Џосер

Џосер (исто така се чита како Џесер и Зосер) бил рано египетски фараон на Третата династија за време на Старото Кралство, и основач на оваа епоха. Тој е исто така познат по своите хеленизирани имиња Тосортрос (според Манетон ) и Сесортос (според Евзевиј). Тој бил син на кралот Хасехемви и кралицата Нимаатап, но дали и тој бил директен наследник на престолот, сè уште е нејасен. Повеќето списоци на кралеви го нарекуваат кралот пред него Небка, но бидејќи сè уште постојат тешкотии во поврзувањето на тоа име со имиња на Хорус, некои египтолози ја доведуваат во прашање тронската секвенца.

Џосер
Статуа на Џосер од неговата пирамида
Фараон на Египет
Владеел	19 или 28 години околу 2686 г. п.н.е. - 2649 г. п.н.е., 2687-2668 г. п.н.е., 2668-2649 г. п.н.е., 2667-2649 г. п.н.е., или 2630 - 2611 г. п.н.е., Трета династија
Претходник	Хасехемви (најверојатно) или Небка
Наследник	Сехемхет (најверојатно) или Санахте
Владетелски звања Предиме: Nisut-Bity-Nebty-Netjerikhetnebu nsw.t-bty-nb.ty nṯrj-ẖt-nbw Крал на Горен и Долен Египет, оној на двете дами, со божествено златно тело Име: Nub-Hor Nbw-Ḥr Златен Хор Хорово име: Hor-Netjerikhet Hr-nṯrj.ẖt Хор, божествено тело Небтиско име: Netjerikhet Nb.tj Nṯrj-ẖt Двете дами, божествено тело Златен Хор: Nub-Ra Nbw-Rˁ Златниот на Ра Кралски список од Абидос ....djeser-sa ...-ḏsr-s3 ...возвишен заштитник Таблет од Сакара Џосер ḏsr Возвишениот Кралски список од Торино Џосерит Ḏsr-jt
Сопружници	Хетефернебти
Деца	Инеткавес, можеби Сехемхет ?
Татко	Хасехемви
Мајка	Нимаетап
Закопан	Скалеста пирамида во Сакара
Споменици	Скалеста пирамида

Египетски музеј : Основа на статуата на Џосер со кралски титулар

Идентитет

Картуша ...џесер-сах во кралскиот список од Абидос. Забележете го горниот дел на картушата, што покажува знаци на избришани хиероглифи.

Насликаната варовничка статуа на Џосер, сега во Египетскиот музеј во Каиро, е најстарата позната египетска статуа во природна големина. Денес на местото во Сакара каде што е пронајдена, на местото на оригиналот има копија на статуата од гипс. Статуата била пронајдена за време на ископувањата на службите за антиквитети од 1924-1925 година.

Во современите натписи, тој се вика Нетјерихет, што значи „божествено тело“. Подоцнежните извори, кои вклучуваат упатство за Ново Царство во врска со неговата конструкција, помагаат да се потврди дека Нетјерихет и Џосер се исто лице.

Додека Манетон ги именувал Нехерофес, а Списокот на кралеви од Торино го именувал Небка како прв владетел на Третата династија, многу египтолози сега веруваат дека Џосер бил првиот крал на оваа династија, укажувајќи дека поредокот во кој некои претходници на Куфу се спомнуваат во папирусот Весткар Небка треба да биде ставен меѓу Џосер и Хуни, а не пред Џосер. Уште позначајно, англискиот египтолог Тоби Вилкинсон покажа дека погребните печати најдени на влезот во гробот на Касехемби во Абидос, го содржат само името Џосер, а не Небка. Ова го поддржува гледиштето дека бил погребан од страна на Џосер и, оттаму, директно го наследил Касекхемви, а не Небка.

Семејство

Џосер е поврзан со Хасехемви, последниот крал на Втората династија на Египет, преку неговата сопруга кралицата Нимаетап (Нимаат-хап) преку печатите пронајдени во гробот на Хасехемви и кај Бејт Халаф . Печатот во Абидос го нарекува Нимаат-хап или „мајка на кралските деца, Нимаат-хап“. На мастаба К1 во Беит Халаф, истата личност се споменува како „мајка на двоен крал“. Датирањето на другите печати на местото Бејт Халаф ги става во времето на Џосер. Овие докази сугерираат дека Хасехемви е или директен татко на Џосер или дека Нимаат-хап го имала со претходниот сопруг. Германскиот египтолог Гунтер Драјер пронашол печати на Џосер во гробницата на Хасехемви, што укажува дека Џосер бил директен наследник на Хасехемви и дека тој ја завршил изградбата на гробот.

