Битка кај Пеге
Битката кај Пеге (бугарски: битка при Пиги, грчки: Μάχη των Πηγαίων) се водела меѓу 11 и 18 март 921 година во предградието на Константинопол помеѓу војските на Првото Бугарско Царство и Византиската империја за време на византиско-бугарската војна од 913-927 година. Битката се одвивала во локалитетот наречен Пеге (т.е. „изворот“), именувана по блиската црква Света Марија на Изворот. Византиските линии се распаднале при првиот бугарски напад и нивните команданти побегнале од бојното поле. Во последователниот пораз, повеќето византиски војници биле убиени во борбата, се удавиле или биле заробени.
| Битката кај Пеге | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Дел од Византиско-бугарските војни: Византиско-бугарска војна од 913–927 |
|||||||
|
|||||||
| Завојувани страни | |||||||
| Прво Бугарско Царство | Византиска империја | ||||||
| Команданти и водачи | |||||||
| Кауканос Меникос | Потос Аргирос (Домашни на училиштата) | ||||||
| Сила | |||||||
| Голема војска | непознато | ||||||
| Жртви и загуби | |||||||
| непознато | огромни | ||||||
Во 922 година Бугарите ги продолжиле своите успешни походи во Византиска Тракија, освојувајќи голем број градови и тврдини, вклучувајќи го Адрианопол (сегашен Одрин), најважниот град во Тракија и Бизје. Во јуни 922 година започнале борба и поразиле уште една византиска војска во Константинопол, потврдувајќи ја бугарската доминација на Балканот. Меѓутоа, самиот Константинопол останал надвор од нивен дофат, бидејќи Бугарија немала поморска моќ да започне успешна опсада. Обидите на бугарскиот император Симеон I да преговара за заеднички бугарско-арапски напад врз градот со Фатимидите биле откриени од Византијците и успеале да се спротивстават.
Примарни извори за битката се Теофан Континуатус, Хроника на Лео Граматичарот, продолжението на хрониката на Георги Амартол и Синопсисот на истории на Јован Скилица.
Потекло на конфликтот
уреди
Иако византиско-бугарскиот конфликт, што започнал во 913 година, бил започнат од Византијците, бугарскиот монарх Симеон I (р. 893–927) барал изговор да води војна и да ги исполни своите амбиции да бара царска титула за себе и за го преземе престолот на Константинопол.[1] Не можејќи да се соочат со Бугарите, Византијците неволно го признале Симеон I за цар на Бугарија (на бугарски: Цар) уште во јули 913 година, но одлуката била отповикана по пучот во палатата во Константинопол во 914 г. Три години подоцна, во 917 г. главните византиски сили биле разбиени во битката кај Анхијал и Бугарите ја презеле воената иницијатива.[1] Во четирите години што следеле, започнале голем број успешни кампањи, стигнувајќи до ѕидините на Константинопол и до Коринтскиата Провлака.[2]
Симеон I планирал да ја обезбеди својата позиција во Константинопол преку брак помеѓу неговата ќерка и малиот император Константин Порфирогенит (р. 913–959), со што сакал да стане базилеопатор (свекор) и старател на Константин Порфирогенит.[1][3] Меѓутоа, во 919 година адмиралот Роман I Лакапин ја оженил својата ќерка за Константин VII и во 920 година се прогласил за постар император, уништувајќи ги амбициите на Симеон I да се искачи на престолот со дипломатски средства. До неговата смрт, бугарскиот монарх никогаш не ја признавал легитимноста на доаѓањето на Роман на престолот. Така, во почетокот на 921 година Симеон I не одговорил на предлогот на вселенскиот патријарх Никола I Цариградски да се вери со една од неговите ќерки или синови за потомството на Роман I и да ја испрати својата војска во византиска Тракија, стигнувајќи до Катасиртај во предградието на Константинопол.[1][2][3] Роман I возвратил со поход под Потос Аргирос, кој стигнал до градот Аквае Калидае, во близина на денешниот Бургас, но дел од неговата војска била нападната од заседа и била уништена од страна на Бугарите.[2]
Битката
уреди
Византискиот поход кон Аке Калиде и заканата во писмото на Николас Мистикос дека бројни византиски трупи се подготвуваат да ја нападнат Бугарија го натерале Симеон I брзо да дејствува.[2] Наредил голема војска под Кауканос и Меникос[4] да се упати кон Константинопол додека тој самиот се подготвувал да ја одведе својата главна војска за да го опсади главниот град на провинцијата Тракија, Адријанопол.[2]
Војската, која била командувана од Кауканос и Меникос, брзо марширала низ планините Странџа и стигнала до месноста Пеге (т.е. „изворот“) на периферијата на Константинопол на почетокот на март 921 година.[2] Роман I бил загрижен дека Бугарите ќе ги запалат палатите во Пеге и одговориле со испраќање „доволна војска“[5] под заповедникот Потос Аргирос, неговиот брат Лав Аргирос, адмиралот Алексиос Мозел и Јован Рајктор.[2][5][6] Византиската војска била составена од трупи на тагмата, Хетаиреја (т.е. царската гарда) и морнарицата.[5]
