Александар Белев
Александар Белев (бугарски: Александър Белев) (1898, Лом, Бугарија - 9 септември 1944, Бугарија) бил бугарски комесар за еврејски работи за време на Втората светска војна, познат по своите антисемитски и силно националистички ставови. Тој играл централна улога во депортацијата на околу 12,000 Евреи во нацистичките логори во окупирана Полска. Тој исто така бил еден од основачите на бугарската националистчка организација Ратници.[1]
Раните години
уредиБелев бил роден во 1898 година.[2] Неговата мајка била Италијанка од Далмација, по име Меланезе, а Белев често го следеле неиздржани гласини дека неговиот татко бил Евреин.[3]
Белев студирал право на Универзитетот во Софија[3] и во Германија[4] пред да се врати во Бугарија за да работи како адвокат.[5] Поминал неколку години работејќи во Министерството за внатрешни работи.[6] Протеже на министерот за внатрешни работи Петар Габровски, силен поддржувач на фашизмот, Белев бил испратен во нацистичка Германија во 1941 година по иницијатива на Габровски, со цел да ги проучи законите на Нирнберг со цел да се воведе сличен систем за Бугарија.[7] Белев веќе бил познат како еден од најискрените антисемитски политичари во земјата.[8]
Комесаријат за еврејски работи
уредиВо февруари 1942 година бил основан Комесаријатот за еврејски работи како оддел во Министерството за внатрешни работи. Петар Габровски го назначил Белев да работи како прв претседател на новото тело. Тој во август 1942 година објавил нов пакет закони со кои се регулирал третманот на Евреите во Бугарија. Врз основа на законите во Нирнберг, декретите на Белев воспоставиле носење ѕвезди за идентификација, поделба во гета и силни ограничувања на движењето на Евреите.[9]
За тоа време, Белев бил близок соработник и политички сојузник на Хаупстурмфурер Теодор Данекер, началник на Гестапо во Бугарија и заменик на Адолф Ајхман.[10]
Улогата на Белев била официјално да го пресели еврејското население во Бугарија, но во јуни 1942 година тој објавил дека таквото решение ќе било невозможно за време на војната, освен ако бугарската влада не била подготвена да им ја предаде задачата на Германците.[11] Како таков, на 22 февруари 1943 година тој потпишал пакт со Данекер да достави 20,000 Евреи во Ајхман, од кои 12,000 дошле од новоповрзаните територии на Западна Тракија и источна Македонија и останатите од Бугарија, иако на крајот била блокирана депортацијата на 8,000 еврејски граѓани. Пренесените завршиле во концентрациони логори со огромно мнозинство што не ја преживеало војната.[12]
Ентузијазмот за депортација на бугарските Евреи бил многу ограничен во рамките на политичкиот естаблишмент и навистина во јавноста излегле вести за планот, кои биле охрабрени јавно да протестираат. Меѓутоа, кога започнале протестите, тракиските и македонските Евреи веќе заминале.[13] Се тврди дека фактот дека првите депортирани Евреи не биле бугарски државјани значело помал бес кај јавноста за нивната депортација, па затоа протестите не дошле во нивниот случај.[14]
Протестите помогнале да се осигура дека деветнаесет Бугари подоцна ќе добиеле статус на праведници меѓу народите.[15] Белев на крајот бил принуден целосно да се откаже од плановите кога му било наредено во телефонски разговор со кралот Борис Трети.[16]
Во обид да се справат со бугарските Евреи, Белев во мај 1943 година насилно ги преселил Софиските 19,000 Евреи во помалите градови и села низ целата земја, иако овие обесправени Евреи во голема мерка ја преживеале војната.[15]
Последните години и смртта