Хетефернебти е идентификувана како една од кралиците на Џосер „преку серија на гранични стели“ (кои сега се чуваат во разни музеи) и фрагмент на релјеф од една зграда во Хермополис“ која моментално е во египетскиот музеј во Торино.

Инеткавес е нивната единствена ќерка позната по име. Имало и трета кралска жена која се потврди за време на владеењето на Џосер, но нејзиното име е уништено. Односот меѓу Џосер и неговиот наследник, Сехемхет, не е познат, а датумот на неговата смрт е непознат.

Владее

Трета династија

Египтологот Тоби Вилкинсон верува дека археолошките докази го фаворизираат Џосер (Нетјерихет) како наследник на Хасехемви, и според тоа основач на Третата династија. Печатот од гробот на Касехемби во Абидос, во комбинација со печат од мастаба K1 во Бејт Халаф, датиран во времето на Џосер, ги поврзува двата фараона заедно како татко и син. Дополнителни археолошки докази што ги поврзуваат владеењето на двата фараона заедно се наоѓаат во Шунет ет-Зебиб, што укажува на тоа дека Џосер го надгледувал погребот на неговиот претходник. Ритуалните камени садови пронајдени на наоѓалиштата на гробовите – гробот на Хасехемви во гробницата во Абидос и Џосеровиот гроб во Сакара – од двата фараона, исто така, се појави од истата збирка, бидејќи примероците од двете локации содржат идентични слики на богот Мин. Овој археолошки доказ е надополнет со најмалку еден историски извор, кралскиот список од Сакара, кој го нарекува Џосер непосреден наследник на Беби – неправилно читање на Хасехемви.

Должина на владеењето

Манетон вели дека Џозер владеел со Египет дваесет и девет години, додека во списокот на кралевите од Торино се наведува дека владеел само деветнаесет години. Поради неговите многу значајни градежни проекти, особено во Сакара, некои научници тврдат дека Џосер морал да владее речиси три децении. Бројката од Манетон се чини дека е поточна, според анализата на Вилкинсон и реконструкцијата на Кралските анали. Вилкинсон ги реконструира Аналите според кои Џосер владеел „28 целосни или делумни години“, истакнувајќи дека бројот на говеда прикажани на регистарот на Каменот од Палермо V и Каиро фрагмент 1, регистер V, за почетокот и крајот на владеењето на Џосер, најверојатно ги покажуваат годините на владеење 1-5 и 19-28. Годината на крунисувањето е зачувана, проследена со годишни настани кои ги примаат двојните столбови и се протегаат жиците за тврдината Кау-Нетјерв („ридови на боговите“).

Стела што го споменува Џосер

Џосер испратил неколку воени експедиции на Синајскиот Полуостров, при што месните жители биле покорени. Тој, исто така, испратил експедиции да копаат вредни минерали како што се тиркиз и бакар. Ова е познато од натписите што се наоѓаат во пустината таму, понекогаш покажувајќи го знамето на Сет заедно со симболите на Хор, како што било вообичаено за време на Хасехемви. Синај е, исто така, стратешки важен како тампон помеѓу долината на Нил и Азија.

Неговиот најпознат споменик бил неговата Скалеста пирамида, што подразбира изградба на неколку гробници мастаба еден над друг. Овие форми на крајот довеле до стандардна пирамидална гробница во подоцнежното Кралство. Манетон, многу векови подоцна, алудира на архитектонски напредокот во ова владеење, спомнувајќи дека „Тосортрос“ открил како да се гради со камен, покрај тоа што е запаметен како лекар Асклепиј, и за воведување на некои реформи во системот за пишување. Современите научници сметаат дека Манетон првично им припишувал (или сакал да ги припишува) овие подвизи на Имутес, кој подоцна бил обожуван како Асклепиј од страна на Грците и Римјаните и кој одговара на Имхотеп, познатиот министер на Џосер, кој ја создал конструкцијата на Скалестата пирамида.

Иако се чини дека започнал незавршена гробница во Абидос (Горен Египет), Џосер бил закопан во неговата позната пирамида во Сакара во Долен Египет. Бидејќи Хасехемви, фараонот од втората династија, бил последниот фараон што бил погребан во Абидос, некои египтолози заклучиле дека за време на владеењето на Џосер било завршено преселувањето на северниот главен град.

Џосер и Имхотеп

Еден од најпознатите современици на кралот Џосер бил неговиот везир (tjaty), „главата на кралското бродоградилиште“ и „чувар на сите камени дела„, Имхотеп. Имхотеп ги надгледувал проектите за изградба, како што се гробовите на кралот Џосер и кралот Секемхет. Можно е Имхотеп да е споменат и во познатиот Папирус Весткар, во приказна наречена „Куфу и волшебниците“. Но, бидејќи папирусот е тешко оштетен на почетокот, името Имхотеп е изгубено денес. Папирус од древниот египетски храм Тебтунис, кој датира од 2 век од нашата ера, содржи долга приказна во демотско писмо за Џосер и Имхотеп. Во времето на Џосер, Имхотеп бил толку важен и славен, што бил почестен со споменување на статуите на кралот Џосер во неговата некропола во Сакара.