Двете војски се судриле во Пеге за време на петтата недела од Великиот пост, помеѓу 11 и 18 март 921 година. Византиските команданти ги формирале своите борбени линии во низините во близина на изворите, додека Бугарите го окупирале повисокиот терен.[7] Бугарите се засилиле со страшен борбен крик. Нивниот првичен удар бил неодолив и византиските линии се прекинале. Јован Рајктор веднаш побегнал додека многу од неговите војници биле убиени борејќи се да го заштитат неговото бегство.[7] Јован Рајктор на крајот побегнал на дромон. Алексиос Мозел, кој побегнал во полн оклоп, се удавил со својот протомандат додека се обидувал да се качи на брод.[5][7] Браќата Потос и Лео Аргирос успеале да најдат засолниште во блиската тврдина.[2] Во последователниот пораз, повеќето византиски војници биле убиени во борбата, се удавиле или биле заробени од Бугарите.[1][2][7] По битката, Бугарите ги запалиле палатите во Пеге и ја ограбиле областа северно од водениот пат Златен Рог на спротивниот брег на ѕидините на Константинопол.[7]
Последици
уреди
Додека бугарската војска успешно дејствувала во околината на Константинопол, Симеон I подготвил уште еден голем поход во Тракија. Пред да го напушти главниот град Преслав, Симеон I испратил писмо до патријархот Николај Мистикос во кое го одбил предлогот за династички брак со семејството на Роман I. Инсистирал на тоа дека мирот е можен само ако Роман I се откаже од византискиот престол во негово име.[2][3] Бугарскиот монарх ги негирал обвинувањата на Мистикос дека тој е одговорен за страшната војна и, наместо тоа, ги обвинил евнусите на царицата Зоја Карбонопсина, која го одбила предлогот да ја сврши својата ќерка со Константин VII во 914 г. и ја нападнала Бугарија во 917 година.[2]
На чело на својата војска, Симеон I тргнал од Преслав преку Стара Планина и долината на реката Тунџа и го опсадил Адрианопол.[2] Додека најголемиот дел од бугарските сили бил концентриран во Тракија, Византијците го поткупиле српскиот принц Павле Брановиќ, кој бил бугарски штитеник, да смени страни. Бугарите одговориле со успешна интервенција во Србија, лесно ја добиле контролата врз земјата и поставиле на власт друг бугарски кандидат, Захарија Прибисављевиќ.[3] Конфликтот во Србија го одвлекол вниманието на бугарските воени операции против Византиската империја до крајот на 921 година.[1][2]
Во 922 година, Бугарите ја обновиле својата офанзива во Тракија за да ги одвратат Византијците од тајните преговори со Фатимидскиот калифат за да формираат бугарско-арапски сојуз за заеднички напад на Константинопол. Симеон I останал во опсадата на Адрианопол додека друга војска била испратена во византиската престолнина. Во јуни 922 г., Бугарите се иницирале и поразиле уште една византиска војска во битката кај Константинопол. Неколку недели подоцна, Адријанопол се предал.[2] Во меѓувреме, Византијците го зазеле бродот со бугарските и фатимидските пратеници на враќање во Бугарија. Роман I така дознал за преговорите и решил да плати повеќе од Бугарите.[2]
Наводи
уреди- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 Andreev & Lalkov 1996
- ↑ 2,00 2,01 2,02 2,03 2,04 2,05 2,06 2,07 2,08 2,09 2,10 2,11 2,12 2,13 2,14 Zlatarski 1972
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 Fine 1991
- ↑ PmbZ.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 "Continuation of the Chronicle of George Hamartolos" in GIBI, vol. VI, Bulgarian Academy of Sciences, Sofia, p. 145
- ↑ "Chronographia by Theophanes Continuatus" in GIBI, vol. V, Bulgarian Academy of Sciences, Sofia, p. 130
- ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 7,4 "Chronographia by Theophanes Continuatus" in GIBI, vol. V, Bulgarian Academy of Sciences, Sofia, p. 131
Извори
уреди- Андреев (Andreev), Йордан (Jordan); Лалков (Lalkov), Милчо (Milcho) (1996). Българските ханове и царе (The Bulgarian Khans and Tsars) (бугарски). Велико Търново (Veliko Tarnovo): Абагар (Abagar). ISBN 954-427-216-X.
- Колектив (Collective) (1964). „11. Продължителят на Теофан (11. Theophanis Continuati)“. Гръцки извори за българската история (ГИБИ), том V (Greek Sources for Bulgarian History (GIBI), volume V) (бугарски и грчки). София (Sofia): Издателство на БАН (Bulgarian Academy of Sciences Press).
- Колектив (Collective) (1965). Гръцки извори за българската история (ГИБИ), том VI (Greek Sources for Bulgarian History (GIBI), volume VI) (бугарски и грчки). София (Sofia): Издателство на БАН (Bulgarian Academy of Sciences Press).
- Златарски, Васил (1972) [1927]. История на българската държава през средните векове. Том I. История на Първото българско царство. (History of the Bulgarian state in the Middle Ages. Volume I. History of the First Bulgarian Empire.) (бугарски) (2. изд.). София (Sofia): Наука и изкуство (Nauka i izkustvo). OCLC 67080314.