmid= (help).
  24. ↑ Lange, Shauna M. (2020), „Saving Species, Healthy Humanity: The Key Role of Women in Ecological Integrity“, Ecological Integrity in Science and Law (англиски), Cham: Springer International Publishing: 85–96, doi:10.1007/978-3-030-46259-8_8, ISBN 978-3-030-46258-1
  25. ↑ „5 deadly countries for environmental defenders“. Deutsche Welle (англиски). 2020-07-28. Посетено на 2022-04-14.
  26. ↑ „Indigenous Peoples“. World Bank (англиски). Посетено на 2022-04-14.
  27. ↑ „Murders of environment and land defenders hit record high“. the Guardian (англиски). 2021-09-12. Посетено на 2022-04-13.
  28. ↑ Menton, Mary; Le Billon, Philippe (2021-06-24). Environmental Defenders: Deadly Struggles for Life and Territory (англиски). Routledge. ISBN 978-1-000-40221-6.
  29. ↑ 29,0 29,1 Middeldorp, Nick; Le Billon, Philippe (2019-03-04). „Deadly Environmental Governance: Authoritarianism, Eco-populism, and the Repression of Environmental and Land Defenders“. Annals of the American Association of Geographers (англиски). 109 (2): 324–337. doi:10.1080/24694452.2018.1530586. ISSN 2469-4452.
  30. ↑ „Land Defenders Keep Getting Killed in Colombia“. www.vice.com (англиски). Посетено на 2021-02-11.
  31. ↑ Mar, Celina Shih (2021-10-08). „Record Number Of Environmental Activists Killed In The Past Year“. The Organization for World Peace (англиски). Посетено на 2022-04-14.
  32. ↑ May, Roy H. (2018), Rozzi, Ricardo; May, Roy H.; Chapin III, F. Stuart; Massardo, Francisca (уред.), „Land Grabbing and Violence Against Environmentalists“, From Biocultural Homogenization to Biocultural Conservation, Ecology and Ethics (англиски), Cham: Springer International Publishing, 3: 109–123, doi:10.1007/978-3-319-99513-7_7, ISBN 978-3-319-99512-0, Посетено на 2021-02-11
  33. ↑ Parrish, Jaskiran Dhillon Will (20 December 2019). „Exclusive: Canada police prepared to shoot Indigenous activists, documents show“. The Guardian (англиски). ISSN 0261-3077. Посетено на 15 January 2020.
  34. ↑ Dunlap, Alexander (2020-04-15). „The Politics of Ecocide, Genocide and Megaprojects: Interrogating Natural Resource Extraction, Identity and the Normalization of Erasure“. Journal of Genocide Research (англиски). 23 (2): 212–235. doi:10.1080/14623528.2020.1754051. ISSN 1462-3528.
  35. ↑ 35,0 35,1 „164 land defenders murdered in 2018, Global Witness reports“. Climate Home News (англиски). 30 July 2019. Посетено на 15 January 2020.
  36. ↑ Le Billon, Philippe; Lujala, Päivi (2020-11-11). „Environmental and land defenders: Global patterns and determinants of repression“. Global Environmental Change (англиски). 65: 102163. doi:10.1016/j.gloenvcha.2020.102163. ISSN 0959-3780.
  37. ↑ 37,0 37,1 Brown, Alleen (30 July 2019). „More Than 160 Environmental Defenders Were Killed in 2018, and Many Others Labeled Terrorists and Criminals“. The Intercept (англиски). Посетено на 15 January 2020.
  38. ↑ 38,0 38,1 „More Than 200 Environmental Activists and Land Defenders Murdered in 2019“. Yale E360 (англиски). Посетено на 2021-07-10.
  39. ↑ 39,0 39,1 39,2 39,3 „Record 212 land and environment activists killed last year“. the Guardian (англиски). 2020-07-29. Посетено на 2021-07-10.
  40. ↑ „Earth Land and Water Defenders“. Amnesty International Canada (англиски). 2 April 2019. Архивирано од изворникот на 2020-03-03. Посетено на 15 January 2020.
  41. ↑ Tabary, Zoe (2020-11-01). „One year on, family of murdered Amazon land defender say nothing has changed“. Reuters (англиски). Посетено на 2021-02-11.
  42. ↑ „Murder in the rainforest: 1700+ defenders killed, but their legacy lives on“. Environmental Defense Fund (англиски). Посетено на 15 January 2020.
  43. ↑ „Extinction Rebellion honours land defenders killed for protecting the environment“. rabble.ca (англиски). 10 October 2019. Посетено на 15 January 2020.
  44. ↑ McIntosh, E. (2020-09-17). „Climate strikers are trying to trademark Erin O'Toole's 'Take Back Canada' slogan“. National Observer (англиски). Посетено на 2021-02-11.
  45. ↑ Cowie, Sam (2 November 2019). „Brazilian 'forest guardian' killed by illegal loggers in ambush“. The Guardian (англиски). ISSN 0261-3077. Посетено на 15 January 2020.
  46. ↑ „Brazil Amazon forest defender shot dead by illegal loggers“. www.aljazeera.com. Посетено на 15 January 2020.
  47. ↑ „Julián Carrillo defended the forest with his life“. www.amnesty.org (англиски). 28 November 2018. Посетено на 15 January 2020.
  48. ↑ „Mexico's environmental defenders need justice and protection“. www.amnesty.org (англиски). 24 October 2019. Посетено на 2021-07-10.
  49. ↑ „Indigenous rights leader reported slain in northern Mexico“. AP News (англиски). 2018-10-25. Посетено на 2021-07-10.
  50. ↑ „Datu Kaylo Bontolan“. HRD Memorial: Celebrating Those Who Were Killed Defending Human Rights (англиски). Посетено на 2021-07-10.
  51. ↑ „Indigenous Land Defender Assassinated in Chiapas“. Democracy Now! (англиски). Посетено на 2021-07-08.
  52. ↑ „Mexico rights organizer killed, 3rd activist to die in month“. AP News (англиски). 2021-07-06. Посетено на 2021-07-10.
  53. ↑ „Chilean Activist Javiera Rojas, Who Helped Shut Down Dam Projects, Has Been Killed“. Democracy Now! (англиски). Посетено на 2021-12-06.
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Бранител_на_животната_средина&oldid=5130522“