Авдела

село во Гребенско, Егејска Македонија

Абдела или Авдела — село во Гребенско, Егејска Македонија, денес Грција[2]. Познато е како родно место на браќата Манаки.

Абдела
Αβδέλλα
Панорама на Абдела
Панорама на Абдела
Абдела is located in Грција
Абдела
Абдела
Местоположба во областа
Авдела во рамките на Гребен (општина)
Авдела
Местоположба на Авдела во Општина Гребен и областа Западна Македонија
Координати: 40°01′N 21°08′E / 40.017° СГШ; 21.133° ИГД / 40.017; 21.133
ЗемјаГрција
ОбластЗападна Македонија
ОкругГребен
ОпштинаГребен
Најг. вис.&100000000000013500000001.350 м
Најм. вис.&100000000000012500000001.250 м
Население (2011)[1]
 • Општ. един.280
Час. појасEET (UTC+2)
 • Лето (ЛСВ)EEST (UTC+3)
Пошт. бр.510 32
Повик. бр.24620
Рег. таб.ΡΝ

Географија и местоположба

уреди

Селото се наоѓа на 40 километри југозападно од градот Гребен на 1.300 м надморска височина на планината Пинд. Во близина е границата на националниот парк „Пинд“.[2]

Историја

уреди
 
Панорама на селото Авдела. 1898. Фотографија на браќа Манаки (оштетена плоча)

За време на Османлиското Царство

уреди

Пред 1800 година селотое припаѓа на месноста Фадинес, но се преместува на денешното место, кое има подобра клима.[2] Населението претежно се состои од големи семејства на влашки овчари.[2] Селаните имале одредена автономија , но тие привилегии се изгубени во времето на Али-паша Јанински.[2]

Пред 1880 година Апостол Маргарит во Абдела отвора романско училиште.[3] Според други извори училиштето е отворено уште во 1867 година.[2][4]

Во 1900 година според статистиката на Васил К’нчов („Македонија. Етнографија и статистика“) Абдела (Авела) има 1 500 жители-Власи.[5] Според грчката статистика од 1904 година во Абдела живеат 1.700 влахофони, од кои 400 се Романци.[6]

На Етнографската карта на Битолскиот Вилает од 1901 г. Авдела се води како чисто влашко село во Гребенската каза на Серфиџенскиот санџак со 241 куќа.[7]

Поради силното влијание на романската пропаганда во текот на месец октомври 1905 година Абдела е нападната од грчка андартска чета[2] при што селото е срамнето со земја, биле изгорени 133 куќи, 8 дуќани, црквата и училиштето.[8][9] Во текот на месец мај 1906 година 60 семејства, се преселуваат од Гребен во Абдела под заштита на турската војска, но биле нападнати од грчки андарти, при што биле убиени 4 Власи и 10 Турци.[10]

Црквата на сретсело „Успение Богородично“ кој изгорела во 1905 година, одново е изградена во 1955 година.[11]

Грчка окупација

уреди

За време на Балканската војна во 1912 година в селото влегуваат грчки војски и за време на Втората балканска војна во 1913 година Абдела останува дел на Грција.

На 14 јуни 1944 година селото е запалено од страна ан германските војски.[2]

На сретсело се наоѓа споменик на Браќата Манаки кои се родени во ова село.[2]

Стопанство

уреди

Населението во селото претежно се занимавало со сточарство и сточарски производи.

Демографија

уреди

Еве преглед на населението во сите пописни години, од 1940 г. до денес:

Година 1940 1951 1961 1971 1981 1991 2001 2011 2021
Население 424 6 2 4 360 130 448 280
Извор за 1940-1991 г.: Т. Симовски, Населените места во Егејска Македонија

Личности

уреди
 
Споменик на браќата Манаки во Авдела

Наводи

уреди
  1. „Попис на населението од 2011 г. Трајно население“. Државен завод за статистика на Грција.
  2. 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 2,7 2,8 „Αβδέλλα“. Η πόλη και τα χωριά του Νομού Γρεβενών. 2015-01-19. Архивирано од изворникот на 2015-01-19. Посетено на 2016-02-22.
  3. Спомени на Д. Атанасеску, публикувани в сп. "Lumina", от октомври 1905 г., бл. 10, с. 319-330, во: Ласку, Стојка. Од историјата на ароманскиот печат во Македонија. Списанијата "Братство" и "Светлина", Скопје 2007, с. 122.
  4. Lascu Stoica (2015-01-19). „EVENIMENTELE DIN IULIE-AUGUST 1917 ÎN REGIUNEA MUNŢILOR PIND – ÎNCERCARE DE CREARE A UNEI STATALITĂŢI A AROMÂNILOR. DOCUMENTE INEDITE ŞI MĂRTURII. STUDIU ISTORIOGRAFIC ŞI ARHIVISTIC“. Armânlu. Архивирано од изворникот на 2015-01-19. Посетено на 2016-02-22.
  5. Кънчов, Васил. Македония. Етнография и статистика, София, 1900, стр. 276.
  6. Σπανός, Κωνσταντίνος. "Η απογραφή του Σαντζακίου των Σερβίων", in: "Ελιμειακά", 48-49, 2001.
  7. Михајловски, Роберт, уред. (2017). Етнографска карта на Битолскиот вилает (PDF). Каламус. стр. 73.
  8. Силянов, Христо. Освободителните борби на Македония, том II, София, 1943, стр. 264.
  9. Η Αβδέλλα στις αρχές του αιώνα
  10. Motta, Giuseppe. The Fight for Balkan Latinity. The Aromanians until World War I
  11. „Πληροφορίες τοπωνυμίου“. Greek tourism guide - GTP. 2015-01-05.

Надворешни врски

уреди