Википедија

Џалеби

Џалеби е популарна слатка закуска во Ииндискиот Потконтинент, Западна Азија и некои делови од Африка. Постојат многу имиња за овој десерт, вклучувајќи ги: џилапи, зелепи, џилеби, џилипи, зулбија, џери, мушабак, з'лабија или залабија.

Џалеби или англиска верзија Фанел торта
Други имињаџилапи, џилеби, џилби, џилипи, џелабе, џери, мушабак, зулбија, злабија, залабија, пани валали.
Правецдесерт
Земја на потеклоЗападна Азија
Регион или државаЗападна Азија, Индиски Потконтинент, Африка
Температура на послужувањеТопло или ладно
Главни состојкиБрашно квасец, шафран, путер, шеќер или мед
ВаријантиСусамово масло, сусам, јогурт, цимет, лимон, кардамом, исто така и формата може да биде различна
Слични јадењаЛокма, залабије.
[[wikibooks:Special:Search/Cookbook: Џалеби или англиска верзија Фанел торта|Cookbook: Џалеби или англиска верзија Фанел торта]] на Викикниги 
Џалеби се подготвува од уличен продавач во Бангалор, Индија

Јужноазискиот вид се прави со пржење на тесто од обично брашно или брашно за сите намени во форма на перек или кружни форми, кои потоа се натопуваат во шеќерен сируп. Џалеби се јаде со урда или рабри (во Северна Индија) заедно со опционални други вкусови како кеура (миризлива вода).

Во некои западноазиски кујни, џалеби може да се состои од тесто од квасец пржено, а потоа потопено во сируп од мед и розова вода. Северноафриканското јадење Залабија користи различно тесто и сируп од мед и вода од роза.[1]

Историја

уреди
 
Тестото Џалеби се сипува во врело масло во Хора, Западен Бенгал, Индија

Најраниот познат рецепт за оваа храна доаѓа од 10 век во арапскиот готвач Китаб ал-Табих (Книгата на јадења) од Ибн Сајар ал-Варак.[2] Во Персија во 13 век, една книга за готвење на Мухамед бин Хасан ал-Багдади спомнува слично јадење.

Според историскиот речник Хобсон-Џобсон(1903), зборот jalebi е изведен од арапскиот збор zulabiya или персискиот zolbiya.[3] Сепак, постои разлика помеѓу индиските и персиските Зулбија и Џалеби, бидејќи тие ниту изгледаат слично по изглед, ниту имаат ист вкус.[4]

Пријамкара-нрпа-ката, дело на авторот Џинасура, составено околу 1450 н.е, ги спомнува џалебиите во контекст на вечерата што ја приредил богат трговец. Гунјагунабодини, друго дело на санскрит кое датира пред 1600 н.е., ги наведува состојките и рецептот на јадењето; тие се идентични со оние што се користат за подготовка на модерните џалеби.[5] Според индиската амбасадорка Нагма Малик, џалеби можеби го започнале животот во Турција, а потоа пристигнале во Тунис многу одамна пред да тргнат кон Индија.[6] Други тврдат дека рецептот е создаден од музичарот-Абдурахман Ибну Нафаа Зириаб, за време на владеењето на абасидскиот калиф Харун ал-Рашид, кој долго останал во Тунис додека патувал од Багдад до Андалузија.[7]

Се претпоставува дека американската фанел торта (буквален превод инка торта) е изведена од арапската и персиската кујна, донесена од германски емигранти кои ја нарекуваат Дрехтекухе.[8] Историјата на пронајдокот и последователното ширење на оваа храна останува отворена за толкување и нерешена.

Регионални варијации

уреди

Централна Азија

уреди

Авганистан

уреди

Во Авганистан, Џалеби е популарен десерт. Има некои мали разлики помеѓу авганистанските Џалеби и другите варијанти. Авганистанскиот Џалеби не користи никаква прехранбена боја за разлика од индиската и пакистанската варијанта и затоа обично има жолта, а не портокалова боја. Авганистанскиот Џалеби е исто така и потенок. Тоа е популарен десерт кој најчесто се консумира во домаќинствата и на јавни настани како што се свадби или фестивали. Џалеби често се служи со зелен чај.

Индиски потконтинент

уреди

Индија

уреди
 
Џалеби за продажба во продавница за време на фестивалот Рата Јатра во Западен Бенгал, Индија.