Гроб

Скалестата пирамида на Џосер, стара фотографија.

Кралот Џосер трча за прославата на Хеб-Сед (дел од подземните галерии)

Џосер бил погребан во неговата позната Скалеста пирамида во Сакара. Оваа пирамида првично била изградена како речиси квадратна мастаба, но потоа уште пет мастаби биле буквално наредени еден врз друг, секоја помала од претходната, сè додека споменикот станал пирамида. Супервизор на градежните објекти бил високиот свештеник Имхотеп.

Пирамидата

Скалестата пирамида е направена од варовник. Таа е масивна и содржи само еден тесен коридор што води до средината на споменикот, завршувајќи во груба комора каде што е скриен влезот на гробницата. Оваа внатрешна конструкција подоцна била наполнета со урнатини. Пирамидата била висока 62 метри, со основа од околу 125 х 109 метри. Била цврсто покриена со полиран бел варовник.

Библиографија

• Adès, Harry (2007). A Traveller's History of Egypt. Interlink Books. ISBN 1-566-56654-1.
• Atiya, Farid (2006). Ancient Egypt. American University in Cairo Press. стр. 104–11. ISBN 977-17-3634-5.
• Baker, Rosalie; Baker, Charles (2001). Ancient Egyptians: People of the Pyramids. USA: Oxford University Press. стр. 15–19. ISBN 0-195-12221-6.
• Bard, Kathryn (2015). An Introduction to the Archaeology of Ancient Egypt (2. изд.). John Wiley & Sons. стр. 140–145. ISBN 1-118-89611-4.
• Berrett, LaMar C. (1 April 1996). Discovering the World of the Bible. Cedar Fort. ISBN 978-0-910523-52-3.
• Brock, Lyla Pinch (2003). Egyptology at the Dawn of the Twenty-first Century: Proceedings of the Eight International Congress of Egyptologists, Volume 2. American University in Cairo Press. стр. 215–220. ISBN 9-774-24714-0.
• Bunson, Margaret (2014). Encyclopaedia of Ancient Egypt. Infobase Publishing. стр. 103. ISBN 1-438-10997-0.
• Dieter, Arnold (2005). Temples of Ancient Egypt. I.B.Tauris. стр. 40–47. ISBN 1-850-43945-1.
• Dodson, Aiden; Hilton, Dyan (2004). The Complete Royal Families of Ancient Egypt. Thames & Hudson. ISBN 0-500-05128-3.
• Edwards, Iorwerth Eiddon Stephen; Gadd, Cyril John; Hammond, Nicholas Geoffrey Lampiere (1971). The Cambridge Ancient History (Third. изд.). Cambridge University Press. стр. 145–169. ISBN 0-521-07791-5.
• El-Shahawy, Abeer; Al-Masri, Mathaf (2005). The Egyptian Museum in Cairo. American University in Cairo Press. стр. 39. ISBN 9-771-72183-6.
• Fletcher, Joann (2015). The Story of Egypt. Hachette UK. ISBN 1-444-78515-X.
• Kleiner, Fred; Mamiya, Christin (2009). Gardner's Art Through The Ages: A Global History. Cengage Learning. стр. 57–59. ISBN 0-495-41058-6.
• Kleiner, Fred (2015). Gardner's Art Through The Ages: A Global History. Cengage Learning. стр. 59–61. ISBN 1-305-54484-6.
• Mieroop, Marc van der (2010). A History of Ancient Egypt. John Wiley & Sons. стр. 56–57. ISBN 1-405-16070-5.
• Rice, Michael (1999). Who's who in Ancient Egypt. Psychology Press. стр. 50–51. ISBN 0-415-15448-0.
• Robins, Gay (2014). The Art of Ancient Egypt. British Museum Press. стр. 44.
• Romer, John (2007). The Great Pyramid: Ancient Egypt Revisited. Cambridge University Press. стр. 251. ISBN 0-521-87166-2.
• Wilkinson, Toby (2001). Early Dynastic Egypt. London: Routledge. ISBN 0415260116.
• Wilkinson, Toby (2000). Royal Annals of Ancient Egypt: the Palermo Stone and Its Associated Fragments. London: Kegan Paul International. ISBN 0710306679.

Надворешни врски

• Џосер на Ризницата
• Детален профил на Џосер