уредиВо октомври 1943 година новоназначената влада на премиерот Добри Божилов го разрешил Белев од функцијата претседател на Комесаријатот за еврејски работи, заменувајќи го со поумерениот Христо Стомањаков.[17]
Белев потоа бил прераспределен во Централниот директорат за контрола на Министерството за внатрешни работи. Отуѓен од Габровски, за кого Белев сметал дека сторил премалку за да го заштити од политичките махинации што резултирале со неговиот пад од власта, и откако се уверил дека германскиот пораз бил неизбежен, Белев се огорчил и и’ рекол на својата реномирана љубовница и поранешна секретарка, Лилијана Паница, дека тој имал намера да побегне во Германија и да исчезне под земја.[18]
Белев исчезнал на 9 септември 1944 година, со гласина што ја обиколила Софија дека извршил самоубиство во банка во Сердика. Ова сепак се покажало како невистинито. Други гласини кружеле дека тој избегал во Германија, па дури и во САД и толку многу се верувало дека тој е сè уште жив што Народниот суд го осудил на смрт во отсуство. Белев избегал во Ќустендил, од каде што имал намера да отпатува за Германија, но кога пристигнал, бил заробен од партизаните кои го уапсиле и го вратиле во Софија. За патувањето, Белев бил придружуван од вооружен стражар, еврејски партизан, кој штом го напуштиле Ќустендил, го свртел пиштолот кон Белев и го убил. Неговото тело било фрлено во ров покрај патот, а инцидентот не бил пријавен дури до неколку години подоцна.[19]
Наводи
уреди- ↑ Stephane Groueff, Crown of Thorns: The Reign of King Boris III of Bulgaria, 1918-1943, Rowman & Littlefield, 1998, ISBN 978-1-56833-114-0, p. 322
- ↑ G'eni Lebel, Ženi Lebl, Tide and Wreck: History of the Jews of Vardar Macedonia, Avotaynu, 2008, p. 251
- ↑ 3,0 3,1 Michael Bar-Zohar, Beyond Hitler's Grasp: The Heroic Rescue of Bulgaria's Jews, Adams Media Corporation, 1998, p. 51 ISBN 978-1-58062-060-4
- ↑ Jack Fischel, The Holocaust, Greenwood Publishing Group, 1998, p. 69
- ↑ Itamar Levin, His Majesty's Enemies: Great Britain's War Against Holocaust Victims and Survivors, Greenwood Publishing Group, 2001, p. 38
- ↑ Bar-Zohar, Beyond Hitler's Grasp, p. 77
- ↑ David S. Wyman & Charles H. Rosenzveig, The World Reacts to the Holocaust, p. 264 ISBN 978-0-8018-4969-5
- ↑ Paul Mojzes, Balkan Genocides: Holocaust and Ethnic Cleansing in the Twentieth Century, Rowman & Littlefield Publishers, 2011, p. 102 ISBN 978-1-4422-0663-2
- ↑ Wyman & Rosenzveig, The World Reacts to the Holocaust, JHU Press, 1996, p. 266
- ↑ Mark Avrum Ehrlich, Encyclopedia of the Jewish Diaspora: Origins, Experiences, and Culture, Volume 1, ABC-CLIO, 2009, p. 960 ISBN 978-1-85109-873-6
- ↑ Marshall Lee Miller, Bulgaria During the Second World War, Stanford University Press, 1975, p. 99
- ↑ Richard S. Levy, Antisemitism: A Historical Encyclopedia of Prejudice and Persecution, Volume 1, ABC-CLIO, 2005, p. 90 ISBN 978-1-85109-439-4
- ↑ Mark Levene, Annihilation: Volume II: The European Rimlands 1939-1953, Oxford University Press, 2013, pp. 175-76 ISBN 978-0-19-968304-8
- ↑ Guy H. Haskell, From Sofia to Jaffa: The Jews of Bulgaria and Israel, Wayne State University Press, 1994, p. 114 ISBN 978-0-8143-2502-5
- ↑ 15,0 15,1 Judith R. Baskin, Judith Reesa Baskin, The Cambridge Dictionary of Judaism and Jewish Culture, Cambridge University Press, 2011, p. 255 ISBN 978-0-521-82597-9
- ↑ Bar-Zohar, Beyond Hitler's Grasp, p. 213
- ↑ Bar-Zohar, Beyond Hitler's Grasp, p. 241
- ↑ Bar-Zohar, Beyond Hitler's Grasp, pp. 244-45
- ↑ Bar-Zohar, Beyond Hitler's Grasp, pp. 246-47