Џалеби направени од коа или мава, биле измислени од Харпрасад Бадкул, во 1889 година, во Џабалпур.[9]

Во книгата на Норман Чеверс, Прирачник за медицинска јуриспруденција за Индија (1870, страница 178) се споменуваат „џелабиите“ како историски начин на труење затвореници во Индија во 1800-тите.[3]

Пакистан

уреди

Во Пакистан, џалебиите се популарен десерт кој најчесто се служи во домаќинствата и на јавни настани како што се свадби или фестивали.[10]

Непал

уреди

Во Непал, тој е познат како Џери, збор изведен од Џангири и Могулскиот император Јахангир.[11] Луѓето обично јадат Џери со Свари, многу тенок пржен леб како Пури (храна). Често се јаде наутро со непалска Масала чија.[12]

Маурициус

уреди
 
Жешки мавриски џалеби, исто така познат како "Гато Моутаиле"

Во Маурициус, џалеби се познати како "Гато Моутаиле" и се со индиско потекло.[13]

  •  
    Џилапи во Бангладеш, генерално се консумира како десерт и е популарен како предјадење на социјални настани.
  •  
    Шахи џилапи, што значи кралско џилапи, во Дака, Бангладеш.[14] Тоа е најголемата форма на десертот.
  •  
    Зулбија и тулумба во Иран
  •  
    Џалеби потопени во рабри

Во популарната култура

уреди
  • „Jalebi Baby (Џалеби бејби) од Тешер : песна, која ги спојува англискиот и пенџапскиот текст, станала вирална сензација на глобално ниво, особено на платформи како TikTok. Соработката со Џејсон Деруло дополнително ја популаризирала песната, правејќи ја кросовер хит и на јужноазискиот и на западниот пазар.[15][16]
  • „Џалеби Бај“ од филмот „Двоен Дамал“ : Оваа боливудска песна станала хит број каде џалеби се користи метафорично за да се опише привлечна и примамлива жена. Привлечната мелодија и живописната изведба на песната придонеле за нејзината широка популарност во индиската кинематографија.[17][18][19]

Наводи

уреди
  1. ↑ Salloum, Habeeb; Salloum, Muna; Salloum Elias, Leila (2013). Sweet Delights from a Thousand and One Nights: The Story of Traditional Arab Sweets (англиски). London: I.B. Tauris & Co. ISBN 978-1-78076-464-1. OCLC 8902838136.
  2. ↑ Goldstein, Darra (2015). The Oxford Companion to Sugar and Sweets. Oxford University Press. ISBN 978-1-78785-554-0.
  3. ↑ 3,0 3,1 Yule, Henry (1903). „Jelaubee“. Во Crooke, William (уред.). Hobson-Jobson. London, England: J. Murray. стр. 458.
  4. ↑ Kingsley, Matt. „Delicious Indian Cookbook: Indian EBook, Indulge in Streetwise Traditions and Bold Flavors. Grab Yours Today! 60+ Recipes“.
  5. ↑ Dileep Padgaonkar (15 March 2010). „Journey of the jalebi“. The Times of India. Посетено на 2014-08-25.
  6. ↑ „I say jalebi, Tunisia says z'labia. Could this Indian sweet really be Levantine?“. Rashmee Roshan Lall (англиски). 2015-08-27. Посетено на 2021-05-16.
  7. ↑ „La Zlabia, un délice aux origines mystérieuses“. Babzman (француски). 2015-06-21. Посетено на 2021-05-16.
  8. ↑ Marks, Gil (2010-11-17). Encyclopedia of Jewish Food (англиски). HMH. стр. 191. ISBN 978-0-544-18631-6.
  9. ↑ „Khoya Jalebi | District Administration Jabalpur, Government of Madhya Pradesh | India“.
  10. ↑ Baig, Zulfiqar (28 October 2020). „Hot jalebis, a winter quintessential“. The Express Tribune. Посетено на 20 December 2020.
  11. ↑ „Jalebi khani hai?“. The Times of India. 7 January 2009.
  12. ↑ „Must Try Local Breakfast“. OMG Nepal (англиски). 2021-07-18. Посетено на 2021-08-01.
  13. ↑ „Jalebis Recipe“. restaurants.mu (англиски). Посетено на 2021-04-26.
  14. ↑ „Bangladeshi Fritter | Shahi Jilapi – Patterns of Humanity“.
  15. ↑ Griffin, Marc (5 July 2021). „Existing in Both Worlds: a Conversation with Tesher“. POPTIZED (англиски). Посетено на 21 August 2024.
  16. ↑ „The original 'Jalebi Bai' Mallika Sherawat refused Tesher's viral song thinking it was a prank“. mirchi.in (англиски). Посетено на 21 August 2024.
  17. ↑ „Mallika Sherawat told Tesher to 'get lost' and not disturb her again after he called to get her onboard 'Jalebi Baby'“. The Indian Express (англиски). 20 July 2022. Посетено на 21 August 2024.
  18. ↑ „From 'Chicken kukdoo koo' to 'Jalebi bai': Songs that will make you go hungry“. The Times of India. 18 July 2015. ISSN 0971-8257. Посетено на 21 August 2024.
  19. ↑ „8 Catchy Songs From Bollywood That Were Inspired From Indian Street Food Like Samosas And Jalebis“. MensXP (англиски). 18 June 2020. Посетено на 21 August 2024.
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Џалеби&oldid=5306876“