Едначење по звучност

Македонска фонетика и фонологија
	Гласови глас и фонема; ; едначење по звучност; ; удвојување; ; поделба на гласовите; ; гласовни промени; ; акцент; ; акцентски целости; ; Писмо правопис и правоговор; Азбука развој; македонски писма; глаголица; старословенско писмо; илинденска азбука; македонска преродбеничка азбука; македонска абецедарска азбука; ; транслитерација транскрипција на странски јазици; ; Скратеници; Поврзано Македонска граматика Македонски јазик
	Кутијава: преглед; разговор; уреди;

Според звучноста согласките се делат на безвучни, звучни и сонатни. Безвучните и звучните согласки образуваат таканаречени корелативни парови. Секоја безвучна согласка, освен х, има свој звучен парник. Тие парови се:

корелативни парови
звучна:	б	д	г	в	з	ж	(-)	ѕ	џ	ѓ
безвучна:	п	т	к	ф	с	ш	(х)	ц	ч	ќ

Правило 1

Звучните и безвучните согласки се едначат по звучност кога ќе се најдат во непосреден допир. Едначењето се врши спрема втората согласка. Звучните согласки пред безвучните се менуваат во безвучни. Пример:

б-п: баба - бапски; врабец - врапче, врапци; даб, дабот - дапче; забец - запци, запчест; јамб, јамбот, јампски; Љубе - Љупчо, Љупка; роб, робот - ропски, ропство, ...
д-т:
г-к:
в-ф:
з-с:
ж-ш:
ѕ-ц:
џ-ч:
ѓ-ќ:

Правило 2

Безвучните согласки пред звучните преоѓаат во звучни сват- сватба-свадба

Правило 3

Едначењето по звучност редовно се обележува и во зборовите со претставка.

Правило 4

Согласката ј се обезвучува и пред слеаните ц, ч во зборови со претставка.

Правило 5

Кога претставките што завршуваат на согласка (зад-, над-, од-, под-, пред-, без-, из-, раз-) ќе влезат во состав на збор што почнува со истородна согласка, настануваат два случаја.

Правило 5.1

Во некои зборови границата меѓу претставката и основниот збор јасно се чувствува, и согласките се пишуваат удвоено: оддели, поддава, раззелени, оттука, поттикне, бессовесен, ...

Правило 5.2

Во други случаи, кога е сраснатоста на составните делови изразена во поголем степен, по извршеното едначење се добива една согласка: одамна (од оддамна), бесмислен, бесмртен, бесрамен, бестрашен, исее, исекне, исели, исече, раседла (од разседла), расее, расели, расече, раслои, расобуе, расони и др.

Иста појава имаме и на составите меѓу префиските без-, из-, раз- и зборовите што почнуваат со ш. Во едни случаи се чува с: бесшумно (од безшумно), исшета, исшие, исшилчи, а во други, по асимилацијата на с во ш, се добило едно ш; ишари (од изшари), ишмрка, уштипе, рашета (од разшета), рашие, рашири, раштима, раштрка.

Правило 6

Едначењето по звучност не се одбележува во следниве случаи:

Правило 6.1

Не се одбележува едначењето на в пред безвучна согласка

Правило 6.2

Не се одбележува едначењето на д

Правило 6.3

Пред членската наставка -та не се одбележува и едначењето на другите звучни согласки

Правило 6.4

Согласката г не се едначи во: бегство, другпат.

Правило 6.5

Не се едначи т во сложенките од типот: петгодишен, десетгодишен, дванаесетгодишен, ...

Правило 6.6

Едначењето на согласките по звучност не се одбележува и во некои личните именки од туѓо потекло.

Правило 6.7

Во допир со гласниците (сонанти) не се врши едначење по звучност: милослив, милосница, мирислив.

Литература

Правопис на македонскиот литературен јазик, Институт за македонски јазик "Крсте Мисирков", трето издание на Просветно дело - Скопје, 1986, Редакциски одбор: Божо Видоевски, Тодор Димитровски, Кирил Конески, Крум Тошев (претседател), Рада Угринова-Скаловска